با طرح جایگزینی بخاری‌های قدیمی گاز خانگی به صنعت می‌رسد

با ورود به فصل سرما، مصرف گاز طبیعی کشور به‌سرعت در حال افزایش است. آمارهای شرکت ملی گاز ایران نشان می‌دهد مصرف گاز بخش خانگی و تجاری در روزهای ابتدایی آذر رو به رشد بوده و پیش‌بینی می‌شود ناترازی گاز در پیک سرما به ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون مترمکعب در روز برسد. مصرف روزانه گاز در ۴ ماه پایانی سال (آذر تا اسفند) بیش از سه برابر میانگین ۸ ماه نخست سال است و این جهش، فشار سنگینی بر شبکه گازی کشور وارد می‌کند.

هر ساله در فصل سرد، به دلیل اولویت تأمین گاز خانگی که بیش از ۷۰ درصد مصرف زمستانی را تشکیل می‌دهد، نیروگاه‌های برق ناچار به استفاده از گازوئیل و مازوت می‌شوند. این سوخت‌های جایگزین نه تنها هزینه‌بر هستند، بلکه آلودگی هوا را افزایش می‌دهند و زیان اقتصادی قابل توجهی ایجاد می‌کنند. طبق گزارش‌ها، ناترازی گاز سالانه بیش از ۱۶ میلیارد دلار خسارت به اقتصاد کشور وارد می‌کند که بخش عمده آن از توقف تولید صنایع، هزینه سوخت مایع و کاهش صادرات ناشی می‌شود.

دولت با افزایش ذخایر سوخت مایع و تحویل بالاتر از برنامه گاز به نیروگاه‌ها در آبان و روزهای اول آذر، تلاش کرده شرایط را مدیریت کند، اما راهکار پایدار، کاهش مصرف در بخش خانگی است، جایی که بیش از ۲۲ میلیون دستگاه بخاری قدیمی و کم‌بازده نقش اصلی در هدررفت گاز دارند.

در این شرایط، اجرای بزرگ‌ترین طرح ملی بهینه‌سازی مصرف گاز کلید خورده است: جایگزینی رایگان بیش از ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه بخاری قدیمی با مدل‌های بهینه با راندمان بالا (گرید A و بازده حرارتی بیش از ۸۵ درصد) تا پایان سال ۱۴۰۴.

این طرح که از ماه‌های گذشته آغاز شده و در استان‌های سردسیر مانند زنجان، آذربایجان‌ها، اردبیل، گیلان، قزوین، خراسان‌ها، همدان و کردستان اولویت دارد، پیشرفت قابل توجهی داشته است. به عنوان مثال، در استان زنجان اطلاعات بیش از ۷ هزار خانوار واجد شرایط جمع‌آوری شده و در فاز اول حداقل ۱۰ هزار دستگاه جایگزین خواهد شد. ظرفیت اجرای طرح در استان‌های دیگر نیز بر اساس پیشرفت کار قابل افزایش است.

هر دستگاه بخاری جدید سالانه ۴۶۶ مترمکعب صرفه‌جویی ایجاد می‌کند و اجرای کامل طرح، حدود ۲ میلیارد مترمکعب گاز (معادل بیش از ۵.۵ میلیون مترمکعب روزانه) آزادسازی به همراه خواهد داشت. این حجم صرفه‌جویی می‌تواند بخش زیادی از ناترازی زمستان را پوشش دهد، نیاز به مازوت‌سوزی را کاهش دهد و گاز را به سمت صنایع با ارزش افزوده بالا و صادرات‌محور هدایت نماید. کارشناسان تخمین می‌زنند این اقدام تا ۶ میلیارد دلار ارزآوری سالانه از تداوم تولید صنایع کلیدی ایجاد کند.

بخاری‌های گازی جدید مصرف گاز را تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهند، خطر نشت منوکسید کربن را به صفر می‌رسانند، از سوختگی جلوگیری می‌کنند و گرما را یکنواخت پخش می‌نمایند. این ویژگی‌ها آن‌ها را به گزینه‌ای ایمن و بهینه برای گرمایش خانگی بدل کرده است.

طرح جایگزینی بخاری گازی برای خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی، مدارس، مساجد، ادارات و مراکز نظامی به‌صورت کاملاً رایگان انجام می‌شود و بخاری قدیمی جمع‌آوری و مدل جدید بدون هزینه نصب می‌گردد.

اگر منزل شما در نوبت این طرح قرار نگرفته، خرید بخاری گازی با راندمان بالا و بهینه می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. بازگشت سرمایه این خرید از طریق کاهش قابل توجه قبض گاز (تا ۴۰ درصد) معمولاً در ۲ تا ۳ فصل سرما محقق می‌شود و همزمان ایمنی بیشتری برای خانه فراهم می‌کند.

این طرح ملی یکی از گسترده‌ترین پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی در ایران است و اجرای موفق آن به مدیریت بهتر منابع گازی، کاهش وابستگی به سوخت‌های مایع و پایداری شبکه در فصول سرد کمک می‌کند. با توجه به پیش‌بینی ناترازی در زمستان پیش رو، مشارکت در این طرح، چه از راه جایگزینی رایگان و چه خرید از فروشگاه‌های معتبر، اقدامی مؤثر برای کاهش فشار بر شبکه گازی کشور محسوب می‌شود.