مصطفی ده‌پهلوان، رئیس پژوهشگاه با تبریک روز ملی مردم‌شناسی و زادروز ابوریحان بیرونی گفت: ما در تاریخ این کشور نظیر ابوریحان بیرونی کم نداریم و جایگاه او در حوزه فلسفه، نجوم و... بسیار ستودنی است، او به راستی تشنه علم‌آموزی بود به‌نحوی که در زمانی از تقابل حکومت‌های محلی به دور از تعصب و سیاست سرزمین‌های مختلف را در نوردید و توانست به زبان‌های مختلف بخواند و بنویسد و منابع معتبری نظیر ماللهند، التفهیم و ... را برای آیندگان برجای گذارد.

او موضوع مردم‌شناسی را برای فرهنگ و تمدن ایرانی بسیار مهم خواند و درمورد جایگاه یک باستان‌شناس اظهار کرد: حوزه‌های فرهنگی مختلفی در ایران وجود دارند و این تنوع فرهنگی موجبات انسجام ملی را در این سرزمین فراهم کرده است. تا به امروز بیش از ۴۵۰ آیین، آداب و رسوم  را در میراث ناملموس ایران ثبت کرده‌ایم و بخش زیادی نیز در حال آماده سازی است.

ده‌پهلوان با تأکید بر انجام پژوهش‌های دامنه‌دار در حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی به ویژه در موضوعات مردم‌شناسی توسط پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و پژوهشکده مردم‌شناسی با همکاری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، استان‌ها و ... مطرح کرد: ما در پژوهش‌های باستان‌شناسی دغدغه مردم‌شناسی داریم و بر خلاف برخی به این موضوع آگاهیم که تفاوت‌هایی میان متخصصان مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی و ... وجود دارد و اینها هر یک حوزه‌های تخصصی خود را دارند و از نگاه یک باستان‌شناس که به موضوع قوم باستان‌شناسی می‌پردازد در پژوهش‌های مختلف ضرورت حضور یک مردم‌شناس، انسان‌شناس فرهنگی و جامعه‌شناس را در کنارمان احساس می‌کنیم.

ده‌پهلوان در پایان گفت: میراث‌فرهنگی عصاره تجربه زیستی نیاکان ما است که مرز نمی‌شناسد و باید از جنبه‌های مختلف به خصوص مردم‌شناسی، آیین و آداب و رسومی که در قالب میراث ناملموس برای ما به جا مانده مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد.

در ادامه، سید محمد بهشتی پیشکسوت میراث‌فرهنگی گفت: تنوع فرهنگی ویژگی‌هایی دارد که معمولا توسط افرادی که در حوزه سیاست‌گذاری هستند مورد غفلت واقع می‌شود و در برخی از مواقع تنوع فرهنگی سرزمین ایران با کشور‌هایی نظیر کانادا، امریکا، استرالیا و با نگاهی منصفانه‌تر با تنوع فرهنگی اروپا مقایسه می‌شود که همگی خطا هستند. زیرا تنوع فرهنگی در ایران ویژگی‌هایی دارد که در هیچ‌یک از این سرزمین‌ها موجود نیست.

او در تشریح این ویژگی‌ها گفت: تنوع فرهنگی در ایران بر خلاف سرزمین‌های دیگر نظیر اروپا منشاء درون سرزمینی دارد در حالیکه در کشو‌های دیگر محصول مهاجرت است. تنوع فرهنگی در ایران بر خلاف هند، چین، مصر و ... دارای سابقه تاریخی است. تنوع فرهنگی همچنین در ایران دارای فراوانی است و وجود بین ۲۰ تا ۶۰ زبان و بالغ بر ۷۰ هزار گویش که گواه این مدعاست. در ایران بیش از ۱۰۰ هزار نقطه قابل زیست وجود دارد که معادله زیستی هیچ زیستگاهی یکسان نیست و تنوع فرهنگی در ایران برخلاف کشور‌هایی نظیر ترکیه، عراق، آذربایجان، افغانستان و ... همگراست و واگرا نیست که سیاسیون به این امر توجه ندارند.

بهشتی تصریح‌کرد: این تنوع فرهنگی برای این به وجود آمده است که ایران به لحاظ فرهنگی پیکره واحد باشد و این پیکره حتما باید اندام واره بوده و این تنوع وجود اندام‌ها را اقتضا می‌کند.

تنوع فرهنگی در بزنگاه‌های تاریخ نقش مهمی ایفا کرده و ایرانی که همواره در معرض تهاجم بوده توسط اندام‌های این پیکره نجات یافته و هر یک از این اندام‌ها نقش خود را ایفا کرده‌اند به‌نحوی که خدا را شاکریم که کُرد، مازندرانی، بلوچ و ... را داشتیم.

در ادامه، علیرضا حسن‌زاده رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی، با اشاره به تاریخچه و اقدامات شایسته‌ای که طی سال‌های گذشته به منظور بزگداشت زادروز ابوریحان بیرونی و روز مردم‌شناسی در جهان و ایران صورت گرفته افزود: در گفتمان‌سازی حوزه مردم‌شناسی پس از انقلاب موفق بوده‌ایم، اما در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی ما و تمامی رشته‌ها و موضوعات پژوهشی را به بازی نگرفته‌اند.