*یادداشت وارده*

علیرضا سعیدآبادی؛ کارشناس رسانه

رسانه های دوزبانه و چندزبانه یکی از موضوعات تخصصی خانواده رسانه است؛ اما اینکه رسانه‌های مجازی برای مخاطبان بی‌شمار غیرایرانی در سراسر جهان چه برنامه‌هایی باید داشته باشند، ایده جدیدی است.

نامه رهبر معظم انقلاب اسلامی به جوانان اروپا و آمریکا و دعوت از آن‌ها برای مطالعه درباره دین اسلام، باعث شد این ایده قابلیت طرح مضاعفی در فضای رسانه‌ای ایران داشته باشد.

انقلاب اسلامی پس از چهار دهه به برهه بسیار مهمی رسیده و ظرفیت آن را به خوبی پیدا کرده تا بتواند از بالای سر دولت‌ها بی‌محابا اما سنجیده، مردمان آن‌ها را بر خلاف تصویرسازی‌های رسانه‌ای نظام سلطه به سوی اسلام فراخوانده و پاسخی مؤثر به تهاجم فرهنگی غرب بدهد.

انسان‌های آزاده جهان با وجود پیچیدگی‌های رفتاری دولت‌ها، قدرت فهم مسائل پیرامونی و جداسازی حق و باطل را از یکدیگر دارند. آن‌ها دلایل و زمینه‌های گسترش خشونت مذهبی را در جهان اسلام درک می‌کنند و می‌دانند غرب برای فرافکنی مشکلات خود و مواجهه با نفوذ اسلام در اروپا و آمریکا دچار تناقضات رفتاری شدیدی شده است.

این مسأله، ریشه‏‌های تاریخی دارد. تمدن غرب پس از یک دوره رکود در قرون وسطا، به صحنه سیاست‌های جهانی بازگشته است و با مهندسی افکار عمومی می‌خواهد به هر قیمتی بی‌رقیب باشد. جنگ‌های استعماری در قرون نوزدهم و بیستم به مرزبندی کشورهای شمال و جنوب در حال حاضر منجر شده است.

80 درصد منابع جهان توسط 20 درصد جمعیت که در کشورهای اروپا و آمریکا قرار دارند مصرف می‌شود. ماکیاولیست‌ها در غرب با اخلاق‌زدایی از عرصه سیاست، زمینه‌های این غارت را فراهم آورده‌اند. غرب با کمک دو عامل سیطره رسانه‌ای و سکوت سازمان‌های بین‌المللی وابسته به نظام سلطه، به زعم خود مانع فرهنگی و سیاسی مهمی بر سر راه این رابطه آمرانه نمی‌بیند.

بهای پیشتازی غرب را در جهان سایر ملت‌ها باید بپردازند. در این شرایط، دعوت از جوانان اروپا و آمریکا به‌سوی اسلام اهمیت خود را بیشتر نشان می‌دهد؛ چرا که از نظر غرب، بشریت به پایان تاریخ رسیده و نسخه‌ای شفابخش‌تر از لیبرال دموکراسی در زندگی انسان معاصر وجود ندارد. اسلام را منبع خشونت معرفی می‌کند و جمهوری اسلامی ایران را در نوک پیکان حملات خود قرار می‌دهد. در اینجاست که این ترفند با دعوت از جوانان غربی به دین اسلام به زمین آن‌ها بازمی‌گردد.

رسانه‌های دوزبانه و چندزبانه، یکی از اصلی‌ترین راهبردهای ارتباطی با این جهان تحریف‌شده از سوی غربی‌ها به‌شمار می‌روند. جذب مردم در حیطه‌های فرهنگی اتفاق می‌افتد و پیشتازان این عرصه، رسانه‌های مرکز و محلی در ایران هستند. در چنین شرایطی است که اتخاذ راهبرد رسانه‌های دوزبانه و چندزبانه در کشور اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

سؤال این است که چگونه با توجه به مسأله اقتصاد رسانه در ایران، امکان انتشار همزمان محتواهای تولیدشده به زبان انگلیسی و سایر زبان‌های منتخب در رسانه‌های مرکز و به‌ویژه محلی که از منابع مالی محدودتری برخوردارند وجود دارد؟

واقعیات موجود نشان می‌دهد که خانواده رسانه در ایران با بحران مالی مواجه است. اینکه آسیب‌شناسی شود چرا رسانه‌های غیرمکتوب و به‌ویژه مکتوب در گستره سراسری و محلی به‌طور اخص و کالاهای فرهنگی به‌طور اعم در سبد هزینه‌های خانوارهای ایرانی بالنسبه کمتر قرار می‌گیرند و بررسی نقش حاکمیتی دولت‌ها در این زمینه بیانگر چه کاستی‌هایی است، به فرصت دیگری موکول می‌شود؛ اما برای ورود به عرصه‌های تعامل فرهنگی و جذب مردمان سایر ادیان و بلاد غیراسلامی، این یک امر پذیرفته‌شده عقلی است که باید از تمامی ظرفیت‌های ملی استفاده بهینه کرد.

تبلیغ مبانی اسلام در شرایط حاکم بر نظام بین‌الملل از وظایف حاکمیتی حکومت اسلامی است و اگر این را بپذیریم و بخواهیم از این منظر از ابزار رسانه به‌خوبی بهره‌برداری کنیم، به راهبرد رسانه‌های دوزبانه و چندزبانه می‌رسیم.

رسانه‌های مجازی در ایران برای اجرای این راهبرد، مقرون به صرفه و مناسب‌تر هستند. دسترسی آسان به رسانه، سرعت بالای انتشار، توان به‌روزرسانی محتواها، دربرگیرندگی و جهانی بودن، قابلیت جستجوی سریع، هزینه‌های پایین‌تر انتشار الکترونیکی، برخورداری از امکانات خاص دیداری و شنیداری، امکان ذخیره‌سازی و ارسال رایگان رونوشت به دیگران و از همه مهمتر کارویژه‌های تعاملی و آموزشی، از ویژگی‌های منحصربفرد رسانه‌های مجازی هستند.

راهبرد رسانه‌های دوزبانه و چندزبانه به نهضت مترجمان رسانه در کشور نیاز دارد. هزینه‌های استفاده از تمامی مترجمان در این طرح عظیم رسانه‌ای به‌لحاظ جنبه‌های حاکمیتی آن از محل منابع مالی دولت باید تأمین شود.

از آنجا که برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر امور رسانه از مأموریت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، اجرای راهبرد رسانه‌های دوزبانه و چندزبانه در ایران در سرفصل برنامه‌های سالانه آن وزارت لزوما قرار می‌گیرد و بودجه و اعتبارات خاص خود را نیز می‌طلبد.

دعوت رهبر معظم انقلاب اسلامی از جوانان غربی به شناخت زیبایی‌های دین اسلام، نقطه عطفی در روابط جهان اسلام و غرب محسوب خواهد شد و با برنامه‌ریزی‌های دقیق، آیندگان آثار آن را بحمدالله خواهند دید. این تیر از کمان رها شده و برگشت‌ناپدیر است.

راهبرد رسانه‌های دوزبانه و چندزبانه و نهضت مترجمان رسانه در ایران برای تبلیغ مبانی اسلام و پیشرفت‌های ایران اسلامی لازم و ملزوم یکدیگرند و هرکدام به رشد کمی و کیفی دیگری می‌انجامد.

فن ترجمه به بین‌المللی شدن رسانه‌های ایران کمک شایانی خواهد کرد و رسانه نیز باعث اعتلای فن ترجمه در ایران خواهد شد.

مخاطبان غیرایرانی وقتی با حجم وسیعی از محتواهای تازه -آن‌هم به گستردگی تمامی رسانه‌های مجازی در ایران- مواجه شوند، این سونامی رسانه‌ای و خبری آن‌ها را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

عامل تکرار، یکی از قدیمی‌ترین و هنوز کارآمدترین شیوه اثرگذاری بر مخاطب است که نظام رسانه‌ای غرب با توجه به کثرت بنگاه‌های خبری خود از آن استفاده می‌کند.

جذابیت و عناصر سمعی و بصری عامل دیگری است که رسانه‌های مجازی در ایران از آن می‌توانند به‌خوبی برای تأثیر بر مخاطب و انتقال پیام در قالب این طرح حاکمیتی بهره ببرند.

کارکرد تعاملی رسانه‌های مجازی با مخاطبان از دیگر عوامل است که برای تبلیغ مبانی اسلام و معرفی پیشرفت‌های ایران اسلامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.

طرح سؤالات و پاسخ به آن‌ها، روشنگری و ارائه نظرات کاربران، انتقال تجربیات فردی به دیگران، معرفی تشرف‌یافتگان غربی و سایر ادیان به دین اسلام، آموزش مبانی اسلام و آشنایی با ایران اسلامی و مردمان مناطق و نواحی مختلف آن به مخاطبان غیرایرانی، از آثار اجرای این طرح بزرگ رسانه‌ای است.

علی‌القاعده با توجه به پراکندگی رسانه‌ها در جغرافیای پهناور کشور عزیزمان باید با برنامه‌ریزی لازم از خدمات مترجمان واجد شرایط که تحت نظارت ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها فعالیت خواهند کرد بهره برد. استان تهران از این حیث امکانات بیشتری دارد.

ناگفته پیداست این حضور فعال رسانه‌های مجازی ایران در سطح جهانی با نسخه یا نسخه‌های همزمان ترجمه‌شده، تهدیدهای خارجی نیز دارد که باید پیش‌بینی و به حداقل ممکن رسانده شود. روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نقش هدایتی خوبی در این طرح می‌تواند داشته باشد. انتظار رسانه‌های محلی و مرکز از برنامه‌ریزان و مجریان ارشد فرهنگی کشور این است که بسترسازی کنند. این روابط عمومی‌ها هستند که با یک تعریف جدید و نیروی مضاعف نیاز است کارکرد ارتباطی و تعاملی رسانه‌های محلی را در استان‌ها مدیریت کنند.

مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از مطلع‌ترین کارشناسان در حوزه روابط عمومی و رسانه برخوردار است و اگر این مأموریت به آن‌ها محول شود یقینا به بهترین نحو می‌توانند امور ارتباطی و تعاملی با رسانه‌های مرکز و محلی را به کمک روابط عمومی‌های ادارات کل استانی سامان‌دهی کنند.