باشگاه خبرنگاران جوان: در کلیات مفاتیح الجنان در خصوص شب بیست و سوم ماه رمضان آمده است که «این شب از دو شب قدر گذشته افضل است، و از احادیث بسیار استفاده می‌شود، که شب قدر همین شب است، و این شب شب جهنی است یعنی شبی است که دعاها در آن اجابت میشود، و در این شب تمام کارها بر پایه حکمت الهی مقدّر گردد.»



اعمال مشترکه در هر سه شب‏ :



1- غسل :‏ علاّمه مجلسی رحمه الله فرموده که : بهتر است غسل این شب ها را مقارن غروب آفتاب انجام دهد و نماز شام (مغرب) را با غسل بگزارد .



2- نماز : دو رکعت نماز است‏ در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه‏ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ‏ بگوید. در روایت نبوی صلّی الله علیه و آله است که از جای خود برنخیزد تا حق تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد .



3- دستور قرآن به رو : قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید : اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکِتَابِکَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ وَ فِیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ وَ أَسْمَاؤُکَ الْحُسْنَی وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَی أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِکَ مِنَ النَّارِ پس هر حاجت که دارد بخواهد .



4- دستور قرآن به سر : قرآن را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید : اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلَا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ‏ ؛ پس ده مرتبه بگوید : بِکَ یَا اللَّهُ و ده مرتبه‏ بِمُحَمَّدٍ و ده مرتبه‏ بِعَلِیٍ‏ و ده مرتبه‏ بِفَاطِمَهَ و ده مرتبه‏ بِالْحَسَنِ‏ و ده مرتبه‏ بِالْحُسَیْنِ‏ و ده مرتبه‏ بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍ‏ و ده مرتبه‏ بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه‏ بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ و ده مرتبه‏ بِعَلِیِّ بْنِ مُوسَی‏ و ده مرتبه‏ بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍ‏ و ده مرتبه‏ بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه‏ بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍ‏ و ده مرتبه‏ بِالْحُجَّهِ ؛ پس هر حاجت که داری طلب کن‏ .



5- زیارت : امام حسین علیه السّلام را زیارت کند. در خبر است که: چون شب قدر می‏شود منادی از آسمان هفتم از بطنان عرش ندا می‏ کند که حق تعالی هر که را که به زیارت قبر حسین علیه السّلام آمده آمرزید .



6- احیاء : این شب ها را احیاء بدارد. همانا روایت شده : هر که احیاء کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوه‏ها و کَیلِ دریاها باشد .



7- نماز : صد رکعت نماز کند که فضیلت بسیار دارد و افضل آن است که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند .



8- دعا : این دعا را کفعمی از امام زین العابدین علیه السّلام روایت کرده که در این شب ها در حال قیام و قعود و رکوع و سجود می‏‌خواندند : اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً... .



اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً دَاخِراً لاَ أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً وَ لاَ أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءاً



بار خدایا من شام کردم بنده‏‌ای آستان بوست که مالک سود و زیانی نیستم و نتوانم از خود بدی را بگردانم بدان



أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَی نَفْسِی وَ أَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّةِ حِیلَتِی‏



بر خود گواهی می ‏دهم و به آستان تو به ناتوانی و بیچارگی خود اعتراف می ‏کنم



فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ



پس بر محمد (ص) و آل محمد (ع) درود فرست و به من‏و همه مؤمنین و مؤمنات آنچه از آمرزش در این شب وعده فرمودی وفا کن



وَ أَتْمِمْ عَلَیَّ مَا آتَیْتَنِی فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِینُ‏



و آنچه بر من مرحمت فرمودی تمام و کمال گردان زیرا که من بنده مسکین و مستمند و ناتوان و درویش و خوار توام



اللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِی نَاسِیاً لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی وَ لاَ (غَافِلاً) لِإِحْسَانِکَ فِیمَا أَعْطَیْتَنِی وَ لاَ آیِساً مِنْ إِجَابَتِکَ‏



بار خدایا مرا از یادت فراموش کار مگردان در آنچه به من عطا کردی و نه از احسانت در آنچه به من دادی و نه نومید از اجابتت



وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی فِی سَرَّاءَ (کُنْتُ) أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ



و اگر چه کندی باشد بر من در نهان باشم یا در زیان یا سختی یا آسایش



أَوْ عَافِیَةٍ أَوْ بَلاَءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ



یا عافیت یا بلاء یا در تنگی یا در نعمت بدرستی که تو شنوای دعایی.



و این دعا را کفعمی از امام زین العابدین علیه السلام روایت کرده که در این شبها می ‏خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود.



9- استغفار : علاّمه مجلسی رحمه الله فرموده که : بهترین اعمال در این شب ها طلب آمرزش و دعا از برای مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤمن زنده و مرده ی ایشان است و اذکار و صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام آنچه مقدور شود اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد .



10- دعای جوشن کبیر : در بعضی از روایات وارد شده است که دعای جوشن کبیر را در این سه شب بخوانند .



11- طلب عافیت : روایت شده که : خدمت حضرت رسول صلّی الله علیه و آله و سلّم عرض شد که : اگر من شب قدر را درک کردم از خداوند خود چه بخواهم ؟ فرمود : عافیت را.



اعمال مخصوص شب بیست و سوم رمضان:



1. خواندن سوره «عنکبوت» و «روم» که امام صادق علیه السّلام سوگند یاد کردند که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت خواهد بود.



2. خواندن سوره «حم دخان»



3. هزار مرتبه خواندن سوره «قدر»



4. محمّد بن عیسی به سند خود از امامان صالح علیهم السّلام روایت کرده که فرمودند: در شب بیست وسوم از ماه رمضان این دعا را به دفعات بخوان، در حال سجود و قیام و قعود. و بر هر حالی که هستی در تمام ماه، و در طول حیاتت تا جایی که ممکن باشد، و هر زمانی که به یادت آید. بعد از ستایش پروردگار به بزرگواری، و فرستادن صلوات بر پیامبر صلی اللّه علیه و آله میگویی:



اَللهمَّ کُن لولیَّک فُلانِ بن فُلان



خدایا برای ولیت باش فلان بن فلان



و به جای فلان بن فلان بگو:



الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة وَلیّا و حافظاً وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً و تُمَتّعَهُ فیها طَویلاً.



حجت بن الحسن که درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت، و در هر ساعت سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و دیده بان (باش، تا او را با رغبت مردم در زمینت سکونت دهی، و زمانی طولانی بهره مندش سازی



و همچنین می خوانی:



یا مُدَبّرَ الاُموُرِ ، یا باعِثَ مَن فی القُبُور، یا مُجرِی البُحُور، یا مُلَیَّن الحَدیدِ لِداوُد ، صَل عَلی مُحَّمد وَافعَل بی کَذا وَ کَذا



ای تدبیرگر امور، ای برانگیزنده مرده های در گور، ای روان کننده دریاها، ای نرم کننده آهن برای داود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و با من چنین و چنان کن.



و به جای «کذا و کذا» حاجات خود را بخواهد:



اَللیلَةَ الیلَةَ



امشب، امشب



و دستهای خود را د روقت خواندن «یا مدبّر الامور» تا آخر به سوی آسمان بردار.



و این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته بخوان، و آن را تکرار کن، و در شب آخر ماه رمضان هم بخوان.



5. بخواند:



اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ



خدایا عمرم را طولانی گردان، و روزی ام را وسعت بخش، و بدنم را تندرست بدار، و به آرزویم برسان، و و اگر در زمره بدفرجامان، هستم، مرا از آن گروه محو کن، و در گروه سعادتمندان ثبت فرما، که تو در کتاب فرو فرستاده به پیامبر مرسلت (درود تو بر او و خاندانش) فرمودی: خدا محو میکند آنچه را بخواهد و ثبت مینماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست.



6. بخواند:



اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی



خدایا قرار ده در آنچه حکم میکنی، و مقدّر مینمایی، از فرمان حتمی، در آنچه از کار حکیمانه جدا میسازی در شب قدر، از حکمی که بازگشت نپذیرد، و تغییر نیابد، اینکه مرا در این سال از حاجیان خانه محترمت بنویسی، حاجیانی که حجّشان پذیرفته، و سعیشان قبول افتاده، و گناهانشان آمرزیده گشته، و بدی هایشان محو شده است، و قرار ده در آنچه فرمان می دهی و مقدّر می نمایی که عمرم را طولانی گردانی، و در روزی ام وسعت بخشی.



7. دعایی را که در کتاب «اقبال» آمده است بخواند:



یَا بَاطِناً فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِراً فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِناً لَیْسَ یَخْفَی وَ یَا ظَاهِراً لَیْسَ یُرَی یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِبُ ] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْلُ ] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ [بِکَیْفَ ] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْنَ ] وَ لا بِحَیْثٍ [بِحَیْثُ ] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ



ای پنهان در حال آشکار بودنش، و ای آشکار در حال پنهان بودنش و ای پنهانی که مخفی نمی شود، ای آشکاری که دیده نمی شود، ای به وصف آمده ای که هیچ ممکنی به حقیقتش نمی رسد و هیچ حدّ بسته ای به او احاطه پیدا نمی کند، و ای غایب گم نشده، ای حاضری که مشهود نیست، تا آنکه جستجو شود و او را بیابند، آسمانها و زمین و آنچه بین آنهاست، به اندازه چشم برهم زدن از او خالی نیست، به کیفیتی معیّن دانسته نمی شود و محدود به مکان و جهت نمی گردد، تویی روشنایی نور، پروردگار پرورندگان، به همه امور احاطه کرده ای، منزّه است آن که چیزی همانندش نیست، و او شنوا و بیناست، منزّه است آن که دارای این صفات است و برای غیر او چنین صفاتی نیست



سپس آنچه را می خواهی از خدا طلب کن.



8. غیر از غسل اوّل شب، غسلی هم در آخر شب انجام دهد.



بدان که برای غسل و شب زنده داری این شب و زیارت امام حسین علیه السّلام، و صد رکعت نماز، فضیلت بسیار نقل شده است، و انجام این اعمال مورد تأکید است.



شیخ طوسی در کتاب «تهذیب» از ابو بصیر از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که آن حضرت فرمود: در شبی که امید می رود شب قدر باشد، صد رکعت نماز بخوان در هر رکعت پس از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «توحید» را قرائت کن، گفتم: فدایت شوم، اگر ایستاده قدرت نداشته باشم چه؟ فرمود نشسته بخوان، گفتم اگر نتوانم، فرمود: به همان حالی که در بسترت به پشت خوابیده ای این نماز را بخوان.



از کتاب» دعائم الاسلام «روایت شده که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع میکرد، و برای عبادت کمر همّت را محکم می بست، و در شب بیست وسوم اهل خود را بیدار میکرد، و آنهایی را که خواب در ربوده بود، به رویشان آب میپاشید، و حضرت فاطمه علیها السلام در این شب اجازه نمیداد احدی از اهلش بخوابد، و خواب آنها را به کمی طعام علاج میفرمود، و آنها را با خواباندن در روز برای بیداری و احیای شب آماده میکرد، و میفرمود: محروم کسی است که از خیر این شب محروم بماند.



روایت شده که امام صادق علیه السّلام به بیماری سختی دچار شده بود، وقتی شب بیست وسوم ماه رمضان رسید، به خدمتکارانش دستور داد او را به مسجد بردند، و تا صبح در مسجد بود.

علاّمه مجلسی (ره) فرموده است هرقدر که خواندن قرآن ممکن باشد، در این شب خوانده شود، و دعاهای صحیفه کامله (سجادیه) ، به ویژه دعای مکارم الأخلاق، و دعای توبه قرائت گردد، و روزهای این شبها را نیز باید حرمت نهاد، و به عبادت و تلاوت قرآن به سر آورد، زیرا در احادیث معتبر آمده است که روز قدر در فضیلت همانند شب قدر است.