تعریف ۵ مگاپروژه فناورانه در صنعت پالایش

مهدی دژحسینی مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه در چند ماه اخیر کمیته فناوری و نوآوری در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران به ریاست مدیرعامل و مدیران ارشد این شرکت و نخبگان دانشگاهی و صنعتی تشکیل شد، اظهار کرد: در این کمیته همسو با سیاست‌ها و راهبرد‌های سازمان، پنج مگاپروژه به‌منظور رفع چالش‌های اصلی و توسعه فناوری در صنعت پالایش تعریف شده است.

وی ادامه داد: این پروژه‌ها شامل تکمیل زنجیره ارزش فرآورده‌ها، بهبود فرآیند‌های پالایش، رفع تنگنا‌های عملیاتی، تحول دیجیتال، مدیریت دارایی‌های فیزیکی اعم از تعمیرات پیشگیرانه، مقاوم‌سازی و سوخت‌های پاک است.

مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اشاره به اینکه هریک از این مگاپروژه‌ها به زیرپروژه‌هایی تقسیم می‌شود که بیش از ۲۰ زیرپروژه را در برمی‌گیرد، تصریح کرد: زیرپروژه‌های تعریف‌شده به‌دلیل یکپارچه بودن ماهیت‌شان در صنعت پالایش، با اخذ نظر پالایشگاه‌ها و شرکت‌های تابع اولویت‌بندی می‌شوند و پروژه‌های اولویت‌دار که مورد تأیید کمیته فناوری و نوآوری قرار می‌گیرند وارد مرحله امضای قرارداد و اجرا می‌شوند.

تکیه بر توان داخلی

دژحسینی به قدمت حدود ۲۰ ساله پژوهش و فناوری در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران اشاره و تصریح کرد: در تمام این دوران تلاش شده با تکیه بر توان دانش بومی و استفاده از ظرفیت‌های علمی کشور، نیاز‌های این صنعت برآورده شود که پروژه ساخت کاتالیست‌های واحد گوگردزدایی نفت‌کوره (RCD) ازجمله این پروژه‌هاست که ازسوی شرکت‌های داخلی اجرا شده و هم‌اکنون به مرحله تجاری‌سازی رسیده و در پالایشگاه شازند بارگذاری شده است.

وی با بیان اینکه دستیابی به دانش فنی واحد تبدیل نفت‌کوره به کک‌سوزنی و کک‌اسفنجی از دیگر پروژه‌های تعریف‌شده در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران است که دانش فنی آن از طریق پژوهشگاه صنعت نفت احصا شده است، افزود: در این زمینه پالایشگاه شازند و پالایشگاه بندرعباس در شرایط تحریم و نبود امکان بهره‌مندی از همکاری شرکت‌های صاحب دانش خارجی، با حمایت و پشتیبانی از دانش فنی پژوهشگران داخل کشور موفق به دستیابی به دانش فنی واحد تبدیل نفت‌کوره به کک‌سوزنی و کک‌اسفنجی شدند، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون پالایشگاه بندرعباس در حال ساخت واحد‌های فرآیندی مرتبط با پروژه ارتقای کیفی نفت‌کوره (کک اسفنجی) است و واحد کک‌سوزنی پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند نیز پس از اخذ مجوز‌های زیست‌محیطی وارد فاز اجرایی می‌شود.

خودکفایی در ۲ محصول وارداتی

مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اشاره به اینکه با اجرای این پروژه‌ها از ورود دو محصول وارداتی برای صنایع آلومینیوم و فولاد کشور بی‌نیاز خواهیم شد، گفت: این اقدام ضمن جلوگیری از خروج ارز از کشور سبب می‌شود منابع و حاشیه سود پالایشگاه‌ها افزایش و حمایت از تولید داخلی رونق یابد.

دژحسینی با بیان اینکه فقط یک نوع از ۱۲ نوع کاتالیست‌های مورد نیاز صنعت پالایش در داخل کشور تولید نمی‌شود، تصریح کرد: تولید کاتالیست واحد هیدروکراکینگ ازجمله برنامه‌های آتی و مهم شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران است و در قالب مگاپروژه بهبود فرآیند‌های پالایش و رفع تنگنا‌های عملیاتی تعریف شده است که امیدواریم بتوانیم با برنامه‌ریزی مناسب شاهد اجرایی‌سازی ساخت این کاتالیست از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان و رفع نیاز این مهم در پالایشگاه‌های کشور باشیم.

وی با اشاره به اینکه در زمینه ارتقای کیفی نفت‌کوره پروژه‌های پژوهشی متعدد با چند شرکت دانش‌بنیان تعریف شده است که شامل روش‌های اکسیداسیون (ODS) و هیدروژناسیون (HDS) است، بیان کرد: روش هیدروژناسیون ازجمله روش‌های مرسوم ارتقای کیفی فرآورده نفت‌کوره در جهان است و در این زمینه یک پروژه گوگردزدایی در پالایشگاه لاوان با همکاری یک شرکت داخلی تعریف شده و به مرحله آزمایش رسیده است.

مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران ادامه داد: پس از راه‌اندازی آزمایشی این پایلوت و تست نفت‌کوره پالایشگاه لاوان به‌مدت ۴۰ روز مشخص شد این پایلوت نسبت به نمونه خارجی در فشار کمتر و دمای مناسب به محصول نفت‌کوره کم‌گوگرد با استاندارد ملی رسیده و دارای اهمیت بسیاری در حوزه پژوهشی است که در ادامه با حمایت بیشتر از دانش بومی کسب‌شده و هماهنگی شرکت‌های پالایشی می‌توان زمینه اجرایی شدن هرچه سریع‌تر این طرح را فراهم کرد.

تمرکز بر هوشمندسازی زنجیره تأمین

دژحسینی با بیان اینکه در زنجیره ارزش فرآورده‌های نفتی، تمرکز بر استفاده از هیدروژن به‌عنوان سوخت پاک، تبدیل نفتا به بنزین، تبدیل گوگرد به محصولات با ارزش و تکمیل زنجیره کربن دی‌اکسید است، اظهار کرد: همچنین در تحول دیجیتال به‌دنبال هوشمندسازی زنجیره تأمین از پالایشگاه‌ها تا انتقال، ذخیره‌سازی و توزیع هستیم تا بتوانیم با مانیتورینگ دقیق فرآیند‌ها مانع از هدررفت منابع و انرژی شویم.

وی با اشاره به موضوع حمایت از تولید داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: براساس تبصره ۱۸ بودجه سال ۱۴۰۱، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران ۱۱ شرکت دانش‌بنیان را به صندوق پژوهش و فناوری نفت معرفی و مبلغ ۱۵۰ میلیارد تومان به‌عنوان تسهیلات به این شرکت‌ها پرداخت کرد.

مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران یادآور شد: برای تأمین منابع مالی مگاپروژه‌ها، تأسیس صندوق خطرپذیر شرکتی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در حال انجام است که از ظرفیت پالایشگاه‌ها در این صندوق برای تسریع در اجرای طرح‌های پژوهشی استفاده می‌شود.

منبع: وزارت نفت