خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – بهنام عبداللهی: اگر همه آدم‌ها مجبور باشند هرروز صبح برای رفتن به محل کار خود از این کوچه رد شوند، ممکن است آن روز بی آنکه حرفی از کرونا، گرانی، بدبختی و… به زبان بیاورند، بیش‌تر و بهتر از همیشه کار کنند. این، راز کوچه سبز است.
«محله ما از محله شما سبزتر است؛ یا باید باشد.» اینجا در تبریز چشم و هم چشمی مفید، سبز و مبارکی به راه افتاده است. فرقی نمی‌کند کوچه از کجا شروع می‌شود. کوچه به زندگی سالم و توسعه پایدار می‌رسد. البته اگر چه این، شروع ماجرا است.
چندسال است که در شهرهای مختلف ایران، نهضتی موسوم به کوچه سبز به راه افتاده است. در تبریز اما، همه چیز از کوچه‌ای در منطقه ۱۰ شروع شد. شهرداری تبریز با کاشت درخت و گل و رنگ آمیزی در و دیوار، از اولین کوچه سبز رونمایی کرد.
«احترام به حقوق همسایگی در راستای کرامت انسانی، احترام به محیط زیست در راستای توسعه پایدار، ایجاد و توسعه فضای سبز در کوچه‌ها و منازل، توجه به مشارکت مردمی در راستای ارتقای محیط، توجه به اصول زیبایی و پاکیزگی کوچه‌های سبز و توجه به نوسازی و بهسازی کوچه ها» از جمله هدف‌هایی بود که با اجرای این طرح دنبال شد. اما در واقع نشد.
به من چه؟
با گذشت کمتر از یک سال از افتتاح کوچه سبز، تصاویری از همان کوچه منتشر شد که نشان می‌داد هرچه رشته بودند پنبه شده است. گل‌ها و گیاهان پژمرده و گلدان‌ها بی رمق و بی نشاط شده بود.
هیچ آفتی جز «به من چه» نمی‌توانست سرنوشت درخشان کوچه سبز را کم رنگ تر و کم رنگ تر کند. گفت و شنودهای خودمانی و غیررسمی خبرنگار مهر با اهالی این کوچه، حاکی از این بود که همه منتظر بودند کسان دیگری از گل‌ها و گیاهان مراقبت کنند، آب بدهند و…. اما چه کسی جز اهالی همان محله؟
مشارکت بدون برنامه شهروندان در توسعه پایدار، راه به جایی نمی‌برد
سولماز عظیم زاده، فعال محیط زیست و عضو خانه محیط زیست و توسعه پایدار آذربایجان شرقی معتقد است که ارتقا سرانه فضای سبز که یکی از لازمه‌های توسعه پایدار است، بدون مشارکت شهروندان هرگز محقق نمی‌شود. اما این مشارکت چندان بی قاعده و قانون هم نیست.
او به خبرنگار مهر توضیح می‌دهد که تعیین سیاست‌های کلی، آموزش و مشارکت شهروندان سه رکن اصلی توسعه پایدار است.
عظیم زاده می‌گوید: «توسعه پایدار باید برای شهروندان به صورت کامل تعریف شود و بر اساس آن، برنامه ریزی های لازم صورت بگیرد و همه طبق همان برنامه معیارهای توسعه را در کوچه و محله خود پیش ببرند که توسعه فضای سبز فقط یکی از هزاران است.»
به جای رفتن به محله خوب، محله خوب را به کوچه خودمان آوردیم
تیرماه امسال، کوچه دیگری در تبریز سبز شد. این بار با مداد رنگی ساکنان همان کوچه. ساکنان کوچه سلطانپور در خیابان دانشسرا تبریز تصمیم گرفتند با چند اقدام کوچک اما سبز، محله‌ای متفاوت بسازند که ساختند.
خانم نسرین غفارنژاد، از ساکنان همان کوچه که توانسته اهالی محل را برای اجرای عملی کوچه سبز همراه کند، می‌گوید که همه چیز از یک تصمیم شروع شد: «چندسال پیش بچه‌ها گفتند محله مان را عوض کنیم، اما آپارتمان نشینی چیزی نبود که ما می‌خواستم و به همین خاطر تصمیم گرفتیم کوچه و محل زندگی مان را زیباتر کنیم.»
البته از نظر او، زیبایی تعریف متفاوت‌تری دارد: «امروزه استفاده از نماهای سنگی به بهانه زیبایی رواج پیدا کرده است اما دیدن سنگ و سرامیک برای انسان روحیه و نشاط به ارمغان نمی‌آورد. این دیدن طبیعت و فضای سبز است باعث می‌شود انسان از لحاظ روحی و عاطفی تقویت شود.
نگران هزینه‌های کوچه سبز نباشید
ایجاد کوچه سبز از نظر خانم غفارنژاد بسیار کم هزینه است. او می‌گوید: «در هر خانه‌ای آنقدر وسیله‌های دور ریختنی وجود دارد که می‌توان با استقاده از آنها یک گلدان درست کرد. مثلاً در حیاط ما شمشادهایی وجود دارد که در فصل زمستان پس از خشک شدن، آنها را در گلدان می‌کارم. این کار هزینه‌ای هم ندارد.».
کوچه سبز در تبریز، بچه‌ای است که کم کم رشد می‌کند. با گذر از محلات و مناطق مختلف میزان توانایی‌هایش گسترش پیدا می‌کند و حالا در کوچه‌ای در خیابان پروین اعتصامی ولیعصر (عج) تبریز کوچه سبز نوجوان شده است.
در این کوچه، تنها کاشت گل و گیاه مد نظر قرار نگرفته، بلکه تعابیر عمیق‌تری از فضای سبز و زندگی سالم مورد تاکید و توجه اهالی قرار گرفته است.
رنگ آمیزی، نصب گلدان، کاشت درختان میوه، شماره گذاری و تعیین پارکینگ میهمان، حذف لامپ‌های پرمصرف، توزیع باکس‌های تفکیک زباله، حذف نازیبایی‌های بصری، ساماندهی سیم‌های برق و … از جمله اقداماتی است که اهالی کوچه ۱۰ متری دوم از ۱۴ متری نیما در خیابان پروین اعتصامی برای زیباسازی کوچه خود انجام داده‌اند.
همه باهم، فارغ از جایگاه و مقام
آقای خوشکلام، از اهالی کوچه نیما به خبرنگار مهر می‌گوید که روند تکمیل این کوچه سبز حدود دوسال زمان برده است.
او توضیح می‌دهد: «در سرمای زمستان و گرمای تابستان، همه اهالی فارغ از اینکه چه شغل و چه جایگاهی دارند، دست به دست هم دادند و کوچک‌ترین کارها همچون کف سازی را با دستان خودشان انجام دادند که به همین خاطر حالا خودشان احساس مسئولیت بیش‌تری دارند.»
شهردار تبریز که برای قدردانی از اهالی محل در کوچه نیما حضور یافته بود، در این باره گفت: «همین همت مردم و اینکه خودشان پای کار هستند و تک به تک کارهایی که اینجا انجام شده، ارزشمند و مهم است چون خودشان این زیبایی را ایجاد کرده‌اند و در نگهداری آن نیز همت دارند.»
او اضافه کرد: «کارهایی که برای زیباسازی این کوچه انجام شده است، با هزینه زیادی انجام نشده و فقط همت، همراهی، همکاری و همدلی لازمه کار اهالی محل بوده است.»
حالا در تبریز کوچه‌ها یکی پس از دیگری سبز می‌شوند. اهالی، جز به جز کوچه را متعلق به خودشان می‌دانند و حاضرند برخی اوقات قید استراحت و تفریح شأن را بزنند اما از کوچه‌ای که خودشان برای سبز شدندش زحمت کشیده‌اند، مراقبت کنند. این مشارکت، اساس چیزی است که توسعه پایدار می‌نامند.
