همزمان با ورود به فصل اجاره مسکن  طرح مسکن استیجاری دولتی بار  دیگر بر روی میز برخی از کارشناسان مسکن قرار داده  شد است، طرحی که باتوجه به شرایط اقتصادی کشور  به تنهایی نمی تواند  به وضعیت مسکن کمک کند  بنابراین در این شرایط باید مردمی سازی مسکن تقویت شود.

طبق آمارهای ارائه شده از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار در اردیبهشت ماه امسال، تورم ماهانه‌ی اجاره مسکن از ۱.۷درصد در فروردین به ۲.۶ درصد رسید و تورم نقطه‌ای هم از۴۱.۸درصد به نرخ ۴۳درصد رسیده است که به گفته کارشناسان می توان با استفاده از توان مردمی سازی و سامانه زمین، مسکن و اجاره این نرخ را کاهش داد. 

۵۱ درصد ساکنان شهر تهران مستاجر هستند

 ابوالفضل نوروزی، مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در خصوص میزان مستاجر در کشور گفته است ۵۱درصد ساکنان شهر تهران مستاجر هستند و در استان خراسان رضوی ۷۰درصد و در استان فارس ۵۰درصد خانوارهای شهری مالک مسکنی که در آن زندگی می‌کنند، نیستند. آمار کل کشور نشان می‌دهد ۳۱درصد مردم ایران، در خانه‌های اجاره‌ای زندگی می‌کنند. 

وی افزود: در شرایط اقتصاد تورمی و درحالی که مردم در کلانشهرها بیش از ۵۰درصد سبد هزینه‌های خود را صرف مسکن می‌کنند، بهترین راه حل   افزایش درصد مالکیت مسکن است.

طرح مسکن استیجاری پاسخگو نیست

در همین راستا  به گفته کارشناسان اجرای طرح مسکن استیجاری دولتی  با توجه به نرخ تورم ۴۱ درصدی که در گزارش امسال مرکز آمار ایران آمده، در شرایط فعلی پاسخگو نیست  بنابراین بالا بردن درصد مالکیت مسکن، راهی منطقی برای حمایت از قشر کم‌درآمد جامعه است.  

طبق آمارهای ارائه شده مسکن استیجاری دولتی در شرایط فعلی اقتصادی کشور نه تنها کمکی به مستاجران نمی‌کند، بلکه رویای خانه‌دار شدن را هم برای آن‌ها دور می‌کند. عمده‌ی ساخت و سازهای مسکن در دهه‌های اخیر یا مسکن‌سازی دولتی بوده یا توسط بخش خصوصی انجام شده است و مردم مشارکتی در ساخت خانه‌ها نداشتند.

ساخت بیش از ۹۴۳ هزار مسکن توسط بخش خصوصی 

 پیش از این هم مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: در سال ۹۹رشد مسکن منفی ۱۳.۵درصد بوده است. از سال ۹۳ تا ۹۹ در مناطق شهری فقط ۹۴۳ هزار و ۵۶۲ دستگاه ساختمان توسط بخش خصوصی ساخته شد. درحالی که نیاز جامعه بسیار بیشتر از آن است.

همچینن بر اساس آنچه کانون انبوه‌سازان در سال ۹۷ اعلام کردند، در کشور کمبود بیش از ۵ میلیون مسکن وجود داشت. هرچند در دولت سیزدهم بنا به وعده‌ای که داده شد تا به امروز ۲میلیون و ۶۰۰هزار واحد مسکن در نهضت ملی مسکن ساخته شده است.

مسکن استیجاری دولتی گره کار را کورتر می‌کند

مرکز آمار ایران در اردیبهشت ماه سال گذشته آماری را منتشر کرد که طبق آن مسکن ۴۷.۹درصد از کل سبد هزینه‌های خانوارهای تهرانی را شامل می‌شود. اگر سبد هزینه‌ها را به دو بخش خوراکی و غیرخوراکی تقسیم کنیم، مسکن ۵۲.۵درصد از سبد هزینه‌های غیرخوراکی را در خانوارهای شهری تشکیل می‌دهد. یعنی مردم حدود نیمی از درآمد خود را صرف مسکن می‌کنند.  این عدد به طور میانگین در کشورهای عضو OECD (سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی) ۲۳درصد است. درحالی‌که در کل ایران (بخش شهری و روستایی) مردم به طور میانگین ۳۸.۱درصد از درآمد خود را برای مسکن می‌پردازند.

پیشنهاد برخی از کارشناسان حوزه‌ی مسکن برای حل مشکل فقر مسکن، توسعه‌ی مسکن استیجاری دولتی است. به زعم آن‌ها اگر دولت و شهرداری‌ها، خانه‌هایی با قیمت مناسب بسازند و با قیمتی پایین‌تر از بازار اجاره دهند، اجاره‌بها کنترل می‌شود. به عقیده‌ی موافقان این طرح، در شرایطی که کشور کمبود منابع مالی دارد می‌تواند با استفاده از یارانه‌ها به خانواده‌های تازه تشکیل شده فرصت تنفس دهد. البته این طرح، جدید نیست.

قانون تشویق احداث و عرضه‌ی واحدهای مسکونی استیجاری در سال ۱۳۷۷ به تصویب رسید. براساس این قانون دولت موظف است سالانه حداقل ۱۰درصد از واحدهای مسکونی شهری را به صورت استیجاری به متقضیان واجد شرایط عرضه کند از زمان تصویب این قانون ۲۶ سال گذشته است؛ اما تاکنون عملیاتی نشده است. 

افزایش مالکیت، راهگشای معضل مسکن است

همان‌طور که گفته شد براساس آمار، بیش از ۵۵درصد خانوارهای شهری در کل کشور مالک نیستند و در خانه‌های اجاره‌ای زندگی می‌کنند. در حال حاضر ۸۵درصد مردم کشور شهرنشین هستند و شهرها برای اسکان مردم خود، به مسکن بیشتری نیاز دارند.

پیش از این هم سید مهدی هدایت، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران  به باشگاه خبرنگاران اعلام کرده بود؛  ۴۲درصد مردم شهر تهران زیر خط فقر مسکن قرار دارند. به همین جهت لازم است اقدامات فوری برای مالک شدن مردم و رفع فقر مسکن انجام شود. 

نتیجه‌ی افزایش درصد مالکیت مسکن، افزایش رفاه عمومی مردم است. آمارها نشان می‌دهد درحالی که مردم بیش‌تر از ۵۱درصد سبد هزینه‌ خود  را برای مسکن استفاده می‌کنند.

در همین رابطه حسینی کارشناس بازار مسکن  گفته است ؛ در شرایط فعلی و باوجود تلاش دولت در ساخت مسکن، همچنان با کمبود مسکن مواجه‌ایم از طرفی هرچند در مقاطعی بازار مسکن کنترل شد؛ اما همچنان بار زیادی بر دوش مردم است. با این اوصاف «مسکن استیجاری دولتی» این بار را از دوش مردم برنمی‌دارد.

او  با بیان اینکه آنچه که فشار را برای مردم کم می‌کند، خانه‌دار شدن است گفت: تنها راه برون‌رفت از اوضاع کنونی مردمی‌سازی است به طوری که زمین حدود ۶۰درصد هزینه‌ی ساخت مسکن را به خود اختصاص داده است در صورتی به مردم زمین داده شود، می‌توانند مطابق بودجه، فرهنگ و سلیقه‌ خود خانه‌ی موردنظر خود را بسازند مردمی‌سازی سریع‌تر و ارزان‌تر از انبوه‌سازی تمام می‌شود. ساخت یک ساختمان پنج طبقه حداقل ۱۸ ماه زمان می‌برد. برای ساخت برج‌ها بیشتر از دو سال زمان لازم است.

او گفت: هر یک ماهی که انبوه‌سازی بیشتر  به طول بیانجامد ،هزینه‌ی مادی و معنوی آن را مردم باید تقبل کنند. درحالی که اگر خود آنها بخواهند خانه‌ای بسازند در حداقل زمان و با هر میزان بودجه‌ای که در توان آنها است، می‌توانند این کار را انجام دهند و خیلی زود صاحب‌خانه می‌شوند ساخت تعداد زیاد مسکن در کوتاه مدت بر قیمت آن در بازار هم تاثیر می‌گذارد و قیمت مسکن کاهشی می‌شود.

خبرنگار: محبوبه کباری