در یکم خرداد سال ۱۳۹۱ نیز، شبکه آی فیلم فارسی و سپس شبکه آی فیلم انگلیسی در ۲۲ اسفند ۱۳۹۱ با مأموریت پخش فیلم، سریال و برنامه برای مخاطبان انگلیسی‌زبان سراسر دنیا شروع به کار کردند و در ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ نیز کانال آی‌فیلم ۲ با گویش دری برای مخاطبان فیلم و سریال‌های ایرانی در کشور‌های افغانستان و تاجیکستان تأسیس شد.

به مناسبت چهاردهمین سالگرد تأسیس کانال عرب‌زبان آی‌فیلم، با سیداحمد حسینی خبیر، مدیر کانال آی‌فیلم عربی و دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مطالعات جهان از دانشگاه تهران، همراه شدیم تا از آخرین تحولات و تغییرات این کانال برای همراهی و جذب بیشتر مخاطبان و نیز فعالیت‌های این کانال در فضای مجازی باخبر شویم.

سیداحمد حسینی خبیر که از سال ۱۳۸۲ در سازمان مشغول به کار است، در ابتدای این گفتگو، اظهار کرد: طی سال‌های خدمتم در سازمان صداوسیما در مشاغل مختلفی همچون پژوهشگری، نویسندگی، دبیری و سردبیری خبر و تهیه‌کنندگی فعالیت داشتم و در این مدت همچنان موضوع رسانه‌های عربی و غرب آسیا را دنبال می‌کنم، چراکه باخبر بودن از جریان رسانه‌ای کشور‌های هدف و مخاطبان عرب‌زبان می‌تواند تصویری روشن و درست از برنامه‌سازی و اهداف آینده را برایمان ترسیم کند.

 نخستین کانال تخصصی فیلم و سریال

مدیر کانال آی‌فیلم عربی درخصوص اهداف تأسیس کانال و جغرافیای پخش آن گفت: آی‌فیلم عربی، نخستین کانال تخصصی فیلم و سریال رسانه ملی است که با پخش سریال‌های نمایشی و فیلم‌های داستانیِ زبان‌گردانی‌شده و برنامه‌های تولیدی با محوریت هنر و فرهنگ ایران آغاز به کار کرد و بسیاری از مخاطبان عرب‌زبان جهان را جذب کشورمان کرده و به این وسیله توانسته به هدف شبکه که ایجاد ارتباط فرهنگی و معرفی فرهنگ، هنر و تمدن ایرانی به مخاطبان است، برسد. جامعه ۴۵۰ میلیونی عرب‌زبانان از مخاطبان بالقوه کانال آی‌فیلم عربی هستند و وجود اشتراکات فرهنگی و اعتقادی، فرصت مناسبی برای رسیدن به هدف این شبکه که همانا «شبکه نمایش برای خانواده» است، ایجاد کرده است.

حسینی خبیر درخصوص جغرافیای پخش و محدوده آن و نیز ساعات پخش و میزان پخش برنامه‌ها نیز گفت: کانال عربی آی‌فیلم در طول ساعات شبانه‌روز و با درنظر گرفتن افق کشور‌های هدف، فیلم، سریال و برنامه‌های هنری پخش می‌کند و این کانال از طریق ماهواره‌های مختلف و پخش زنده در سایت و برخی از سکو‌ها و نرم‌افزار‌های کاربردی OTT قابل دریافت و مشاهده است.

 نوآوری در پخش و زبان‌گردانی

مدیر کانال آی‌فیلم عربی با ذکر برخی از نوآوری‌ها، فعالیت‌های جدید و حضور در فضا‌های جدید رسانه‌ای و سوشال مدیا افزود: علاوه‌بر پخش برودکست، با کمک همکاران در مجموعه آی‌فیلم تلاش کردیم از حداکثر ظرفیت فضای مجازی برای معرفی و جذب مخاطب و رساندن پیام استفاده کنیم و اکنون در همه شبکه‌های اجتماعی صفحات کانال فعال و پاسخگوی نیاز‌های مخاطبان است، حتی برخی محتوا‌های خاص فضای مجازی نیز تولید و منتشر می‌شوند که می‌توان به کلاس‌های برخط آموزش زبان فارسی به عرب‌زبانان اشاره کرد که از ابتدای امسال در برخی صفحات اجتماعی آی‌فیلم عربی هم در دسترس مخاطب است.

مدیر کانال آی‏‌فیلم عربی فرآیند فعالیت‌های زبان‌گردانی سریال‌ها در آی‌فیلم عربی را با توجه به تنوع لهجه، گسترده عنوان کرد و افزود: زبان عربی تنوع لهجه زیادی دارد و به فراخور محتوا و ساختار سریال، لهجه‌های متفاوتی برای زبان‌گردانی سریال‌ها انتخاب می‌شود، سریال‌های تاریخی با لهجه فصیح و سریال‌های دیگر با لهجه‌های متفاوتی از قبیل لهجه سوری، لبنانی، عراقی یا مصری زبان‌گردانی می‌شوند، ولی معمولاً از بین لهجه‌های محلی، مخاطبان به لهجه «شامی» اقبال بیشتری نشان می‌دهند و یکی از ترفند‌های مورد استفاده در آی‌فیلم عربی، استفاده از هنرپیشه‌های معروف جهان عرب در زبان‌گردانی فیلم و سریال‌هاست. مخاطب با صدای این هنرپیشه‌ها آشنایی دارد و زبان‌گردانی این افراد، لذت دیدن فیلم و سریال‌های ایرانی را دوچندان می‌کند.

وی ادامه داد: البته یکی از ویژگی‌های خوب آی‌فیلم عربی، دو زبانه بودن آن است. در واقع ما سریال‌ها را به دو زبان عربی- فارسی پخش می‌کنیم و پیش‌فرض دستگاه گیرنده مخاطب بر زبان عربی است، ولی مخاطب می‌تواند از طریق گیرنده خود زبان دوم را (که همان زبان فارسی است) انتخاب کند و سریال‌ها را به زبان اصلی ببیند و این قابلیت، در نشر و آموزش زبان فارسی برای مخاطبان عرب‌زبان مفید است.

 چینش جدول پخش برنامه‌ها با توجه به خواست مخاطبان

میزان علاقه‌مندی مخاطبان به فیلم و سریال‌های ایرانی و چگونگی دسترسی به ذائقه مخاطب، موضوعی است که همواره در چینش جدول پخش نقشی مهم دارد و خبیر در این خصوص گفت: یکی از روش‌های درخور اعتنا استفاده از بازخورد مخاطب از طریق فضای مجازی است. باوجود محدودیت‌های اعمال‌شده در شبکه‌های مجازی علیه رسانه‌های ایران، صفحات آی‌فیلم عربی، صد‌ها هزار دنبال‌کننده دارد که به‌صورت مستمر بازخورد‌های آنها توسط همکاران احصا و برای تصمیم‌گیری‌های کانال استفاده می‌شود. از لحاظ پوشش پخش و جذب مخاطب، آی‌فیلم عربی، مخاطبان زیادی در عراق دارد و پس از این کشور بیشترین مخاطبان آن شهروندان کشور‌های حوزه خلیج فارس، یمن، لبنان، الجزایر، مغرب، مصر و برخی کشور‌های اروپایی هستند. این مخاطبان می‌دانند که برنامه‌های آی‌فیلم از ابتذالی که در تولیدات عربی، هالیوودی، بالیوودی و ترکی وجود دارد، مبرّاست و می‌توانند آن را با اعضای خانواده و بدون هیچ نگرانی و دغدغه‌ای تماشا کنند.

 همدردی مخاطبان با «پرواز اردیبهشت»

مدیر کانال آی‌فیلم عربی با اشاره به پیام‌های مخاطبان در فضای مجازی و سایر راه‌های دسترسی به کانال گفت: به‌صورت روزانه پیام‏‌های زیادی از مخاطب از طریق سایت و شبکه‌های اجتماعی دریافت می‌کنیم و پیام‌های دریافتی مخاطبان صرفاً مربوط به کنداکتور و برنامه‌های پخش‌شده نیست، گاهی در حوادث مختلف سیاسی و مذهبی با حجم وسیعی از پیام‌های مواجه هستیم که نشان از همراهی عمیق‌تر مخاطب با این کانال است. برای نمونه، در روز‌های حادثه تلخ پرواز اردیبهشت و سانحه شهادت رئیس جمهور، بیش از ۲۰ هزار تماس و پیام تسلیت و همدردی از مخاطبان و همراهان کانال دریافت کردیم که رقم چشمگیری است.

 گونه‌های «تاریخی» و «امنیتی - سیاسی» مورد اقبال مخاطبان

حسینی خبیر استقبال از ساخت و پخش مجموعه‌های تلویزیونی در گونه‌های «تاریخی» و «امنیتی - سیاسی» را بسیار خوب عنوان کرد و به صورت مصداقی گفت: با استناد به تجربه‌های گذشته در زمینه پخش سریال می‌توان گفت که گونه تاریخی و مذهبی جذاب‌ترین گونه برای مخاطب عرب‌زبان است. سریال‌هایی همچون «گیلدخت» که در جهان عرب به نام «جلنار» شناخته می‌شود از موفق‌ترین نمونه‌های پخش‌شده سال گذشته به حساب می‌آید و بعد از این گونه، سریال‌های امنیتی پرمخاطب‌ترین هستند، مثلاً سریال «گاندو» از نمونه سریال‌های بسیار موفق چند سال گذشته است که به‌صورت روزانه مخاطبان کانال، پیگیر مشاهده فصل سوم این سریال هستند، در حالی که هنوز تولید نشده است! البته در توفیق پخش سریال، تبلیغات و معر فی پیش از پخش بسیار مؤثر است و باید مخاطب را ازطریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، با برخی جزئیات سریال آشنا و وی را مشتاق به دیدن آن اثر کرد که این مهم نیاز به مخاطب‌شناسی دارد.

مدیر کانال عربی آی‌فیلم در خصوص رسانه و دیپلماسی رسانه‌ای و نقش آن در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی نیز گفت: آثار نمایشی سینمایی و تلویزیونی یکی از محبوب‌ترین اشکال بیان هنری و یکی از تأثیرگذارترین ابزار‌های ارتباطی در جهان است، لذا یکی از کارآمدترین ابزار‌های دیپلماسی عمومی و آشنایی جوامع غیرایرانی با فرهنگ، تاریخ و جامعه ایران، بهره‌گیری از ظرفیت‌های پخش آثار سینمایی و نمایشی به زبان‌های مختلف است و شبکه آی‌فیلم با درک این موضوع، همیشه کوشیده و گام‌های مفیدی در این راه برداشته است؛ و رقابتی که ادامه دارد ...

مدیر آی‌فیلم عربی با بیان این موضوع که کانال عربی آی‌فیلم در سپهر رسانه‌ای حوزه هدف، رقبایی بسیار سرسخت دارد که از آخرین و باکیفیت‌ترین تولیدات نمایشی‌هالیوودی، بالیوودی و عربی بهره می‌برند و ازلحاظ فنی نیز به وسیله به‌روزترین فناوری‌ها و سکو‌های پخش پشتیبانی می‌شوند، گفت: این کانال برای کامیابی در مأموریت‌هایش باید با توجه به اقتضائات موجود و ذائقه روز مخاطب همیشه در حال به‌روزرسانی و استفاده از همه امکانات خویش برای حفظ مخاطب فعلی و جذب مخاطب جدید باشد و در این عرصه نیز توفیقات درخور توجهی داشته است.

وی در پایان گفت: این کانال کوشیده تا در حوزه رقابتی شبکه‌های نمایشی جایگاه ویژه‌ای کسب کند و به همین منظور علاوه‌بر گزینش هوشمند آثار مورد نیاز جدول پخش، کیفیت زبان‌گردانی نیز مورد توجه خاص باشد و استفاده از صداپیشگان و ستاره‌های سینما و تلویزیون در جهان عرب برای زبان‌گردانی آثار ایرانی در افزایش مقبولیت تولیدات ایرانی در نزد مخاطب بسیار اثرگذار بوده است و بر حسب ذائقه‌سنجی‌های دوره‌ای که در فضای مجازی از مخاطب صورت می‌گیرد، آثار در گونه‌هایی متنوع به لهجه‌های مختلفی همچون لهجه عراقی، سوری، لبنانی، مصری یا فصیح، زبان‌گردانی و روانه آنتن می‌شود.