ارزش پایین معاملات نگرانی فعالان بازار سرمایه

باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلی‌پور - امیرعباس باقری کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: بازار سهام ایران در هفته‌های اخیر در شرایطی قرار گرفته که ترکیبی از نگرانی‌ها، امید‌ها و انتظار برای مشخص شدن مسیر ریسک‌های ژئوپولیتیکی، آن را در وضعیت رکودیِ همراه با نوسان نگه داشته است. بر اساس رفتار شاخص کل و حجم معاملات، می‌توان انتظار داشت که در یکی دو هفته آینده همچنان شاهد حرکت رِنج بازار در محدوده سه میلیون و صد هزار تا سه میلیون و سیصد هزار واحد باشیم؛ محدوده‌ای که نه امکان رشد قابل توجهی در آن شکل می‌گیرد و نه فشار فروش به اندازه‌ای بوده که شاخص را به زیر کف‌های قبلی بکشاند. با این حال، نمی‌توان احتمال دیدن زیر سه میلیون واحد را نادیده گرفت، زیرا ریسک‌ها در حال حاضر در سطحی هستند که هر شوک ناگهانی می‌تواند باعث خروج سرمایه‌های کوتاه‌مدت شده و شاخص را از محدوده‌ی حمایتی جدا کند. 

او افزود: با وجود این نگرانی‌ها، نکته امیدوارکننده این است که بازار طی روز‌های اخیر به نوعی ثبات نسبی رسیده و برخلاف دوره‌هایی که صف‌های فروش یا قفل شدن نماد‌ها در صف خرید دیده می‌شد، اکنون معاملات شکل منطقی‌تری دارند. خریدار و فروشنده نسبتاً فعال‌اند و قفل شدن صفحات کمتر اتفاق می‌افتد؛ هرچند همچنان حجم معاملات پایین است و این کم‌رمقی باعث می‌شود حرکت بازار کند و شکننده باقی بماند. همان‌طور که در روز‌های گذشته هم شاهد بودیم، ارزش معاملات در بسیاری از نماد‌ها کمتر از میانگین‌های ماهانه بوده و همین مسئله باعث شده بازار توان شروع یک روند پرقدرت را نداشته باشد. در واقع نگرانی اصلی فعالان بازار همین ارزش پایین معاملات است، نه صرفاً نوسان شاخص؛ زیرا تا زمانی که پول تازه وارد نشود، بازار صرفاً درجا می‌زند و حرکتش بیشتر شبیه یک تعادل موقتی تا آغاز یک روند واقعی است.

او بیان کرد: یکی از مسائلی که در تحلیل آینده بازار اهمیت پیدا می‌کند، نقش تصمیمات سیاست‌گذاری و همچنین نحوه برخورد با صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. در هفته‌های اخیر بحث‌هایی درباره محدودیت‌ها، معافیت‌ها یا تغییرات مرتبط با صندوق‌های سهامی و مختلط مطرح بوده که هرکدام می‌تواند بر جریان نقدینگی اثر بگذارد. اگر شرایط به‌گونه‌ای پیش برود که محدودیت‌های سابق کاهش پیدا کند یا حمایت‌های ساختاری به صندوق‌ها برگردد، این نهاد‌های مالی می‌توانند دوباره به‌عنوان یکی از محرک‌های بازار عمل کنند. صندوق‌های بزرگی که در سال‌های گذشته بار‌ها نقش لیدر را داشته‌اند و با ورود یا خروج پول، جهت بازار را تغییر داده‌اند، اکنون نیز این پتانسیل را دارند که با جذب سرمایه و تنظیم جریان نقدی، بخشی از رکود فعلی بازار را کاهش دهند. همین‌طور اشاره به اینکه صندوق‌های سهامی می‌توانند گزینه مطمئن‌تری برای سرمایه‌گذاران میان‌مدت باشند، بر همین اساس قابل توجیه است؛ زیرا پورتفوی این صندوق‌ها عموماً متنوع‌تر و مدیریت‌شده‌تر از سبد‌های شخصی است.

او گفت: در بخش صنایع، وضعیتی متفاوت‌تر از گذشته دیده می‌شود. پتروشیمی‌ها که یکی از ستون‌های اصلی بازار سرمایه محسوب می‌شوند، این روز‌ها عملکردی نسبتاً خوب و باثبات نشان داده‌اند. شرایط کرک‌اسپرد، وضعیت صادرات، قیمت‌های جهانی و بهبود نسبی برخی حاشیه سود‌ها باعث شده این گروه بتواند در نقش لیدر به میدان بیاید یا حداقل وزن خود را در بازار حفظ کند. این نکته برای کلیت بازار اهمیت زیادی دارد، زیرا صنایع بزرگ و صادرات‌محور معمولاً در دوره‌های پرریسک به نوعی لنگر ثبات تبدیل می‌شوند؛ یعنی اگر بازار فشار فروش ببیند، این گروه‌ها کمتر آسیب می‌بینند و اگر بازار به سمت رشد برود، می‌توانند آن را همراهی کنند و حتی جلو بیندازند.

او گفت: در مقابل، گروه بانکی شرایط چندان مطلوبی ندارد. ابهام در صورت‌های مالی، مشکلات ساختاری نظام بانکی، محدودیت‌های تسعیر ارز و نبود چشم‌انداز روشن در حوزه نرخ بهره باعث شده بانک‌ها از نقش لیدری فاصله بگیرند. بازار در حال حاضر انتظار خاصی از این گروه ندارد و حتی برخی نماد‌های بانکی با وجود ارزندگی نسبی، به دلیل نبود اعتماد کافی، مورد توجه معامله‌گران نیستند. از آنجا که بازار در ماه‌های گذشته تا حد زیادی به لیدری بانک‌ها عادت کرده بود، خروج این گروه از نقش محرک باعث شده فشار بیشتری بر گروه‌های دیگر وارد شود. نتیجه این تغییر لیدری این است که «شاخص هم‌وزن» احتمالاً در هفته‌های آینده عملکرد بهتری نسبت به «شاخص کل» خواهد داشت؛ زیرا دیگر وزن سنگین چند نماد بزرگ بازار (که معمولاً بانکی و فولادی و پتروشیمی هستند) تعیین‌کننده نیست و گردش پول می‌تواند بیشتر به سمت نماد‌های متوسط و کوچکی برود که ظرفیت رشد بیشتری دارند در افق میان‌مدت، اگرچه ریسک‌ها همچنان پابرجاست، اما وضعیت می‌تواند نسبت به امروز امیدوارکننده‌تر باشد.

این کارشناس بازار سهام می‌گوید: صندوق‌های سهامی با پورتفوی متنوع، صنایع بنیادی با چشم‌انداز صادراتی، و صنایعی مانند پتروشیمی که در مقاطعی چرخه‌های جذاب سودآوری داشته‌اند، می‌توانند در ماه‌های آینده مورد توجه بازار قرار بگیرند. البته شرط اصلی تحقق این چشم‌انداز، ثبات نسبی در وضعیت سیاسی و اقتصادی است؛ زیرا بازار سرمایه به محض احساس امنیت، واکنش مثبت نشان می‌دهد و جریان نقدی می‌تواند به‌صورت تدریجی به سمت آن بازگردد. در نهایت، بازار سرمایه ایران همچنان بازاری است که فرصت و ریسک را در کنار هم دارد و سرمایه‌گذارانی که افق بلندمدت‌تر و رفتار منطقی‌تری دارند، می‌توانند در چنین فضایی از مزیت زمان و مدیریت ریسک بهره ببرند.