فیلم «کلمه ها و نقاشی ها»، داستان معلم های عاشق

برترین ها - ایمان عبدلی: دلسانتو و مارکوس دو معلم هنرمند؛ یکی ادبیات تدریس می کند دیگری نقاشی ،هر دو تنها  زندگی می کنند و از تنهایی رنج می برند و هر دو از سر اتفاق مدت هاست که ازدوران اوج هنری خود فاصله گرفته اند ونمی تواند اثری قابل توجه خلق کنند.



این شرح حال مختصری از دو کاراکتر اصلی فیلم «کلمه ها و نقاشی ها» است، اما این داستان که با نمادین شدن مارکوس به "کلمه" و دلسانتو به "تصویر" روایت می شود در کنار خودش خرده روایت هایی دارد ؛ داستانک امیلی و همکلاسی اش وتونی و نامزدش ،خرده داستان ها به مرور و به موازات داستان اصلی پیش روی ما قرار می گیرند.





در حقیقت خرده داستان در جهت پردازش داستان اصلی و بارور شدن دو پرسوناژ مرکزی روایت قرار گرفته اند ، فیلمی که در فرمی جمع و جور و کم خرج ارائه شده "داستان" از هر عنصر دیگری مهم تر است، از این رو حرف های زیادی در رابطه با؛ شکل فیلمبرداری، نوع موسیقی و یا مسائلی از این دست نمی ماند پس در این یادداشت به داستان و چگونگی چینش عناصر داستانی می پردازیم.

آیا "هنر" باعث تکامل می شود، یا باید تکامل ایجاد کند؟ آیا «کلمه» بیان قوی تری دارد یا «تصویر» ؟ هدف انسان ها از خلق هنر چیست ؟ فرار از خود و بیگانگی با خویشتن خویش؟آیا هنر همان حکایت "آتش" است که می تواند موجب خیر شود و در حالتی دیگر شر بیافریند؟ فیلم مورد بحث داستانش را در رابطه با مسائلی ازلی و ابدی از همین قسم که در سطور بالا آورده ام، تعریف می کند و در این راه به آدمهای مختلف ارجاع می دهد؛از شکسپیر تا آپدایک ، سکانس خطابه در جشن (کلمه و تصویر) در کالج و یا سکانس های داخل کلاس که توسط مارکوس و دلسانتو اجرا می شود پر از ارجاع به تفکرات مختلف است که در رد یا تایید دو مقوله ی کلمه و تصویر داد سخن داده اند.





فیلم موفق شده در شکل روایت به گونه ای پیش برود که بیننده برای تعقیب جنگی که مابین طرفداران دو گروه به سرکردگی دو معلم شکل گرفته، رغبت داشته باشد و مساله ای که به ظاهر امری تخصصی و نه چندان دلچسب است (برای مخاطب عام) شکل عمومی پیدا کند و در ساختار جا بیفتد واین بزرگترین موفقیت برای فیلم است ، اثری که با اتخاذ لحن کمدی و تا حد زیادی فانتزی سعی در ایجاد جذابیت داشته است، تصور کنید اگر این دغدغه در فرمی خشک و غیر قابل انعطاف تعریف میشد با اثری کسل کننده و خاص پسند مواجه می شدیم که تماشای آن امری طاقت فرسا بود، پس اتخاذ لحنی مناسب برای عمومی کردن دغدغه ای خاص از دیگرنکات مثبت فیلم است و در امتداد همین نگرش می توان ضعف هایی نظیر: پرداخت غیرواقعی و شیک فضای کالج ،ارتباط بین دانش آموزان و معلم و بی منطق بودن بعضی از تکه های روایت را توجیه کرد،در واقع پرداخت این فضای آرمانی و دور از واقعیت، تنها در جهت جلب تماشاچی موثر است و بی گمان کار را از واقع گرایی تا حد زیادی دور کرده است.





«کلمه ها و نقاشی ها» دچار نوسان است ؛ گاهی در موقعیت هایی نظیر مواجه مارکوس با تونی ودیدار کاترین به شدت درخشان است(پدر که شرمنده ی حضور نه چندان قابل افتخارش شده است رو به پسرش می گوید:با وجود اینکه خیلی بدم،لطفا نزاردر نظرت مرده باشم تونی) و گاه همچون سکانس التماس و تضرع مارکوس پشت درب خانه ی دلسانتو ضعیف و سطحی به نظر می رسد و این نوسان به دیالوگ ها هم تسری داشته، گاها با دیالوگ های ثقیل و وزین طرفیم و گاه دیالوگ ها درحد فیلم هالیوودی های، تجاریست.



مثلا سکانس ابراز عشق مارکوس به دلسانتو و دیالوگی که خانم نقاش در قبول عشق او می گوید :«میخوام بدونی اگه موافقت کنم، قسمتیش به خاطر اینه که زندگی همش داره چیزایی رو ازم میگیره و من هیچ وقت مطمئن نیستم که آخرین فرصتم کی میتونه باشه، پس من باید یه کاری انجام بدم و اگه همین آخرین فرصتم باشه نمی خوام از دستش بدم» مفهومی دشوار در غالبی روان در دو جمله ارائه می شود، البته همراه با بازی درخشان ژولیت بینوش و کلایو اوون ،اما برخلاف دیالوگها، شکل ارائه موسیقی از انسجام خاصی برخوردار است نمونه اش دو سکانسی است که مارکوس و امیلی برای اولین بار با اتاق کار دینا دلسانتو مواجه می شوند، موسیقی به شکل پر رنگی در تشدید حس آمیزی  نقش ایفا می کند، همین استفاده از موسیقی در سکانس همنشینی زوج داستان کنار آب هم وجود دارد.





اضافه کنید سکانس شوریدگی مارکوس در خانه اش و استفاده از موسیقی راک و اسکواشی ویرانگر، سبک های مختلف موسیقی از راک تا رمانس در ایجاد حس کمک شایانی به اثر کرده اند؛ کمدی، رمانتیک، درام همه از موسیقی بهره برده اند. اما چرا «کلمه ها و نقاشی ها» به رغم معایبی که دارد جذاب است ؟ به یک دلیل مهم و آن هم داشتن "خط داستانی" پر رنگ است ، پس از گذر دقایق اولیه ما آرام آرام با جنگ کلمه و تصویر همراه می شویم و از تکنیک هایی که دو طرف برای ضربه کردن طرف مقابل استفاده می کنند، لذت می بریم  به محض اینکه روایت به سمت کند شدن می رود، خط داستانی امیلی و سوئینت پر رنگ می شود و پس از گذر دقایقی و روایت موازی دو رابطه (امیلی و سوئینت ،مارکوس و دینا) فیلم به سمت پردازش عمیق تر شخصیت ها می رود.



سکانس هایی عموما کم دیالوگ، چند دقیقه ای به همین روال می گذرد، نقطه ی عطف بعدی می رسد و خطر در اخراج قرار گرفتن مارکوس و تلاش او ما را برای دقایقی نگه می دارد، بعد از آن ابراز عشق ، ناکامی و....یعنی به طور میانگین هر 15 دقیقه یک نقطه ی جذب در داستان داریم، تا تماشاچی با اثر همنشین باشد و درکنار همه ی اینها با کارکردهای مختلف هنر آشنا شود، نظیر کاری که سوئینت با امیلی می کند و آن بعد هنر را نشانمان می دهد که می تواند در خدمت رذالت های انسانی قرار بگیرد.





در مجموع به عنوان سخن پایانی اگر هوس فیلمی کرده اید که در رثای "عشق" بگوید، اگر از بیگ پروداکشن ها خسته شده اید و یک داستان آرام و جمع و جور می خواهید،این فیلم انتخاب مناسبی است؛ نه اتفاق خاصی در سینماست و نه راه جدیدی باز کرده، اما با حجم قابل توجه مضامین اخلاقی اش به شدت مورد احترام است. و چه فرجام نیکی «فرد شپیسی» برای فیلمش انتخاب کرده؛ جایی که کلمه و تصویر به هم می پیوندند.