به گزارش ایرنا، در ایران و سرزمین های مجاور، از شب آغاز زمستان با نام 'شب چله' یا 'شب یلدا'ˈ نام می برند که همزمان با شب انقلاب زمستانی است.
اگرچه آیین های شب یلدا عموما در بیشتر مناطق کشور همسان است این آیین در استان کردستان و شهر سنندج به دلیل غنی فرهنگی از ویژگی های خاصی برخوردار است.
سنندجی ها سه ماه قبل از فرا رسیدن شب یلدا با بند کردن انگور و آویزان کردن به در و سقف منازل خود و با تهیه و خرید خربزه و انداختن در خم ترشی به استقبال شب یلدا می روند.
مردم کردستان اهمیت فوق العاده ای برای شب یلدا قایل هستند و در این شب بسیاری از مردم همانند شب نوروز لباس های نو پوشیده و سفره ها را چیده و عود می سوزانند.
گرچه برخی از آداب و رسوم شب یلدا در کردستان اکنون کمرنک شده و برای نسل جوان چندان آشنا نیست ولی هنوز در بسیاری از محله های قدیمی و خانواده های اصیل استان وجود دارد.
از رسومی که درگذشته وجود داشت و اکنون نیز در برخی از خانواده های قدیمی و روستایی باقی مانده است، خواندن داستان ها و اشعار و حماسه های گذشتگان برای نسل جوان است.
در تعدادی از مناطق روستایی، بزرگان و ریش سفیدان طایفه کتاب های مانند شاهنامه فردوسی، بوستان و گلستان سعدی و اسکندرنامه را برای دیگران می خوانند و حماسه و مبارزات قهرمانان داستان و نکات اخلاقی را برای حاضرین یاداور می شوند.
قصه قدیمی و مرسوم ننه سرما و خاتون زمهریر از جمله قصه و داستان های شب یلدا است که توسط بزرگان برای افراد خانواده مطرح می شود.
از دیگر رسوم خوبی که بویژه در مناطق روستایی کردستان و اقوام اصیل ایرانی وجود دارد، این است که افراد روستا در خانه بزرگ طایفه جمع می شوند و کدورت هایی که برخی از همدیگر داشتند، در این مجلس ازبین می رود و با وساطت بزرگان آشتی می کنند.
گردهم آمدن اقوام در خانواده ای که به تازگی یکی از اعضای آن خانواده فوت کرده است از دیگر رسومی است که در شب یلدا در کردستان انجام می شود.
در گذشته در روستاهای کردستان مرسوم بود جوانان در شب یلدا شال هایی را از سقف خانه های اهالی روستا جایی که حرارت حاصل از کرسی های زغالی داخل منزل بیرون می آمد، آویزان می کردند و صاحب خانه نیز به اندازه توان خود در گوشه این شال ها تنقلات شب یلدا و یا چله را که بر روی کرسی چیده شده بود می ریخت و سپس جوان ها شال ها را بالا می کشیدند.
تهیه و مصرف هندوانه یکی دیگر از الزامات شب یلدا در کردستان است، اعتقاد بر این است که در زمان های قدیم هندوانه آخرین میوه ای بود که از مزرعه کشاورزان چیده و به بازار می آمد و کشاورزان با خوردن آن در شب یلدا با میوه های تابستانی وداع می کردند.
خوردن هندوانه در شب زمستان ناشی از یک باور کهن است، عده ای بر این باورند خوردن هندوانه در این شب باعث جلوگیری از تاثیر سرما در زمستان و گرما زدگی در تابستان می شود.
مردم معتقدند که خوردن یکبار هندوانه در زمستان از حکمت به دور نیست ولی این میوه در گذشته کمتر مورد توجه مردم بوده و بیشتر از آن برای رنگین کردن خوانچه های عروس و نامزدها و دختران به خانه شوهر رفته استفاده می شد.
عده ای دیگر بر این باورند که در تابستان باد گرمی می وزد که با خود درد ناحیه پشت را به همراه دارد اما هرکسی در شب یلدا هندوانه بخورد از این درد در امان خواهد ماند.
گفتن قصه، گرفتن فال حافظ، طرح معما و چیستان و بازی های دسته جمعی نظیر گل یا پوچ، جوراب بازی و غیره از جمله سرگرمی هایی است که در این شب، بزرگ و کوچک را سر گرم می کند.
در این شب معمولا خانواده هایی که پسر نامزد دارند، شب چره ای شامل انواع آجیل، شیرینی و میوه های فصل از جمله انار ، خربزه ترش و هندوانه همراه با هدایایی برای عروس در یک بسته بندی قرار داده و روی آن را آذین می بندند که این بسته به نام خوانچه معروف است و آن را به خانه عروس می برند سال بعد اگر عروس به خانه بخت رفته باشد انجام این عمل بر عکس می شود به این معنی که خانواده عروس با همین ترتیب خوانچه ای را به خانه داماد برده و این در حالی است که کوتاهی کردن در به جا آوردن این آیین نوعی بی احترامی و عدم توجه به عروس و یا داماد تلقی می شود، گفته می شود اگر خوانچه ارسالی فاقد خربزه ترش باشد عروس خانم به چشم بی حرمتی به آن نگاه می کند.
در کردستان عده قابل توجهی از مردم برای شام دولمه درست می کنند و عده ای نیز در این شب به دلیل خوش یمن بودن از بوقلمون، مرغ و ماهی استفاده می کنند و شب یلدا را در کنار هم و در گرمی کانون خانواده جشن می گیرند.
533/538
5461247
