اسفند؛ قهرمان بی‌قصه

باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین کربلایی طاهر - محدثه کارخانه، منتقد سینما درباره فیلم اسفند گفت: فیلم‌نامه فاقد قصه‌ای یکپارچه است و مخاطب را در ابهام رها می‌کند؛ به نظر می‌رسد که نویسنده شخصیت‌ها و انگیزه‌های آنها را برای خود مشخص کرده، اما از ارائه‌ی اطلاعات ضروری به مخاطب خودداری کرده است. همین مسئله باعث می‌شود که بسیاری از کنش‌های شخصیت‌ها بدون دلیل و نامفهوم جلوه کند.

وی افزود: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اسفند، روند کند و کشدار آن است. فیلم مدت زیادی را صرف پرداخت فضا و شخصیت‌ها می‌کند، اما بدون اینکه اتفاق خاصی رخ دهد یا کششی در روایت ایجاد شود. قصه بسیار دیر شروع می‌شود و مخاطب تا دو سوم ابتدایی فیلم، همچنان در انتظار ورود به داستان اصلی باقی می‌ماند. این کُندی ریتم و تعلل در پرداخت قصه، تجربه‌ی تماشای فیلم را دشوار می‌کند.

قهرمان‌سازی ناموفق 

کارخانه در ادامه گفت: فیلم‌ساز تلاش کرده از شخصیت علی هاشمی، قهرمانی متفاوت از قهرمانان رایج در سینمای دفاع مقدس بسازد؛ قهرمانی که بیش از حد آرمانی و اغراق‌شده نباشد و در عین سادگی، به یک شخصیت واقعی و باورپذیر تبدیل شود. اما این تلاش ناکام مانده است. علی هاشمی در اسفند نه‌تنها قهرمانی قابل لمس و دست‌یافتنی نیست، بلکه شخصیت او عمق و پرداخت کافی ندارد تا مخاطب بتواند با او همراه شود.



این منتقد همچنین اظهار داشت: در فیلم، شخصیت محسن رضایی حضور دارد، اما این شخصیت نقش خاصی در پیشبرد درام ندارد. اگرچه گریم و چهره‌ی بازیگر شباهت زیادی به محسن رضایی دارد، اما صرف بازسازی ظاهری یک شخصیت واقعی نمی‌تواند جایگزین پرداخت دراماتیک شود. فیلم در پرداخت این شخصیت فراتر از یک شباهت ظاهری نمی‌رود و کارکردی برای او تعریف نمی‌کند.

جلوه‌های بصری، نقطه‌ی قوت فیلم

او افزود: یکی از نقاط قوت اسفند، قاب‌بندی‌های سینمایی چشم‌نواز آن است. فیلم در خلق اتمسفر و فضای بصری مناسب موفق عمل کرده و همچنین با نشان دادن تصاویر بازسازی شده توسط دوربین‌های دهه ۶۰ و با ایجاد نویز و رنگ و نور قدیمی توانسته حال و هوای مستندگونه‌ای را در برخی صحنه‌ها ایجاد کند. این ویژگی باعث می‌شود که فیلم در بخش‌هایی باورپذیرتر شود و حس واقع‌گرایانه‌تری به مخاطب منتقل کند.

پایان‌بندی؛ تصویری ماندگار با عکس امام خمینی

او همچنین گفت: یکی از لحظات تأثیرگذار فیلم، قاب پایانی آن است که با عکسی از امام خمینی همراه شده است. این پایان‌بندی، با قاب‌بندی دقیق و زیبا، به‌شدت تأثیرگذار از کار درآمده و در ذهن مخاطب حسی از احترام و عظمت را برمی‌انگیزد؛ و جزو معدود فریم‌های خاص سینمای ایران است که در ذهن ماندگار می‌شود.



این منتقد عنوان کرد: یکی از نکات مثبت فیلم، به تصویر کشیدن وجهه‌ای از علی هاشمی است که توانست میان بومیان منطقه و رزمندگان اتحاد ایجاد کند. این جنبه از شخصیت او، به عنوان یک رهبر میدانی و استراتژیست تأثیرگذار، از معدود نقاط قوت داستانی فیلم محسوب می‌شود.

او در پایان گفت: در کل اسفند فیلمی است که در پرداخت روایی و شخصیت‌پردازی دچار ضعف است و از ریتمی کند و کش‌دار رنج می‌برد. بااین‌حال، در بخش تصویربرداری، قاب‌بندی‌های سینمایی و فضاسازی مستندگونه، اثر قابل‌قبولی ارائه می‌دهد. تلاش برای ایجاد یک قهرمان متفاوت از علی هاشمی به نتیجه‌ی مطلوبی نرسیده و شخصیت‌های جانبی نیز بی‌تأثیر و کم‌رنگ باقی مانده‌اند. بااین‌حال، پایان‌بندی فیلم و برخی لحظات تصویری آن، توانسته‌اند بر مخاطب تأثیر احساسی عمیق‌تری بگذارند.