مجله منزل - منصوره مصطفی زاده: شهر میبد آدم را یاد فیلم‌های تاریخی می‌اندازد؛ فیلم‌هایی که آدم‌هایش در کوچه و پس‌کوچه‌های سقف‌دار می‌دوند تا برسند در خانه‌ای، بروند تو، کنار حوض بنشینند، دست‌ورویی آب بزنند و پا درون خانه کاهگلی قدیمی بگذارند. سبک معماری خانه‌های میبد به خاطر آب و هوای کویری‌اش هنوز تا حد زیادی همان‌طوری دست نخورده مانده است. علاقه میبدی‌ها به اصالت‌شان موجب شده خیلی‌های‌شان حتی همین حالا هم خانه‌های‌شان را با نمای کاهگلی، بادگیر، هشتی و حوض بسازند.





حیاط وسط



خانه‌های میبدی مثل اغلب خانه‌های شهرهای کویری دیگر، حیاط‌شان در وسط است و اتاق‌ها دور تا دور قرار دارند. دلیلش هم معلوم است؛ این‌طوری در هر ساعت از روز دست‌کم یک اتاق هست که سایه باشد و خنک بماند!





وسط حیاط هم یک حوض هست که رطوبت هوا را حفظ می‌کند که این هم برای یک خانه کویری لازم است. حوض‌ها در قدیم اصلا پر و خالی نمی‌شدند. یک تنوره داشتند در وسط (چاه کوچکی به طول یک تا سه متر) که به یک قنات می‌رسید که در آن آب جاری بود؛ این‌طوری آب حوض درواقع آب جاری بود. الان دیگر هم قنات‌ها خشک شده و هم کسی حوض و حیاط ندارد.

---

تقّا، ‌مهمانخانه و پوش





دور تا دور حیاط خانه‌های میبد سکوهایی به ارتفاع یک متر است که میبدی ها به آن «تقّا» می‌گویند. این تقّاها به اتاق‌های مختلف خانه راه دارند. معمولا یکی از این اتاق‌ها یک ضلع کامل از حیاط را می‌گیرد و بزرگ‌ترین اتاق است که به آن «‌مهمانخانه» می‌گویند. در اغلب خانه‌ها بادگیر هم بالای سر این اتاق است و هوای خنک را به آن وارد می کند. در روزهای خیلی گرم، بعضی از خانه‌های اعیانی یک پوشش بزرگ از پارچه محکم روی حیاط می‌کشند که به آن «پوش» می‌گویند و این‌طوری حیاط سایه می‌شود.

---

زیرزمین و آب‌انبار





خانه‌های کویری حتما زیرزمین و آب‌انبار دارند. زیرزمین‌های این خانه‌ها خنک بوده و برای ذخیره مواد غذایی یا استراحت در روزهای گرم تابستان مناسب هستند.

---

پنجره‌های کوچک، پشت‌بام بزرگ





در یزد پنجره‌ها بزرگ نیستند. برخلاف سقف‌های بلند، اینجا کسی آمدن آفتاب تند روز و سرمای سخت شب را دوست ندارد. درعوض اگر خیلی دل‌شان آسمان بخواهد، روی پشت بام می‌خوابند و ستاره‌های آسمان کویر را تماشا می‌کنند.

---

سقف بلند





سقف خانه‌ها در میبد خیلی بلند است. برخلاف برج‌های شهر که روز به روز سقف‌شان کوتاه‌تر می‌شود، سقف خانه‌های میبدی‌ها دست‌کم چهار متر بلندا دارد؛ این‌طوری در روزهای داغ کویر، گرما بالا می‌رود و پایین خنک می‌ماند. دیوارهای خانه‌های میبد را هم نه می‌شود کاغذدیواری کرد و نه رنگ روغنی زد. داغی روز و سوز شب، دیوار‌ها را می‌ترکاند تا جایی که ترک می‌خورند. برای همین دیوارها را تا نصفه سنگ یا کاشی می‌کنند و نیمه بالایی را همان‌طوری گچی می‌گذارند بماند تا زود ترک‌هایش ترمیم شود.

---

اگر به میبد سفر کردیم  کدام خانه‌ها را ببینیم؟



خانه‌های زیبای تاریخی بسیاری در میبد هست که هنوز آدم‌ها در آنها زندگی می‌کنند. کافی است روی پشت بام یکی از خانه‌ها بایستید و محل تک‌درخت‌های بلند را پیدا کنید که اغلب ریشه در یک خانه خیلی قدیمی دارند. اما این خانه‌ها برای بازدید نیستند. تنها این چند خانه که در زیر آورده ایم به همت وراث صاحبخانه و میراث فرهنگی بازسازی شده‌اند.





خانه سالار



 یک خانه اعیانی در نزدیکی بافت تاریخی مرکزی شهر که به شکل زیبایی بازسازی شده است. این خانه پس از مرمت کامل در اختیار پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی قرار گرفته است. اگر آنجا بروید می‌توانید کلی نقشه و اطلاعات در مورد شهر میبد کسب کنید.

---

خانه گلشن



 این خانه در محله مهرجرد میبد که به‌تازگی بازسازی شده واقع است. ساکنان خانه تا همین چند سال پیش در آن سکونت داشتند که به همین دلیل بسیار سالم و دست‌نخورده باقی مانده است. این خانه حیاط اندرونی و بیرونی و دو بادگیر سالم دارد. خانه گلشن به‌زودی به عنوان هتل و رستوران آغاز به کار می‌کند.

---

خانه حاج ملک





 یکی دیگر از خانه‌های قدیمی میبد است که با سرمایه شخصی به هتل-رستوران تبدیل شده است. قیمت یک اتاق دوتخته در این هتل حدود 180 هزار تومان است که در ایام کم‌مسافر (مثل الان!) ارزان‌تر می‌شود.

---

خانه آیت‌ا‌لله حائری‌یزدی





 در روبه‌رویی خانه گلشن روی این خانه باز می‌شود. آیت‌الله حائری‌یزدی، موسس حوزه علمیه قم خانه‌اش در حال ترمیم برای تبدیل شدن به کتابخانه و مرکز فرهنگی است.