با کمی دقت در گفته های اشخاصی که وعده وام، خودرو و مسکن می دهند، می توانید متوجه شوید حرف های آنها تا چه حد درست است و چقدر وعده های توخالی می دهند. سال هاست کلاهبرداران از مثلث وام، خانه و خودرو نهایت سوء استفاده را می کنند و از این طریق مبالغ میلیونی به جیب می زنند.

مریم ـ ج زنی تهرانی است که طعمه یکی از این کلاهبرداران شده و پرونده اش در دادسرای عمومی تهران در جریان است.

او می گوید: یک روز وقتی داشتم با دوستم درددل می کردم و می گفتم از نظر مالی در مضیقه هستم، به من گفت کسی را می شناسد که می تواند برایم وام خوداشتغالی بگیرد. او مرا با آن شخص آشنا کرد و مرد کلاهبردار که البته آن زمان نمی دانستم چه نقشه ای در سر دارد، گفت می تواند برایم ظرف یک ماه وام تهیه کند. از وعده او خیلی خوشحال شدم اگر این پول به دستم می رسید می توانستم کاری را شروع و مشکلاتم را حل کنم. به همین دلیل به آن مرد اعتماد کردم و وقتی او گفت دو میلیون تومان به عنوان دستمزد برای تهیه وام می خواهد، این مبلغ را تهیه و به او پرداخت کردم. بعد از آن منتظر ماندم تا موعد وام برسد اما هیچ خبری نشد و آن شخص هم، دیگر به تلفن های من جواب نمی داد بعد از آن بود که متوجه شدم کل این ماجرا کلاهبرداری بوده و من فریب خورده ام.

یکی از ادعاهای رایج در میان کلاهبردارانی که وعده وام می دهند، این است که شخصی صاحب نفوذ هستند و با کمک آشنایان خود می توانند کارهای اداری و امور مختلف را بدون طی مراحل قانونی انجام دهند. این دسته از افراد برای این که اعتماد مخاطب خود را جلب کنند، ظاهری موجه و آراسته و لحنی مطمئن دارند و حتی گاه با ظاهرسازی این طور وانمود می کنند که در حال مکالمه با اشخاص مهم و مسئول هستند.

سمیرا ـ ب یکی دیگر از فریب خوردگان است. او که شکایتش در پلیس آگاهی تهران رسیدگی شده است ، می گوید: به عنوان مسافر سوار خودرویی شدم. راننده که مردی جوان بود، سر صحبت را باز کرد و گفت یکی از بستگان نزدیکش رئیس یکی از شعب بانکی است و می تواند برای متقاضیان بین 10 تا 20میلیون تومان وام تهیه کند.وقتی درباره شرایط دریافت وام پرسیدم، توضیح داد در حالت عادی متقاضی باید مبلغی را به مدت شش ماه به عنوان سپرده در بانک بگذارد و بعد از آن نوبت وام می رسد اما او می تواند با کمک فامیلش وام را یک هفته ای تهیه کند. من به دلیل مشکل مالی که داشتم، از راننده خواهش کردم به من کمک کند و او هم قبول کرد و قرار شد من مبلغ پنج میلیون تومان تهیه کنم و آن را به مدت یک هفته در بانک سپرده گذاری کنم و سپس وام بگیرم. این مبلغ را تهیه کردم اما روزی که با راننده قرار داشتم تا با هم به بانک برویم، او پول هایم را سرقت کرد.

یکی از نکاتی که شهروندان باید به آن توجه داشته باشند، این است که هر درخواست اداری باید روال معمول خودش راطی کند و اگر کسی وعده داد می تواند خارج از این روال اقدامی انجام بدهد، باید نسبت به صحت ادعای او شک کرد، چرا که حتی اگر فرد پیشنهادکننده کلاهبردار نباشد، باز هم اقدام صورت گرفته غیرقانونی است و می تواند مشکلاتی در پی داشته باشد.

کلاهبرداران برای آن که اقدامات خود را موجه جلوه دهند، علاوه بر تکیه بر ظاهر آراسته و ادبیات مناسب از روش های دیگری نیز بهره می برند.یکی از این روش ها، تبلیغات است.

میثم ـ ب ـ مالباخته ـ که حدود دو هفته قبل شکایتش را مطرح کرد می گوید: من برای این که بتوانم وام بگیرم، در روزنامه ها دنبال آگهی مناسب می گشتم و از این طریق با یک شرکت آشنا شدم و به آنجا رفتم. در شرکت همه چیز مرتب و منظم بود و اصلا به نظر نمی رسید موضوع کلاهبرداری باشد. فکر نمی کردم کسی که قصد کلاهبرداری دارد آگهی منتشر کند. من مدارکم را به همراه مبلغی به عنوان کارمزد به مدیر شرکت دادم اما وقتی برای دریافت وام به آنجا رفتم، فهمیدم شرکت تعطیل و دفتر تخلیه شده است.

یکی دیگر از ترفندهای شیادان، دادن وعده فروش مسکن به قیمت ارزان است. سرهنگ بیدمشکی، رئیس پلیس آگاهی خراسان رضوی درباره یکی از این پرونده ها توضیح می دهد: مردی شکایتی را مطرح کرد مبنی بر این که یک واحد آپارتمان پیش خرید کرده اما فروشنده به وعده خود عمل نکرده و احداث ساختمان پیشرفتی نداشته است. در جریان تحقیقات 11 نفر دیگر علیه این متهم شکایت کردند و در نهایت معلوم شد متهم فقط اجازه داشته دو طبقه بسازد اما 11 واحد را پیش فروش و از این طریق حدود یک میلیارد تومان کلاهبرداری کرده است.

مهرداد ـ م مردی مالباخته است که نحوه وقوع کلاهبرداری را این طور شرح می دهد: از طریق یکی از دوستانم با مردی آشنا شدم که قصد داشت واحدهای آپارتمانی اش را پیش فروش کند. من وقتی دیدم قیمت و شرایط مناسب است، یک واحد را خریدم اما بعد از حدود یک سال فهمیدم آن فرد شیاد است و همان واحد مرا به چند نفر دیگر هم فروخته است. به همین دلیل شکایت کردم اما روال رسیدگی به پرونده طولانی است و من تمام پس اندازم را از دست داده ام.

یکی دیگر از ترفندهای کلاهبرداران این است که بنگاه مسکن راه می اندازند. آنها برای این کار هیچ مجوزی ندارند و در واقع بنگاه آنها صوری است اما با استفاده از آن، اعتماد مالباختگان را جلب می کنند. در این روش، شیادان مغازه ای را با مبلغ رهن پایین و کرایه بالا اجاره می کنند و سپس نقشه خود را پیش می برند. محمود کیاسری که سال ها در زمینه مشاوره املاک فعالیت کرده است، می گوید: در گذشته کلاهبرداری تحت عنوان پیش فروش زیاد انجام می شد حتی ما شاهد بودیم گاه واحد آماده تحویل همزمان به چند نفر فروخته می شد اما با اقدامات خوبی که صورت گرفته، آمار این کلاهبرداری ها کاهش یافته است. هر شخصی که قصد دارد خانه ای را بخرد، درصورت مراجعه به مشاوران قانونی می تواند انجام معامله را در سیستم به ثبت برساند و کد رهگیری دریافت کند. وقتی مشخصات واحدی ثبت و کد رهگیری صادر شد، دیگر امکان فروش مجدد آن وجود ندارد. خریداران مسکن می توانند بعد از دریافت کد رهگیری نسبت به صحت معامله مطمئن شوند. افراد می توانند با مراجعه به سامانه معاملات املاک و مستغلات کشور کد رهگیری و کدملی طرف معامله را وارد کنند تا مطمئن شوند این معامله به ثبت رسیده است.

وی ادامه می دهد: مشکل بعدی، بنگاه های صوری است. شهروندان باید توجه داشته باشند هر بنگاه کد مخصوص به خودش را دارد و آنها می توانند باز هم با مراجعه به سامانه معاملات املاک و مستغلات کشور، کد و نشانی بنگاه را وارد کنند تا بفهمند آن واحد صنفی مجوز فعالیت دارد یا خیر؟ با وجود همه این اقداماتی که انجام شده است، باز هم برخی اوقات کلاهبرداری هایی انجام می شود این اتفاقات معمولا بیشتر به معامله هایی مربوط است که خارج از روال صحیح انجام می شود به همین دلیل شهروندان باید حتما برای چنین معامله هایی از مشاوران معتبر کمک بگیرند.

کلاهبرداری با وعده فروش خودروی ارزان قیمت راحت تر از ترفند فروش مسکن انجام می شود.

علی ـ س متهمی است که دو هفته قبل توسط کارآگاهان پلیس آگاهی تهران دستگیر شده است. او درباره شگردش برای اغفال مالباختگان توضیح می دهد: پشت پرایدم کاغذی چسبانده و برای فروش آن آگهی داده بودم. وقتی مشتری سراغم می آمد، می گفتم خودرو را در مزایده ارزان خریده ام و به همین دلیل آن را دو میلیون تومان زیر قیمت بازار می دهم و برای این که کسی شک نکند، خودم را مهندس معرفی می کردم. بعضی وقت ها هم بی سیمی قلابی را نشان می دادم. با این ترفندها اعتماد مالباخته را جلب می کردم و با او برای رفتن به محضر قرار می گذاشتم البته از آنها می خواستم حتما پول نقد همراه بیاورند بعد در محضر به بهانه ای خودم را از دست مالباخته خلاص و با پول ها و خودرو فرار می کردم.این دسته از کلاهبرداران چون ردپایی از خود بجا نمی گذارند و از هویت و عنوان های جعلی استفاده می کنند می توانند تا مدتی خود را از دید قانون پنهان نگه دارند و به کلاهبرداری های خود ادامه بدهند به همین دلیل مالباختگان باید هشیار باشند تا در چنین دام هایی گرفتار نشوند.

تبصره

قوانینی برای پیشگیری از جرم

سعید منصوری، حقوقدان

نیازی به گفتن نیست که کلاهبرداری عنوانی مجرمانه است که مجازات حبس و ردمال را به دنبال دارد اما باید توجه داشت مجازات، مربوط به اقدامات پس از وقوع جرم است حال آن که باید در این جهت تلاش کرد که اصولا جرم رخ ندهد یا تا حد امکان آمار آن کاهش یابد. هروقت بحث قانون مطرح می شود، برخی فقط به بخشی از قوانین که مربوط به مجازات است، توجه می کنند حال آن که عمده قوانین به موضوع مجازات ارتباط ندارد.

در واقع قانون تنظیم کننده روابط افراد در یک جامعه است و وظیفه دارد اختیارات، حقوق و وظایف شهروندان را دقیق و شفاف مشخص کند.به این ترتیب قانون می تواند از وقوع جرم جلوگیری کند. مجرمان بویژه کلاهبرداران همواره می کوشند از خلا ها و منفذهای قانون استفاده کنند بنابراین می توان با شناسایی نقاط ضعف آنها را برطرف و راه اقدامات مجرمانه را سد کرد.

گاه برای اقدامات پیشگیرانه حتما نیاز به تصویب قانون نیست و با بخشنامه و آیین نامه نیز می توان اقدامات مفیدی انجام داد. اقداماتی که درخصوص ثبت معاملات ملکی صورت گرفته، نتیجه مثبتی در پی داشته در واقع مسئولان متوجه خلا ها شدند و آنها را پر کردند. در زمینه های دیگر از جمله قوانین مربوط به ثبت شرکت ها و... نیز می توان چنین کارهای مفیدی انجام داد. (ضمیمه تپش)