بهمن صالحی، دبیرکل انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه هر یک از همسایگان ایران ویژگی و مزیت‌هایی دارند که باید در سبد روابط بین الملل خود با آنها ارتباط داشته باشیم، گفت: پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ایران و ترکمنستان با یکدیگر در زمینه‌های مختلف ارتباط داشتند و در مواردی هم به تهاتر کالا و خدمات فنی و مهندسی با آنها پرداختیم و از زمان استقلال شأن تاکنون قراردادهای تهاتری متعددی به عنوان شریک استراتژیک با آنها امضا کردیم.
وی افزود: به مرور زمان نیاز ترکمنستان به ارز افزایش یافت. این در حالی است که ترکمنستان همسایه استراتژیک ما است و مباحث انرژی، بر استراتژی رویارویی کشورها با یکدیگر اثر گذار است. به ویژه رابطه ایران با روسیه و ترکمنستان؛ چرا که نفت و گاز وجه اشتراک این کشورها است و در تعاملات آنها اهمیت ویژه ای دارد.
این مقام مسؤول با تاکید بر این که قطع واردات گاز از ترکمنستان حاکی از ضعف دیپلماسی ما بود، تصریح کرد: این ضعف متوجه وزارت امورخارجه، نفت و حتی نیرو است. به جرأت می‌توان گفت در ماجرای قطع گاز ترکمنستان به روی ایران، نتوانستیم با تفاهم این مشکل را حل کنیم و منجر به مراجعه به داوری سوئیس شد. این رخداد ناشی از ناکارآمدی دیپلماسی ماست. چرا باید برای حل اختلاف خود با کشوری که قرابت جغرافیایی، دینی و منابع گازی داریم، به محاکم قضائی بین المللی مراجعه کنیم؟
چه کسی پاسخگوی ضرر پنهان است؟
به گفته صالحی، مجموعه وزارت نفت ایران در پرونده قطع واردات گاز از ترکمنستان می‌توانست بهتر عمل کند. نتوانستیم ادبیات گفتگوی مناسبی ضمن حفظ حداکثری منافع ملی خود، با ترکمن‌ها داشته باشیم.
دبیرکل انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ایران با اشاره به اینکه به هر حال قطع واردات کامل و نهایی گاز ترکمنستان در زمستان ٩٥ هرچند به بخش خانگی آسیبی نزد، اما بی شک به دلیل کاهش سهم سوخت رسانی به نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها به دلیل اولویت گازرسانی به بخش خانگی به ویژه در زمستان، موجب خسارت پنهان به منافع ملی شد، ادامه داد: چه کسی پاسخگوی این ضرر پنهان است؟ به هر حال ایران خط لوله با ظرفیت انتقال ٣٥ میلیون مترمکعب گاز را ایجاد کرده بود؛ چرا نباید از این ظرفیت مناسب با توجه به گستردگی شبکه داخلی انتقال خود به طرق مختلف استفاده کند؟!
وی ادامه داد: ایران علیرغم اینکه در منطقه از امنیت بالایی برخوردار است اما نتوانسته به عنوان هاب یا کریدور گازی و حتی برقی منطقه به خوبی ایفای نقش کند. اقدامات نادرست موجب شد تا ترکمن‌ها بجای استفاده از موقعیت ایران و سودآوری برای کشور از طریق سوآپ گازی، به سمت احداث خط لوله تاپی برای انتقال گاز خود از مسیر افغانستان و پاکستان بروند. چرا که ترکمنستان از منظر جغرافیایی در بن بست قرار دارد و ایران می‌توانست با استفاده بهینه از این محدودیت طبیعی ترکمنستان تبدیل به کریدور گازی شود.
اشتباه ایران در قطع تعامل گازی با ترکمن‌ها
صالحی با بیان اینکه نباید واردات گاز از ترکمنستان را قطع می‌کردیم، اظهار داشت: واردات گاز از ترکمنستان حتی با وجود گازرسانی صد درصدی داخلی به مناطق شمالی کشور باید ادامه می‌یافت. چرا که باید در عین توسعه برای بی نیازی داخلی، ترکمن‌ها را وابسته نگه می‌داشتیم. ایران منبع غنی گازی قابل توجهی دارد و با تکیه به این منابع می‌توانیم با توجه به ذخایر گازی خود در مقام اول و دوم اوپک گازی باشیم.
این کارشناس حوزه بین الملل انرژی گفت: ایران می‌توانست در کشورهای ثانویه از جمله ترکمنستان با بازارسازی برای گاز خود به شکل احداث نیروگاه، پتروشیمی و سایر صنایعی که می‌توانند از گاز در فرآیند تولید خود استفاده کنند، سوخت فسیلی کمتری در داخل کشور بسوزاند که این اقدام از نظر بین المللی امتیاز محسوب می‌شود.
صالحی تاکید کرد: با توجه به ظرفیت انتقال ۳۵ میلیون مترمکعبی گاز ترکمنستان به ایران و همچنین با در نظر گرفتن پتانسیل و بازار موجود در بخش‌های مختلف اقتصاد ترکمنستان می‌توان گفت ایران می‌توانست معادل حدودی ٢ میلیارد دلار مبادله کالایی داشته باشد. اما ایران بازار بزرگی مثل ترکمنستان را از دست داد.
