نقد بی‌غش

نوشته: صدرالدین الهی

ناشر: معین، چاپ دوم ۱۳۹۳

۲۹۶ صفحه، ۱۵۰۰۰ تومان



این کتاب را در تهران فروشگاه اینترنتی شهر کتاب و در شهرستانها پاتوق کتاب فردا تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کنند، در صورت تمایل در تهران اینجا و در شهرستانها اینجا کلیک کنید.

******



کشیده شدن پای مردان صاحب نام در حوزه فرهنگ، هنر و ادب به دنیای سیاست همواره برای ایشان زیان بار بوده است؛ حتی اگر به نیت خیر و برای خدمت بوده باشد. حرف و حدیث همه جا هست ، اما در دنیای سیاست و مناسبات خاص حاکم برآن بیشتر به خصوص اگر کارگزار رژیمی ساقط شده به دست اکثریت قریب به اتفاق مردم بوده باشد که در چنین شرایطی جان به در بردن با خوشنامی اگر نگوییم ناممکن بسیار دشوار است. چنان که نام پرویز ناتل خانلری نیز به همین مناسبت ضربه بسیار خورد.



اما اگر این جنبه از کار خانلری را کنار بگذاریم و تنها به حاصل کار او به لحاظ فرهنگی و ادبی بپردازیم، نامی است تاثیر گذار و دارای اعتبار. فعالیت او در این زمینه گستردگی در خور اعتنایی دارد. از تألیفات، تصحیح متون و پژوهشهایی که در حوزه ادبیات کهن انجام داده تا ترجمه‌هایش از ادبیات غرب به زبان فارسی و اشعارش و نهایتا انتشار نشریه ادبی سخن که در زمان انتشارش به عنوان نشریه‌ای بسیار مهم، در شکل گیری جریانهای تازه ادبی در ایران ایفای نقش جدی کرده است.شاید خالی از لطف نباشد اشاره به این نکته که اخیرا انتشار اشعار او با اظهار جالب توجهی از سوی استاد شفیعی کدکنی همراه بود که بر اهمیت و نقش اشعار خانلری در زمینه تغییر و تحول و نوگرایی در شعر فارسی داشت آن هم در سالهایی پیش از نیما یوشیج.



سوای همه اینها خانلری در دوره پر فراز و نشیبی از لحاظ ادبی زندگی می کرد و همین باعث شده بود پاره ای از این چهره ها نشست برخاست داشته باشد که مهمترین‌شان صادق هدایت، ملک الشعرای بهار،ر بزرگ علوی، صدق چوبک مجتبی مینوی و... از مجموعه آنچه گفته شد به سادگی می توان نتیجه گرفت که چنین چهره ای دارای خاطرات شنیدنی و در عین حال بسیار مهمی در باره فصول مهمی ار تاریخ ادبیات معاصر و هم چنین چهره های مطرح و نامدار آن بوده است. خاطراتی که می تواند روایت دست اولی باشد که گوشه ها پنهانی و زوایای تاریکی از آن را روشن می سازد.



کتاب نقد بی غش متن گفتگوی بلندی ست که صدرالدین الهی با پرویز ناتل خانلری انجام داده است. چگونگی شکل گیری این گفتگو ماجرای مفصلی ست که الهی در مقدمه کتاب بدان پرداخته است. قابل ذکر این که این گفتگو ها با فواصل زمانی و هچنین وقفه هایی نیز روبه رو بوده است.اصل گفتگوها مربوط است به بیش از پنجاه سال پیش که به ورت هفتگی در مجله سپید و سیاه منتشر می شده است. گفتگوهایی که در زمان خود سر و صدایی به پاکرده و واکنش هایی را به دنبال داشته است.



به هر روی متن این گفتگو ها توسط صدرالدین الهی با همکاری برخی دوستانش گرد آوری و در قالب کتاب تنظیم شده است. نقد بی غش از سه بخش تشکیل شده است. بخش نخست با عنوان خانلری و من حکم مدخل کتاب را دارد. نوشته ای بلند و آمیخته به خاطرات دوران جوانی الهی که به ماجرای آشنایی اش با خانلری همچنین چند و چون انجام این گفتگو ها مفصلا پرداخته است.



بخش دوم متن گفتگو هاست که تحت عناوین خانلری و هدایت، خانلری و علوی، خانلری و بهار، خانلری و نیما، خانلری و چوبک منتشر شده. پایان بخش کتاب نیز مقاله یادی از استاد است که الهی به مناسبت در گذشت خانلری نوشته بوده که در اینجا بازنشر شده.



متن گفتگو ها برخلاف سنت معمول شکل سوال جوابی ندارد. بلکه به شکل پیوسته در قالب روایت خاطراتی از زبان خانلری بیان شده . طولانی ترین صل کتاب نیز چنانچه دور از انتظار نیست به صادق هدایت اختصاص دارد. چرا که هدایت یکی از نزدیک ترین دوستان او و البته کنجکاوی برنگیز ترین نام در این میان بوده.



سرانجام اینکه چه موافق وچه مخالف خانلری به عنوان ادیبی که خرقه سیاست برتن کرد باشیم نمی توان منکر اهمیت خاطرات او شد. نه فقط به واسطه اهمیت نقش او بلکه له دلیل اعتبار نامهایی که او با آنها آشنایی داشته و از خاطراتش با آنها سخن گفته است.