چرا دندان‌ها استخوان به حساب نمی‌آیند؟

باشگاه خبرنگاران جوان - دندان‌ها و استخوان‌ها هر دو سخت و سفید هستند و مقدار زیادی کلسیم دارند، اما چرا دندان‌ها به عنوان بخشی از سیستم استخوانی شناخته نمی‌شوند؟ علت آن است که تفاوت‌های میان دندان و استخوان خیلی بیشتر از شباهت‌های آن‌ها است.

یکی از شباهت‌های اصلی دندان‌ها و استخوان‌ها این است که هر دو از بافت معدنی ساخته شده‌اند. این بافت شامل مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر و منیزیم است که به آن‌ها سختی و استحکام می‌بخشد. ساختار بلوری این مواد است که دندان‌ها و استخوان‌ها را از سایر بافت‌های بدن سخت‌تر می‌کند. دکتر ادموند هیوولت، استاد بازنشسته دانشکده دندان‌پزشکی کالیفرنیا، لس‌آنجلس، می‌گوید: «این‌ها بافت معدنی هستند، اما شباهت‌ها همین‌جا تمام می‌شود.»

یکی از دلایلی که دندان‌ها به عنوان استخوان شناخته نمی‌شوند این است که دندان‌ها وظیفه کاملاً متفاوتی از استخوان‌ها دارند. دکتر هیوولت می‌گوید کار اصلی دندان‌ها خرد کردن غذا است تا وارد دستگاه گوارش شود، علاوه‌بر‌این دندان‌ها در تولید صدا هنگام صحبت کردن هم نقش دارند. به همین دلیل، دندان‌ها بخشی از دستگاه گوارش به حساب می‌آیند.

استخوان‌ها وظایف دیگری دارند. آن‌ها به بدن شکل و پشتیبانی می‌دهند، نقاط اتصال برای عضلات ایجاد می‌کنند و از اندام‌های حیاتی مثل قلب و ریه‌ها محافظت می‌کنند. استخوان‌ها همچنین محل تولید سلول‌های قرمز و سفید خون هستند که وظیفه حمل اکسیژن و تقویت سیستم ایمنی بدن را دارند.

با‌این‌حال، دندان‌ها و استخوان‌ها شباهت عملکردی کوچکی نیز دارند. استخوان‌های فک به دندان‌ها کمک می‌کنند ثابت بمانند و در فرآیند جویدن نقش دارند. دکتر هیوولت می‌گوید: «آن‌ها با هم کار می‌کنند اما هرکدام وظایف خودشان را دارند.»

ازآنجایی که دندان‌ها و استخوان‌ها کارهای متفاوتی انجام می‌دهند، ساختارشان هم متفاوت است. دندان‌ها پوششی به نام مینا دارند که لایه‌ای نازک و معدنی است. مینای دندان سخت‌ترین ماده در بدن است و این ویژگی را از بلورهای فشرده‌ای می‌گیرد که از ترکیب کلسیم و فسفات تشکیل شده‌اند.

زیر مینای دندان، دنتین (عاج دندان) قرار دارد که نوعی بافت معدنی است و کمی نرم‌تر از مینای دندان است، اما همچنان سخت است. دنتین بیشتر ساختار دندان را تشکیل می‌دهد و حاوی لوله‌های ریزی است که عروق خونی و اعصاب را در خود جای داده‌اند. درون دندان، ماده‌ای به نام پالپ وجود دارد که حاوی رگ‌های خونی و اعصاب است و به دندان تغذیه می‌رساند.

در مقابل، استخوان‌ها ساختاری متفاوت دارند. استخوان‌ها لایه‌ای نازک و مقاوم به نام پریوستئوم (ضریع) دارند که شامل رگ‌های خونی و اعصاب است و برای رشد و بهبود استخوان ضروری است. لایه بعدی از استخوان متراکم تشکیل شده است و در داخل استخوان، بافت اسفنجی وجود دارد که حفره‌هایی دارد که مغز استخوان در آن‌ها قرار می‌گیرد و سلول‌های خونی جدید تولید می‌شود.

یکی از تفاوت‌های مهم بین دندان‌ها و استخوان‌ها این است که استخوان‌ها بافت زنده هستند، درحالی‌که دندان‌ها این‌طور نیستند. استخوان‌ها رگ‌های خونی و اعصاب دارند، اما دندان‌ها فقط در قسمت درونی‌شان پالپ زنده دارند و لایه‌های بیرونی آن‌ها به هیچ وجه دوباره رشد نمی‌کند.

دندان‌ها در دوران جنینی و اوایل کودکی از سلول‌هایی به نام آملوبلاست و اودنتوبلاست تشکیل می‌شوند که لایه‌های مینای دندان و دنتین را می‌سازند. زمانی که این فرایند پایان یافت، سلول‌های سازنده مینای دندان می‌میرند و اگر دندان بشکند یا آسیب ببیند، دیگر نمی‌توان آن‌ها را ترمیم کرد. اگرچه قسمت داخلی دندان یعنی پالپ، زنده است و شامل عروق خونی و اعصاب است که به دندان خون‌رسانی می‌کنند و حساسیت آن را کنترل می‌کنند، این قسمت از دندان نمی‌تواند لایه‌های بیرونی آن، یعنی «مینای دندان» و «دنتین» را دوباره بازسازی کند.

اما استخوان‌ها دائماً درحال بازسازی خود هستند. آن‌ها شامل شبکه‌ای از رگ‌های خونی، اعصاب و سلول‌های زنده‌ای به نام استئوبلاست و استئوکلاست هستند که استخوان جدید می‌سازند و بافت‌های قدیمی را تجزیه می‌کنند. این فرآیند به استخوان‌ها این امکان را می‌دهد که پس از شکستگی ترمیم شوند و به تغییرات بدن پاسخ دهند.

منبع: زومیت