نژادپرستی یا سنت؛ باشگاهی که خارجی پذیر نیست

باشگاه خبرنگاران جوان - در تیم اصلی شهر بیلبائو اسپانیا همه بازیکنان یک وجه مشترک دارند: آنها در سرزمین باسک، منطقه‌ای که در شمال اسپانیا و جنوب غربی فرانسه امتداد دارد، متولد یا بزرگ شده‌اند.

 هیچ بازیکن خارجی این پیراهن را نمی‌پوشد. این قانون نانوشته بیش از یک قرن وجود داشته و توسط باشگاه "فلسفه" نامیده می‌شود. برای برخی، این عملی برای دفاع از هویت باسک است؛ برای برخی دیگر، نوعی نژادپرستی و طرد پنهان.

باشگاه اتلتیک بیلبائو که در سال ۱۸۹۸ تأسیس شد، از اتحاد جوانان باسکی و کارگران بریتانیایی که فوتبال را به بیلبائو آوردند متولد شد. در سال ۱۹۱۱، پس از آنکه به دلیل استفاده از بازیکنان خارج از منطقه، عنوان قهرمانی را از دست داد، تصمیم گرفت فقط ورزشکاران محلی را استخدام کند. از آن زمان، این باشگاه نماینده ملی‌گرایی باسک بوده است، به ویژه در دوران دیکتاتوری فرانسیسکو فرانکو، بین سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۷۵، زمانی که زبان و نشان ملی این منطقه خودمختار سرکوب شده بود.

برای سال‌های متمادی، این محدودیت مشکلی ایجاد نمی‌کرد، زیرا حریفان آنها نیز اساساً تیم‌های محلی خود را حفظ می‌کردند. برای مثال، بارسلونا و رئال مادرید، از دهه ۱۹۷۰ به بعد، شروع به جذب بازیکنان خارجی بیشتری کردند و رقیب منطقه‌ای آنها، رئال سوسیداد، تا سال ۱۹۸۹ صبر کرد تا اولین بازیکن غیر باسکی خود را جذب کند. در روز‌های اولیه فوتبال اسپانیا، اتلتیک بیلبائو با چهار عنوان قهرمانی لیگ و سیزده جام حذفی، موفق‌ترین باشگاه این کشور بود.

منطقه باسک کمی بیش از سه میلیون نفر جمعیت دارد که این امر تیم را مجبور می‌کند سال به سال به دنبال ۲۷ بازیکن بااستعداد منطقه باشد؛ و وقتی یکی از آنها برجسته می‌شود، به سرعت توجه غول‌های اروپایی را به خود جلب می‌کند. خاوی مارتینز که در سال ۲۰۱۲ به بایرن مونیخ منتقل شد، آندر هررا که در سال ۲۰۱۴ تیم را به مقصد منچستر یونایتد ترک کرد و کپا آریزابالاگا که در حال حاضر در آرسنال است از جمله این بازیکنان محسوب می‌شوند.

وب‌سایت رسمی باشگاه اتلتیک بیلبائو اعلام کرده است که این باشگاه «فقط می‌تواند بازیکنانی را که در هفت استان باسک - بیسکای، گیپوسکوا، آلابا، ناوار، لابورد، سوله و ناوار سفلی - متولد یا آموزش دیده‌اند، ثبت نام کند. این منطقه همیشه یکی از شورشی‌ترین و جدایی‌طلب‌ترین مناطق اسپانیا بوده است. همانند کاتالونیا، ساکنان آن تمایلی به احساس اسپانیایی بودن ندارند و به زبانی مجزا به نام اوسکارا صحبت می‌کنند که کاملاً با اسپانیایی کاستیلیایی متمایز است و دارای هویت منطقه‌ای قوی هستند.

دیکتاتوری فرانکو محدودیت‌های شدیدی را بر این جامعه خودمختار اعمال کرد و زبان باسک در مکالمات عمومی، آموزش و روزنامه‌ها ممنوع شد. همچنین ثبت نام نوزادان با نام‌های باسک غیرقانونی شد و سنگ قبر‌هایی که به این زبان حک شده بودند، برداشته شدند. اما این امر باسک‌ها را به سنت‌هایی که اتلتیک بیلبائو از ابتدای قرن بیستم پرورش داده است، نزدیک‌تر کرد. یک نظرسنجی در این منطقه نشان داد که ۷۶ درصد از هواداران این تیم ترجیح می‌دهند از لیگ دسته اول اسپانیا سقوط کنند تا اینکه از سیاست و اهدافشان دست بردارند.

جان براساتگی عضو این باشگاه معتقد است: این باشگاه «ذات بنیانگذاران خود» را حفظ می‌کند و سیاست جذب نیرو «یک قانون نیست، بلکه یک تصمیم طبیعی است.» 

با این حال، با گسترش مهاجرت، معنای «باسک بودن» شروع به تغییر کرد. تنها در سال ۲۰۱۱، یک قرن پس از تحقق این «فلسفه»، تیم اولین بازیکن سیاه‌پوست خود، یوناس رامالیو، را به خدمت گرفت. رامالیو که فرزند مادری باسکی و پدری آنگولایی بود، با وجود اینکه در بیلبائو متولد شده بود، با مقاومت برخی از هواداران رو‌به‌رو شد. او در مصاحبه‌ای با مجله پاننکا اظهار داشت: «رنگ پوست مهم نیست. این واقعیت که من اینجا متولد شده‌ام مهم است.

اتلتیک به جای اینکه درب‌های خود را به روی بازیکنان خارجی باز کند و تیمی رقابتی‌تر تشکیل دهد، ترجیح داد خود را در انزوا قرار دهد، شاید مانند خود ایالت باسک به درون خود متمایل شد و با ایده حفظ آنچه «مال خودشان» است، محافظت شد. از قضا، تنها دو بازیکن سیاه‌پوست کافی بود تا عملکرد تیم بهبود یابد - شاید به ناامیدی برخی از هواداران. بسیاری از آنها احتمالاً متوجه شده بودند که خون باسک فقط در یک رنگ جریان ندارد.

برادران نیکو و ایناکی ویلیامز، متولد بیلبائو و پسران مهاجران غنایی، ستارگان تیم جدید اتلتیک بیلبائو هستند. ایناکی، اولین بازیکن سیاه‌پوستی که برای این باشگاه گل زده است، می‌گوید که هموطنانش با او رفتار خوبی دارند. این بازیکن که از سوی دیگر، توهین‌های نژادپرستانه‌ای را که در ورزشگاه‌های اسپانیا به او شده است، محکوم کرده است، گفت: همه همسایه‌ها با ما بسیار مهربان هستند؛ ما خارجی هستیم، اما آنها با ما مانند خانواده رفتار می‌کنند.

یکی از طرفداران در مجموعه مستند Bairros در کانال یوتیوب Peleja می‌گوید: بعضی‌ها می‌گویند ما بیگانه‌هراس هستیم، چون بازیکن خارجی نداریم. اینطور نیست. ما افرادی را می‌خواهیم که احساس کنند به اینجا تعلق دارند. اگر یک برزیلی بیاید، اینجا فرزند داشته باشد و آن فرزند اینجا متولد شود، می‌تواند بازی کند. اما استخدام کسی از خارج از کشور فقط به این دلیل که بهتر بازی می‌کند میسر نیست.

برای هواداران، این فلسفه شامل یک تأیید فرهنگی است که در برابر یک رژیم استبدادی ایستاده است. یکی از ساکنان بیلبائو در مستند پله‌خا گفت بود: «آنچه اوضاع را بدتر کرد، دیکتاتوری بود و اتلتیک بخشی از فرهنگ باسک شد که ما را متحد نگه داشت. بیلبائو قرمز و سفید می‌پوشد و استادیوم مانند معبدی در داخل شهر است.

اما برخی این سنت را با سیاست‌های جدایی‌طلبانه و ضد مهاجرتی بخشی از جنبش باسک مشابه می‌دانند. با این وجود، مدیریت اتلتیک ادعا می‌کند که با این اتهامات نژادپرستی و محرومیت مبارزه می‌کند. آنها چندین بار اعلام کرده‌اند که سیاست آنها علیه گروه‌های دیگر نیست، بلکه به نفع هویت خودشان و ارزش‌هایی است که مخالف تبدیل فوتبال به یک تجارت صرفاً مبتنی بر نتایج است.

این تیم با وجود اینکه هرگز سقوط نکرده و ۳۶ عنوان قهرمانی ملی کسب کرده، در ۴۰ سال گذشته تنها یک قهرمانی کسب کرده است. آخرین قهرمانی آن، کوپا دل ری ۲۰۲۴ بود که در ضربات پنالتی مقابل مایورکا، با عملکردی زیبا توسط برادران ویلیامز، به دست آمد.

در حالی که فوتبال مدرن شده است، اتلتیک بیلبائو به اصالت خود پایبند مانده است. اما به چه قیمتی؟ این باشگاه همچنان به یک قانون تقریباً مقدس قرن‌ها پایبند است: فقط کسانی که در منطقه باسک متولد شده‌اند می‌توانند اینجا بازی کنند.

هنوز در باور برخی افراد منطق بیلبائو نژاد پرستی و بیشتر اهالی بیلبائو آنرا پایبندی به فرهنگ و مبارزه با استبداد می‌دانند.

منبع: diariodocentrodomundo