در این مطلب آمده است: اصولا حاشیه نشینی به مناطق مسکونی پرتراکم شهری با وضعیت نامطلوب و پایین تر از حد استاندارد مسکن گفته می شود.



این پدیده منجر به ایجاد شرایط زیستی، امنیتی، اجتماعی، روانی، بهداشتی و فرهنگی نامناسبی برای ساکنان می شود که پیامدهای آن دامن گیر تمام شهروندان خواهد بود.



از این رو حاشیه ها در تعیین سرنوشت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی شهر اهمیت زیادی دارد و نقش عمده ای در ایجاد ناهنجاری های اجتماعی، بزهکاری، مشکلات بهداشتی و محیط زیست دارد، بیشتر جمعیت این مناطق به دلیل نداشتن تخصص در فعالیت های غیر رسمی شاغل اند.



از مهمترین ویژگی های حاشیه شهرها می توان به نبود خدمات شهری، سطح پایین درآمدها، واحدهای مسکونی غیراستاندارد و متراکم، مشاغل کاذب ، تجمع آبهای سطحی در معابر و شبکه های باریک معابر اشاره نمود.



شهر زاهدان با حدود ششصد و پنجاه هزار نفر جمعیت با نرخ بالای حاشیه نشینی مواجه است و برخی برآوردها خبر از وجود سی درصد جمعیت حاشیه نشین یعنی نزدیک به 200هزار نفر در این شهر می دهد از جمله این محلات می توان به شیرآباد، کریم آباد، بابائیان ، کارخانه نمک و ... اشاره کرد.



شیرآباد یکی از مهمترین مناطق حاشیه نشینی و نابسامان سکونت گاه های شهر زاهدان بوده که چهره ناخوشایندی به مورفولوژی آن منطقه داده که حدود 50هزار نفر در این منطقه ساکن هستند که شغل بیشتر آنها غیررسمی و کاذب است.



بخش قابل توجهی از ساکنان شیرآباد را افغانها تشکیل می دهند با توجه به نداشتن سند مالکیت برای بسیاری از خانه ها، ساخت و سازها اغلب غیر استاندارد و با ابتدایی ترین مصالح ساختمانی انجام می شود.



ساکنان معمولا در کلبه های محقر غیرمجاز که حتی از آب اشامیدنی سالم نیز برخوردار نیستند زندگی می کنند و به دلیل غیرمجاز بودن منازل، ارگان های مسئول امکان خدمات رسانی به آنها را ندارند.



مهمترین عوامل ایجاد حاشیه نشینی ، مهاجرت روستائیان به شهر، درآمد پایین، ازدیاد مشاغل کاذب و ساخت و سازهای ناهمگون شهراند.



با توجه به اهمیت این معضل ، قانونگذار*** در موارد متعددی به این موضوع پرداخته است از جمله آن در ماده 172 قانون برنامه پنجم توسعه ، دولت موظف شده است به منظور ارتقای شرایط محیطی پایدار و فراگیر و پیشگیری از سکونتگاه های غیرمجاز اقدامات زیر را انجام دهند.



الف - سامانبخشی مناطق حاشیه نشین تعیین شده توسط شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.



ب- وضع مقررات بازدارنده و اعمال ممنوعیت ارائه کلیه خدمات زیربنایی به ساخت و سازهای غیرمجاز خارج از محدوده شهرها و روستاها و تخریب آنها با همکاری قوه قضاییه .



ج- تهیه و اجرای طرح هادی برای روستاهای واقع در حریم کلان شهرها با رویکرد کنترل محدوده روستاهای مذکور در حد رشد طبیعی آنها.



د- طراحی و ایجاد کمربند سبز در اطراف مراکز جمعیتی از طریق منابع دولتی توسط شهرداری ها.



همچنین ماده 100 قانون شهرداری مقرر می دارد:



شهرداری می تواند از عملیات ساختمانی واحدهای بدون پروانه به وسیله مامورین جلوگیری نماید.



برای حل مشکل حاشیه نشینی برخی راهکارها وجود دارد:



1-با توجه به نقش مهم مهاجرت از روستاها به شهر در ایجاد حاشینه نشینی ، می بایست مدیران ذیربط اهتمام ویژه ای به این امر، با ارائه برنامه مدون به منظور خدمات رسانی به روستاها و ارتقای شاخص های بهداشتی، آموزشی، اقتصادی و زیر بنایی در روستاها تا حد امکان از مهاجرت روستائیان به شهر جلوگیری نمایند.



2-با ایجاد کارگاه های و بنگاه های اقتصادی و اعطای تسهیلات لازم ، زمینه را برای اشتغال ساکنین این مناطق در مشاغل رسمی فراهم شود.



3-ساماندهی وضع موجود در چارچوب سند ملی توانمند سازی .



لازم به ذکر است که حاشیه نشینی معضل فرهنگی، اجتماعی اقتصادی و سیاسی را به همراه دارد که در صورت عدم ساماندهی ، کل سیستم شهری تحت تاثیر قرار گرفته و آثار زیان باری را به همراه خواهد داشت.



4-ایجاد شرایط مناسب زیسی برای ساکنین این مناطق از طریق ایجاد پروژه های مرتبط در بخش های مختلف بهداشتی ، آموزشی، عمران شهری و ...



5-جلوگیری از گسترش مناطق حاشیه نشین از طریق ارائه خدمات زیربنایی به ساخت و سازهای خارج از محدوده شهرها همانگونه که صراحتا در ماده 172 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قید گردیده است.



مجله کارواسرا با مشی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به صاحب امتیازی 'کبری رخشانی مند' و مدیر مسئولی 'حسین شهرکی' و سردبیری 'بهنام براهویی نوخط' در گستره استانی سیستان و بلوچستان چاپ و توزیع می شود. ک1



2047/