یا ظاهر و اعمالی مؤمنانه داریم؛

یا با ظاهری مؤمنانه مدعی ایمان هستیم در حالی که اعمالمان ایراد دارد؛

و یا با ظاهری نامتناسب با ایمان به خدا و قیامت، فقط با اتکا به تخطئه اشتباهات برخی از مؤمنان و جمله معروف و البته مشکوک «دلت پاک باشد» مدعی ایمان هستیم در حالی که حتی ظواهر را رعایت نمی‌کنیم.

اینها انواع اظهار ایمان به خدا و قیامت است و همانگونه که می‌بینید می‌توان آن را ترکیبی از اظهار زبانی و اظهار عملی دانست.

بدیهی است که اظهار زبانی وقتی معتبر و قابل قبول است که توأم با ظهور آن در عمل و ظاهر مؤمن باشد چنانکه قرآن کریم مسیر سعادتمندی انسان را که منجر به دریافت پاداش الهی و زدودن هرگونه ترس و حزن از او می‌شود دارای سه رکن می‌داند؛ «ایمان به خدا»، «ایمان به بازگشت به سوی خدا و روز حساب» و «انجام اعمال نیکو».

خداوند در آیه 62 سوره مبارکه «بقرة» درباره پیروان تمام ادیان، پیش از ظهور اسلام و همچنین درباره مسلمانان می‌فرماید: «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ النَّصاری وَ الصّابِئینَ مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ؛ کسانی که (به پیامبر اسلام) ایمان آوردند، و کسانی که به آیین یهود گرویدند و نصاری و صابئان [= پیروان یحیی ]هرکدام که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و کاری شایسته انجام دهند، پاداششان نزد پروردگارشان مسلّم است و نه ترسی بر آنهاست و نه اندوهگین می‌شوند».

این آیه شریفه با ذکر مرتب و متوالی سه عنصر ایمان به خدا، ایمان به معاد و انجام عمل صالح به مبارزه با ایمان ظاهری برخاسته و این نکته را مورد تأکید قرار می‌دهد که ایمان ظاهری مخصوصاً بدون انجام عمل صالح  چه از مسلمانان باشد و چه از یهود و نصاری و پیروان ادیان دیگر بی‌ارزش است.

ایمان واقعی و خالص به خدا و دادگاه بزرگ قیامت که با کار نیک و عمل صالح توأم باشد، در پیشگاه خدا ارزش دارد و تنها این برنامه موجب پاداش و جلب آرامش و امنیت می‌شود.

سخن پایانی اینکه بیاییم از خود بپرسیم که آیا واقعا ممکن است که فردی خدا را ناظر اعمال خود و تشکیل دادگاه عدل الهی را قطعی بداند و در عین حال دروغ بگوید، حدود شرعی را در روابطش با نامحرم رعایت نکند، غیبت کند، تهمت بزند، چشم‌چران باشد، حجابش را رعایت نکند، در کسب درآمد به حلال بودن آن حساس نباشد، در محیط کار و منزل اصول اخلاق را رعایت نکند، نسبت به بیت‌المال مسلمین و حق‌الناس حساسیت لازم را نداشته باشد و سایر اعمال ناشایستی که زیبنده مؤمن نیست از او سر بزند؟