چالش‌ها و راهکار‌های بازتوانی معتادان/ اعتیاد با چالش‌های روانی و اجتماعی همراه است

باشگاه خبرنگاران جوان؛ الهام قبادی- نورالدین فائقی، معاون پیشگیری از آسیب‌ها و بازتوانی اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: بیماری اعتیاد فرد معتاد را با مشکلات مختلفی روبه‌رو می‌کند. این چالش‌ها معمولاً در جنبه‌های روان‌شناختی، اجتماعی و اقتصادی دیده می‌شوند.

معاون پیشگیری، درمان و بازتوانی سازمان بهزیستی کشور در مورد آخرین آمار افراد معتاد کشور توضیح داد: طرح ملی شیوع‌شناسی اعتیاد که از اوایل سال توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر آغاز شده و با توجه به اینکه هنوز این طرح به اتمام نرسیده لذا آمار دقیقی از تعداد معتادان بدست نیامده ولی در طرح قبلی شیوع‌شناسی در سال ۱۳۹۴، آمار معتادان بر اساس روش خوداظهاری جمعیت حدود دو میلیون و هشتصد هزار نفر گزارش شده بود. 

در بخش درمان و بازتوانی حدود ۱۲۰۰ مرکز درمان و بازتوانی اعتیاد تحت نظارت سازمان بهزیستی فعالیت می‌کنند که در سال ۱۴۰۳ جمعا حدود ۳۰۰ هزار نفر از این مراکز درمان بازتوانی خدمات دریافت کرده‌اند و حدود ۱۰ هزار نفر آنها را زنان تشکیل داده‌اند.

چالش‌های اصلی در بازتوانی اعتیاد

وی گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در فرآیند بازتوانی، وابستگی جسمی و روانی فرد به مواد است. بسیاری از افراد دچار علائم ترک شدید، اضطراب، افسردگی و دیگر مشکلات روان‌شناختی می‌شوند که این امر می‌تواند فرآیند بازتوانی را پیچیده کند.

فائقی افزود: علاوه بر ماهیت عودپذیری اعتیاد، فرد معتاد در اجتماعی زندگی می‌کند که محرک‌های اجتماعی و اقتصادی مانند بیکاری، فقر و نگرانی از انگ حتی پس از ترک، ممکن است او را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.

وی ادامه داد: در بسیاری از موارد، فرد مبتلا به اعتیاد ممکن است از حمایت خانواده و جامعه بی‌بهره باشد. احساس طرد اجتماعی و نداشتن محیط حمایتی باعث می‌شود فرآیند بازتوانی سخت‌تر و کندتر پیش رود.

اقدامات برای غلبه بر چالش‌ها

وی گفت: برای مقابله با این چالش‌ها، برنامه‌ها و اقداماتی در سطح فردی و اجتماعی در حال اجراست.

وی افزود: بسیاری از برنامه‌ها بر روی درمان‌های دارویی و روان‌درمانی تمرکز دارند. دارو‌هایی که به کاهش علائم ترک کمک می‌کنند در مراکز سرپایی دارای مجوز وزارت بهداشت ارائه می‌شوند و روان‌درمانی‌های گروهی و فردی برای تغییر نگرش‌های فردی و رفع مشکلات روانی برقرار هستند.

فائقی عنوان کرد: برنامه‌های توانمندسازی اجتماعی توسط بهزیستی برای افراد بهبودیافته اجرا می‌شود و تلاش می‌شود با فراهم کردن شرایط زندگی بهتر، مسیر بازتوانی آسان‌تر شود.

وی افزود: آموزش و آگاهی‌بخشی نیز اهمیت دارد. به افراد یادآوری می‌شود که اعتیاد یک بیماری است و مراحل درمان آن قابل دسترسی است. آموزش‌ها به افراد کمک می‌کند تا از ترس و شرم ناشی از اعتیاد عبور کنند و برای درمان اقدام کنند.

پیشگیری از اعتیاد در سطح جامعه

سرپرست معاون پیشگیری عنوان کرد: در زمینه پیشگیری از اعتیاد، به ویژه در گروه‌های پرخطر مانند نوجوانان و جوانان، برنامه‌هایی در حال اجراست. وی گفت: این برنامه‌ها در محلات شهری و روستایی به شکل اجتماع محور اجرا می‌شوند و طرح‌هایی مانند «پازک» برای زنان و کودکان و «پاترا» برای ارتقای توانمندی‌های شناختی و رفتاری طراحی شده‌اند که به کاهش عوامل خطر و افزایش آگاهی عمومی کمک می‌کنند.

وی افزود: همچنین طرح «کیان» با هدف آموزش پیشگیری از اعتیاد در محیط‌های کاری و کارزار‌های رسانه‌ای در سطح جامعه اجرا می‌شود.

فائقی گفت: اگرچه فرآیند بازتوانی و پیشگیری از اعتیاد با چالش‌های زیاد و اعتبارات محدود روبه‌رو است، اما با اتخاذ رویکرد‌های جامع و حمایت‌های متعدد از فرد و خانواده، می‌توان بر این مشکلات غلبه کرد و افراد را به سمت زندگی سالم هدایت کرد.