در فرهنگ عامیانه مردم، شب یلدا و شب چله، شب دوستی است.



مردم استان خراسان جنوبی از روزگاران بسیار دور بلندترین شب سال را که ˈ شب چله ˈ می نامند گرامی داشته و جشن می گیرند.



در این شب افراد خانواده در خانه بزرگترین یا توانگرترین فرد فامیل ، گرد هم می آیند و به شادی پرداخته و صاحب خانه از آنان با انواع شیرینی و آجیل ( شبچره ) و میوه پذیرایی می کند.



در این مراسم بیشتر از میوه هایی مثل هندوانه و انار استفاده می کنند که در این میان هندوانه بیش ازهمه میوه ها خورده می شود و معتقدند که اگر در شب چله هندوانه بخورند در چله تابستان گرما و در طول زمستان سرما نخواهند خورد.



شب نشینی ها در شب چله رونق خاصی در خراسان جنوبی دارد زیرا در این شب یک برنامه محلی اجرا می شود که به ˈ کف زدن ˈ معروف است.



در این مراسم مقدرای چوبک ( پشمشویه یا بیخ ) نکوبیده را چند بار در آب می جوشانند و پس از سرد شدن در تغار بزرگی می ریزند و با چوبی به نام ˈگزˈ آن را به هم می زنند و این کار را آنقدر ادامه می دهند که آب ظرف کف کند و کف آن سخت و سفت گردد.



وقتی کف آماده شد آن را در ظرفهای کوچکی می ریزند و روی آن را با مغز بادام و یا پسته تزئین می کنند و بدین ترتیب خوراکی شیرین ، لذیذ و معطری آماده می شود.



کف زدن از سرگرمی های شب چله این منطقه است و گاهی اوقات در شبهای دیگر زمستان نیز برای تفریح و سرگرمی این مراسم برگزار می شود.



بازاریان و فروشندگان در شب یلدا تا پاسی از شب از بستن در مغازه خود خودداری می کنند تا بتوانند فروش خوراکیهای شب چله مردم را در برپایی این سنت کهن ایرانیان یاری کنند.



شادی و نشاط در خانه ها ، فراموش کردن کدورتها و جویا شدن احوال یکدیگر از مهمترین آثار شب یلدا می باشد.



بردن هدیه به خانه عروس به عنوان ˈشب چله ایˈ از دیگر مراسم شب یلدا در خراسان جنوبی است .



در این شب برای دخترانی که به تازگی نامزد شده اند ، هدایایی از طرف داماد فرستاده می شود و خانواده های عروس و داماد دور هم جمع می شوند.



سینی تنقلات و میوه ، پارچه و یا لباس نو از هدایایی است که از طرف داماد آینده به خانه عروس فرستاده می شود تا نویدی برای زندگی گرم و پر امید آنان باشد.



میهمانیها و شب زنده داریهای شب یلدا از گذشته های دور در این استان مرسوم بوده است .



بازیهای دسته جمعی همچون گل یا پوچ ، طرح معما و چیستان و بازگویی قصه و داستانهای قدیمی توسط سالخوردگان و بزرگان فامیل و گرفتن فال حافظ از دیگر مراسم شب یلدا در بیرجند و سایر شهرستانهای خراسان جنوبی است. 665