پشت پرده گرانی نان؛ آیا نظارت بر بازار نان کافی نیست؟

باشگاه خبرنگاران جوان - نان، یکی از موارد اصلی سبد غذایی در کشور است، اما نکته‌ای که وجود دارد این است که با توجه به مصرف بالای نان در ایران، تغییرات در قیمت آن می‌تواند تأثیر مستقیمی بر امنیت غذایی خانوار‌ها داشته باشد. زیرا افزایش قیمت نان باعث کاهش قدرت خرید آنها به ویژه دهک‌های پایین می‌شود.

افزایش قیمت نان دلایل متعددی دارد که می‌توان به کاهش یارانه آرد، رشد تورم غذایی، افزایش هزینه‌های تولید، گران‌فروشی و چندنرخی شدن، تأخیر در پرداخت کمک هزینه‌ها به نانوایان و... اشاره کرد.

ابهامات در قیمت‌گذاری نان موضوع مهمی است که واکنش‌های متعددی را به همراه داشته است و باعث شفافیت نداشتن در تعیین قیمت، تفاوت قیمت نان در نانوایی‌های مختلف و نظارت ناکافی شده است.

گرانی نان و ابهامات قیمت‌گذاری

مهدی امیدوار، نائب رئیس اتاق اصناف ایران درمورد گرانی نان و دلایل آن گفت: همان‌طور که می‌دانید در ۳-۴ سال اخیر، با توجه به شرایط ایجاد شده، متأسفانه ما نتوانستیم یک نرخ مصوب و درستی در حوزه نانوایی‌ها داشته باشیم و به واسطه افزایش قیمت آرد و تغییر نوع آن از نوع یک به نوع دو در نانوایی‌های یارانه‌پز، و همچنین قطع شدن کمک دولت در سامانه نانینو و آزاد شدن بیمه واحد‌های صنفی نانوایان، آنالیز‌های قیمتی در تمام کشور توسط اتحادیه‌ها انجام شد.

امیدوار ادامه داد: بر اساس نامه‌ای که معاون اول رئیس جمهور اعلام کرد قرار بر این بود که در تهران حدود ۷۰ درصد، در استان‌ها ۶۰ درصد و در شهرستان‌ها کمتر افزایش قیمت داشته باشیم و اختیارات تام به استانداران داده شد که بتوانند افزایش قیمت نان را اعمال کنند. اما متأسفانه، آن آنالیز قیمتی که ما پیگیری می‌کردیم، عملاً اجرا نشد و مقداری از آن قابل قبول است و در نهایت، با توجه به مصوبه‌ای که در کارگروه‌ها در استان‌ها انجام شد، ۵۲ درصد افزایش در استان‌ها و ۴۲ درصد در شهرستان‌ها اعمال شد.

 نائب رئیس اتاق اصناف ایران گفت: ما همچنان معتقد هستیم اگر سامانه نانینو که خودش مشکلات زیادی دارد، حذف شود، ۷۰ درصد مشکلات حل خواهد شد. قیمت‌هایی که الان مطرح شده، با وجود اعتراضاتی که داریم و پیگیر مطالبات هستیم، لازم‌الاجراست.

 امیدوار افزود: نهاد‌های مسئول، خود اتحادیه، اتاق اصناف، سازمان صنعت و معدن و جهاد کشاورزی هستند.

 بر اساس قانون انتزاع اختیارات در حوزه جهاد کشاورزی، با همکاری سازمان صنعت، اتاق اصناف و اتحادیه مربوطه این امر صورت می‌گیرد. به جز استان کردستان که هنوز نرخ در سامانه نانینو قرار نگرفته، در بقیه استان‌ها اعلام شده است. ما همچنان پیگیر مطالبات نانوایان هستیم، اما این قیمت‌ها لازم‌الاجرا هستند.

نائب‌رئیس اتاق اصناف ایران گفت: اگر مردم تفاوتی در قیمت‌ها مشاهده کنند، می‌توانند با شماره ۱۲۴ در سراسر کشور تماس بگیرند و گزارش دهند.

امیدوار درمورد این که بسیاری معتقدند که حتی اگر گزارش هم، دهند تغییر محسوسی اتفاق نمی‌افتد، ادامه داد: این اعتراضات را داریم. وقتی معاون رئیس جمهور در نامه‌ای اعلام می‌کند در تهران ۷۰ درصد افزایش، اما بعد اختیار به استانداران داده می‌شود و در نهایت به ۵۲ درصد می‌رسد، این خودش محل اعتراض است. اما این دلیل نمی‌شود که رعایت نشود و ما پیگیر مطالبات نانوایان هستیم که قیمت مصوب رعایت شود.

 نائب‌رئیس اتاق اصناف گفت: در تهران ۵۲ درصد و در شهرستان‌ها ۴۲ درصد افزایش قیمت داشته‌ایم و بیمه واحد‌های صنفی که قبلاً دولت کمک می‌کرد، افزایش پیدا کرده است. مثلاً اگر برای سه نفر کارگر ۴ میلیون تومان بیمه پرداخت می‌شد، الان ۱۲ میلیون تومان پرداخت می‌شود. همچنین، کمک دولتی که قرار بود در سامانه نانینو پرداخت شود، ماه‌هاست که پرداخت نشده است.

امیدوار گفت: یک کار کارشناسی دقیق در حوزه نان انجام شده است و ۸ درصد قیمت نان مربوط به آرد است که دولت آن را پرداخت می‌کند. اما بیمه، خمیرمایه، اجاره‌بها، حقوق کارگر و حدود ۲۰ مورد هم موارد دیگری هستند که در قیمت‌گذاری نان تاثیرگذارند و همگی افزایش پیدا کرده‌اند. بنابراین، اگر قرار است قیمت درستی به نانوایان بدهیم، باید تمام این چرخه دیده شود. اما وقتی قیمت دستوری تعیین می‌شود و گفته می‌شود باید با این قیمت بفروشید، نه تنها در حوزه نان، بلکه در حوزه گوشت هم این مشکل را داریم و برآورد و آنالیز ما بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ درصد افزایش را نشان می‌داد، اما دوستان به صورت دستوری ۵۲ درصد را قبول کردند. با این حال، نانوایان باید قیمت ابلاغ شده را رعایت کنند.

نائب رئیس اتاق اصناف ادامه داد: اگر نانوایی‌ها بر اساس قیمت مصوب نمی‌فروشند، مردم حتماً گزارش دهند.

درخواست ما این است که به خصوص در تهران، مسئولان نظارتی پای درد دل اتحادیه‌ها بنشینند و روی آنالیز قیمت کار کنند.

حمیدرضا رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران گفت: حساسیت‌های زیادی بر موضوع نان وجود دارد و حقیقتاً این را بگویم که تمام سعی دولت بر این است که مردم بتوانند نان ارزان‌قیمت تهیه کنند. یعنی این بزرگ‌ترین و بالاترین دغدغه است.

رستگار ادامه داد: یک زنجیره‌ای بر قیمت نان تأثیر می‌گذارد. یعنی بعضی از افراد دولتی و بخش خصوصی بر این موضوع تأثیرگذار هستند.

رئیس اتاق اصناف تهران گفت: یارانه نان متوقف نشده است و نظری بر این نیست که یارانه نان قطع شود، اما این که چگونه باید مدیریت کرد تا این یارانه به دست مردم برسد صحبت‌هایی وجود دارد و وقتی دولت به آرد یارانه می‌دهد و از نانوا می‌خواهد تا نان به قیمت دولتی بپزد برای آن نانوا باید مقرون به صرفه باشد و نباید دچار مشکلات هزینه‌ای شود و این اصل بحث است.

رستگار افزود: افرادی هستند که در بازار‌های نامتعارف بدنبال سود بیشتری هستند و در بخش اجرا که نانوایان هستند پیشنهاد دادیم کل موضوع به اتحادیه نانوایان سپرده شود. چون بر اساس قانون، همه صنوف ضوابط و بسته‌های صنفی و مقررات و بازرسان و کمیسیون‌هایی دارند که نرخ نان و هزینه‌ها را در اتحادیه‌ها بررسی می‌کنند و نرخ مشخص می‌شود.