S1158

سامانه های اطلاعات دارو و سلامت

در سالهای اخیر یکی از پدیده های شایع حوزه سلامت در بین مردم، استفاده از اطلاعات اینترنتی بوده است؛ در برخی موارد نیز دسترسی آسان به این قبیل اطلاعات، فرد را ترغیب به خود درمانی می کند. بر اساس نتایج برخی تحقیقات، در حدود 80 درصد از بیمارانی که به پزشک مراجعه می کنند، پیش از مراجعه در مورد بیماری خود در اینترنت جستجو کرده اند و در مواردی نیز به صورت خودسرانه اقدام به مصرف دارو کرده اند. گسترش شبکه های اینترنتی و سامانه های متعدد پزشکی باعث شده است تا فرد با وارد کردن علائم ظاهری بیماری خود در سایت هایی مانند گوگل، با انبوهی از اطلاعات دارویی و پزشکی روبرو شود. این دسترسی آسان در کنار مواردی همچون تهیه راحت دارو بدون نسخه، موجب شده تا در سرتاسر جهان با فرایندی به نام خود درمانی اینترنتی روبرو شویم که می تواند موجب عوارض زیادی برای سلامت فرد و جامعه گردد.

دلایل خود درمانی اینترنتی

قبل از آنکه به بیان فواید و معایب سامانه های اطلاعات دارویی و سلامت بپردازیم، باید علل مراجعه به چنین سامانه هایی را بررسی کنیم. از جمله مهمترین دلایلی که فرد بیمار به استفاده از اطلاعات این سامانه برای خود درمانی ترغیب می شود، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• سهولت در دسترسی به سامانه های پزشکی و سلامت
• هزینه های بالای درمان شامل ویزیت پزشک و داروها
• پنهان کردن بیماری و ترس از قضاوت اطرافیان در مورد برخی شرایط فرد
• مصرف داروهای ناکارآمد در گذشته
• ترس از عوارض جانبی داروها
• تبلیغات جذاب برخی سایت های حوزه سلامت

هرچند استفاده از منابع اطلاعاتی موجود در سامانه های اطلاعات دارو و سلامت می تواند در بالا بردن سطح دانش عمومی جامعه نقش موثری داشته باشد؛ اما استفاده نادرست از این منابع و خود درمانی های اینترنتی می تواند منجر به عوارض متعددی برای فرد و جامعه شود. در ادامه این مطلب، پس از بیان فواید، معایب استفاده از این سامانه ها را نیز بررسی خواهیم کرد.

فواید سامانه های اطلاعات دارو و سلامت

فعالیت سامانه های اینترنتی در زمینه اطلاعات دارو و سلامت موجب شده است تا دانش عمومی مردم جامعه در مورد مسائل مختلفی از جمله بیماری ها و انواع دارو بیشتر شود و چنانچه از این سامانه ها به درستی استفاده شود، فواید متعددی را به همراه دارند که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• دسترسی آسان به بانک اطلاعاتی داروها
• ارتقاء سطح دانش عمومی جامعه در مسائل مرتبط با سلامت
• آگاهی از روش های پیشگیری از بیماری ها
• اطلاع از عوارض جانبی مصرف خودسرانه داروها
• سرعت در تهیه داروهای تجویز شده پزشک از طریق معرفی داروخانه ها
• صرفه جویی در زمان، در مواردی مانند نوبت دهی آنلاین و یافتن آدرس پزشکان
• انجام مشاوره های آنلاین با پزشک یا روانشناس

البته نباید فراموش کرد که بهره گیری از چنین فوایدی تنها در صورتی امکان پذیر است که دریافت این قبیل اطلاعات از طریق سامانه های دارو و سلامت معتبر و قابل اعتماد صورت گرفته باشد. علاوه بر مزایا برخی معایب نیز در به کارگیری این سامانه ها وجود دارد که در ادامه این مطلب به بررسی آنها خواهیم پرداخت؛

داروبین daroobin.com یکی از سامانه های اطلاعات دارویی است که در سال 1401 شروع به کار خود کرد. سامانه داروبین از رقبای دارویاب بوده و توانسته است با ارائه اطلاعات کامل و دقیق درخصوص دارو و بیماری ها، اعتماد کاربران را به خود جلب کند. وجود دسته بندی های دقیق و اصولی برای بیماری و دارو، امکان دسترسی ساده به اطلاعات مختلف در داروبین را فراهم اورده است. باتوجه به عمکرد این وبسایت در کوتاه مدت، مطمئنا چشم اندازی فراتر از اکنون، در انتظار این سامانه می باشد.

ساختار سامانه های محتوا محور دارویی

موضوعاتی مانند دارویی و سلامت، ازجمله موضوعات مهمی هستند که به طور مستقیم با سلامتی و حتی جان مردم سر و کار دارد. از اینرو، نحوه بازگو کردن مطالب و حساسیت در ارائه اطاعات دقیق و درست، یک امر ضروری می باشد.

بسیار اتفاق افتاده است که فردی، برای درمان بیماری خود به دارویی مراجعه کرده و نسخه ای برای مصرف دارو دریافت کرده است و بعد، نسخه خود را به سایر افرادی که علائم مشابه او دارند، توصیه کرده است. این کار بسیار خطرناک و تهدید کننده است. زیرا، برخی از بیماری ها علائم مشابهی دارند و ممکن است بیماری فرد با فرد دیگر، درعین شباهت علائم، متفاوت باشد. همچنین، داروییان با توجه به شرایط هر فردی، نسخه ای متناسب با او تهیه می کنند از اینرو، مصرف آن نسخه توسط شخص دیگر، ممکن است عوارض جدی به بار آورد.

ساختار سامانه های اطلاعات جامع دارویی

برخی از پلتفرم های دارویی فعال در بستر اینترنت، از طریق وبگاه یا اپلیکیشن های خود، داروخانه هایی که داروی مورد نظر را دارند به کاربر معرفی می کنند و معدودی از این مراکز دارویی حتی امکان تهیه اینترنتی دارو برای بیمار با ارائه نسخه را نیز فراهم کرده اند. این امکانات می تواند افزون بر صرفه جویی در وقت، از رنج تهیه دارو برای بیمار نیز بکاهد و به دور از آلودگی هوا و معضلات تردد و پیدا کردن دارو، به سادگی آن را در دسترس بیمار قرار دهد.

به طور کلی می توان مهمترین دلایل ضرورت مراکز آنلاین دارویی را شامل موارد زیر دانست:

• صرفه جویی در زمان
• استفاده از مشاوره پزشک و داروساز به صورت آنلاین
• صرفه جویی در هزینه ها
• دسترسی آسان به داروهای مورد نیاز
• ارتقاء سطح عمومی اطلاعات دارویی
• امکان مقایسه برند های مختلف دارو

باید توجه داشت که هر چقدر هم که سامانه اطلاعاتی در دسترس قابل اطمینان باشد؛ باز هم زمانی که صحبت از تشخیص بیماری و تجویز دارو به میان می آید؛ برای اطمینان خاطر و بررسی تمامی شرایط بالینی و فاکتورهای موثر در بیماری باید از مشورت پزشک استفاده شود تا با پایین ترین احتمال عوارض جانبی، اقدامات درمانی لازم انجام شود.