اما اگر با ماشین سفر می‌کنیم و فرصت هم داریم، چرا همیشه با بیش‌ترین سرعت به سمت مقصد می‌رویم؟ یعنی مقصد، تمام سفر ماست؟ پس زیبایی‌های مسیر چه می‌شود؟ آن‌ها را کی قرار است ‌ببینیم؟

میلاد امام رضا‌^(ع) است و این‌روزها خادم‌های حرم با شور و شوق زیادی مشغول وصل‌کردن ریسه‌های رنگی و شست‌و‌شوی حرم هستند. این‌روزها مقصد بسیاری از سفرها مشهد است و اصل سفر مشهد هم زیارتش است.

اما خوب است اگر می‌توانیم به‌جز زیارت و گشت‌وگذار در مشهد، زیبایی‌های دیگر استان‌های خراسان را نیز ببینیم. در این مطلب به برخی از این جاهای دیدنی‌ها سفر می‌کنیم.

عکس: جعفر کبوتری

یکی از زیباترین تجربه‌های سفر به مشهد، شنیدن نوای نقاره است. به این کار «نوبت‌زنی» می‌گویند و بیش‌تر از 400 سال است که نقاره‌چی‌ها دو نوبت در روز نقاره می‌زنند. آن‌ها قبل از طلوع و غروب خورشید از 106 پله‌ی «ایوان نقاره» بالا می‌روند و 20 دقیقه در کرناها می‌دمند و روی طبل‌ها می‌زنند تا مردم بدانند چیزی به قضاشدن نماز باقی نمانده.

مهم‌ترین ساز این مراسم کهن، طبلی است که تغییر ریتم را مدیریت می‌کند و به آن «سرچاشنی» می‌گویند. «سرنواز» نیز که سردسته‌ی کرنانوازان است ساز مهمی دارد و چند دقیقه پس از آغاز مراسم، کرنایش را به طرف گنبد طلایی امام رضا‌^(ع) می‌گیرد و می‌نوازد.

صوت کرنای او شبیه صحبت‌کردن است و تعابیر مختلفی از این نوا می‌شود. اما تعبیری که خود کرنانوازان از این نوا دارند این است:

«سلطان دنیا و عقبی/ علی‌بن موسی‌الرضا» 

البته روز میلاد امام رضا‌^(ع) نوبت‌زنی فرق دارد؛ نقاره‌چی‌ها در روزهای عید، جدای از دو نوبت روزانه، یک‌ ساعت پس از نماز صبح و نماز عصر هم نقاره می‌زنند و بنابراین مردم مشهد و زائران حرم می‌توانند چهاربار صدای نقاره‌زنی را بشنوند و به گنبد طلایی چشم بدوزند و سلام دهند.

عکسی قدیمی از آرامگاه قطب‌الدین حیدر/ عکس: محمدمهدی کرمانی

آرامگاه «قطب‌الدین حیدر»، از مشاهیر و عارفان قرن ششم و هفتم هجری قمری از دیدنی‌های مهم شهر تربت‌حیدریه است. بخش زیرین گنبد آرامگاه سرخ‌رنگ و خیره‌کننده است و با نقش‌های هندسی زیبایی تزیین شده است. صحن آرامگاه نیز زیبا و سبز است، اما حالا دیگر این سه درخت‌ زیبا وجود ندارند که روی آرامگاه حیدری سایه بیندازند.

سمفونی زیبای رنگ‌ها در فصل برداشت زعفران و زرشک/ عکس: سعید هاشمی‌گلزار

زعفران و زرشک از مهم‌ترین محصولات خراسان به حساب می‌آیند و تماشای برداشت آن‌ها تجربه‌ی خاطره‌انگیزی است. زعفران که در گذشته به زرپران مشهور بوده بیش‌تر در شهرستان‌های زاوه، تربت‌حیدریه، تایباد، باخرز، گناباد و بجستان در استان خراسان رضوی و شهرستان‌های قائنات، فردوس، سرایان و بیرجند در استان خراسان جنوبی کشت می‌شود.

مزرعه‌های زرشک در قائنات نیز مهم‌ترین محل کشت این محصول به‌شمار می‌رود و گفته می‌شود قائنات تولید 95درصد زرشک دنیا را در اختیار دارد.

آرامگاه فردوسی

هارونیه/ عکس‌ها: مهبد فروزان

از نوشته‌های مورخان یونانی برمی‌آید که در دوره‌ی هخامنشیان از شهر توس به نام «سوسیا» یاد می‌شده و یکی از پایتخت‌های ایالت پارت در شمال شرقی ایران بوده ‌است. هنوز هم توس از جاذبه‌های مهم خراسان رضوی است و آرامگاه فردوسی و گنبد هارون معروف به هارونیه مهم‌ترین دیدنی‌های این شهر تاریخی هستند.

هارونیه قدیمی‌ترین بنای تاریخی توس است و در 600 متری آرامگاه فردوسی قرار دارد. برخی معتقدند هارونیه زندان هارون‌الرشید بوده اما به‌نظر برخی دیگر این‌جا خانقاهی به‌جامانده از دوران ایلخانی است.

عکس: آرشیو روزنامه‌ی همشهری

«پاژ»، روستایی در نزدیکی مشهد، زادگاه فردوسی است. این روستا با 800 هکتار مساحت و 700 نفر جمعیت یک خیابان اصلی به‌نام فردوسی دارد که از جاده‌ی‌ کلات منشعب می‌شود. ‌در این روستا خانه‌ای قرار دارد که گفته می‌شود متعلق به فردوسی بوده، اما هنوز کاملاً اثبات نشده است.

کلات نادری/ عکس: داوود آتش‌افروز

کمی دورتر از روستای پاژ در منطقه‌ای کوهستانی، شهر کلات قرار دارد. شهری تاریخی که بیش‌تر به‌خاطر «کاخ خورشید» یا «کلات نادری» معروف است.

کلات نادری، بنایی هشت‌ضلعی با برجی استوانه‌ای و نمایی کنگره‌دار است که به دستور نادرشاه افشار ساخته شد تا دژ نفوذناپذیری باشد برای خزانه‌ی جواهرات و دارایی‌هایش، مثل تخت طاووس، الماس کوه نور و دریای نور و... که حتی تیمور گورکانی هم بعد از 14بار حمله به این شهر، موفق به فتح آن نشد!

آرامگاه خیام/ عکس: شیوا حریری

نیشابور پس از مشهد، دومین شهر بزرگ استان‌های خراسان است. این شهر باستانی که در دامنه‌های بینالود جای گرفته، از مهم‌ترین مراکز تاریخی، گردشگری و صنعتی ایران است. مهم‌ترین سوغات این شهر فیروزه است و مهم‌ترین بناهای آن آرامگاه خیام و عطار نیشابوری.

عمارت کلاه‌فرنگی/ عکس: سایت سیری در ایران

عمارت کلاه‌فرنگی بیرجند یا ارگ حسام‌الدوله در مرکز شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی قرار دارد. این بنا که امروزه با نام ارگ کلاه‌فرنگی شناخته می‌شود از جاهای دیدنی این شهر است.

چشمه گراب/ عکس: آرشیو روزنامه‌ی همشهری

چشمه گراب در ۵۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار دارد. گفته می‌شود آب آن سرشار از مواد معدنی است و خواص درمانی فراوانی دارد. اهالی منطقه و مسافران از آب این چشمه به‌عنوان دارو و برای التیام زخم‌های سطحی استفاده می‌کنند.

عمارت آیینه‌خانه‌ی مفخم/ عکس: ارشک رجب‌پور

«آیینه‌خانه‌ی مفخم» یا «دارالحکومه سردار مفخم» از بناهای دوره‌ی قاجار در شمال شهر بجنورد در استان خراسان شمالی است. این بنا در دهه‌ی ۱۲۵۰ خورشیدی و هم‌زمان با دوره‌ی حکومت ناصرالدین‌شاه به دستور «یارمحمدخان شادلو» معروف به «سردار مفخم» ساخته شده و در دیدارهای رسمی و تشریفات نظامی و حکومتی از آن استفاده می‌شده است.

تالار آیینه یا محور اصلی ساختمان، در طبقه‌ی دوم قرار گرفته و از طریق پلکان‌های انتهای شرقی وغربی ساختمان و راهروی طبقه‌ی اول قابل دسترسی است.