حقیقت، اما در زمانه امروز هزار رنگ دارد. روز به روز هم وجوه دیگری از آن رخ مینماید و ماه مجلس میشود. یکی از این جنبههای تازه مکشوف شده، اصطلاح جدید «پساحقیقت» است.
واژهنامه آکسفورد بنا بر روال هرساله خود برای سال 2016واژه جدیدی برگزید که این بار قرعه به واژه پساحقیقت افتاد. گویا پساحقیقت را نخستین بار یک نمایشنامهنویس در توصیف جنگ اول خلیجفارس بهکار برده است؛ جنگی که بوش پدر راه انداخت و به بهانه اشغال کویت به عراق حمله کرد و برای نخستین بار پخش زنده آن را مردم آمریکا از تلویزیون تماشا کردند. اما معنای واقعی پساحقیقت را انگلیسیزبانها تازه بعد از ترامپ و برگزیت کشف کردند. بنابر گزارش واژهنامه آکسفورد این واژه در سال 2016، 2000درصد بیشتر از سال قبلش استفاده شده است. اما تعریف آن چیست؟
آکسفورد این کلمه را صفتیتعریف کرده که «به شرایطی مرتبط یا وابسته است که در آن حقایق عینی نسبت به حرفهای برانگیزنده احساسات و باورهای شخصی تأثیر کمتری دارند». هاول، مدیر لغتنامههای آکسفورد درهمین باره گفته است: «انتخاب واژه سال، گفتمان سیاسی و اجتماعی غالب سال را نشان میدهد. واژه پساحقیقت بهخاطر افزایش استفاده از شبکههای اجتماعی بهعنوان منبع دریافت اخبار و بیاعتمادی فزاینده نسبت به واقعیتهای عینی که توسط بنگاههای بزرگ ارائه میشود، برای مدتی موقعیت زبانشناختی خودش را حفظ خواهد کرد.»
این یعنی ما در زمانه پساحقیقت زندگی میکنیم؛ جایی که حقیقت تحتالشعاع بازی با احساسات قرار میگیرد و در آن حقیقت دچار وارونگی میشود. دنیایی که در آن یک جنایتکار جنگی میتواند بهعنوان «مرد صلح» تکریم و یک لمپن رئیسجمهور ابرقدرت دنیا شود. زمانه پساحقیقت، جهان برساخته رسانههاست که در آن همهچیز حقیقت دارد، حتی دروغ. دنیایی که در آن واقعیات عینی، دیگر وجود ندارند و هرچه هست بازی رسانهها با احساسات و باورهای مردم است.
در چنین زمانهای ما به انتخابات ریاستجمهوری رسیدهایم. بهراستی حقیقت نزد چهکسی است؟ آیا قادر به درک واقعیتهای عینی هستیم و یا همهچیز تحتتأثیر احساسات قرار دارد؟ آنچه ما حقیقت تصور میکنیم چرا نزد گروه مقابل دروغ قلمداد میشود؟ آیا صنعت روابط عمومی انتخاباتی اجازه خواهد داد ما بتوانیم حقیقت را کشف کنیم و یا طبق معمول، افکار عمومی مانند هر محصول تجاری دیگری، برای ما بستهبندی شده است؟
احساس میکنم حالا جناب کوروش کبیر میتواند راحتتر بخوابد. حداقل از میان خشکسالی و دروغ، یکی از آنها دیگر در زمانه ما اصلا وجود خارجی ندارد. آقایان و خانمها، به جهان پساحقیقت خوش آمدید؛ اینجا همهچیز حقیقت دارد.
9043490