با تمام پیشرفت‌های علمی بشر در درمان بیماران، هنوز هیچ ماده‌ای جایگزین خون نشده است. در کشور ما نیز ادامه زندگی حدود 2000 بیمار تالاسمی و هزاران بیمار دردمند دیگر (بیماران جراحی، نوزادان مبتلا به زردی، مصدومان تصادفات، آسیب دیدگان حوادث غیرمترقبه، بیماران دچار سوختگی، مبتلایان به بدخیمی‌ها، بیماران دیالیزی، بیماران هموفیلی و ...) به ایثار انسان‌های آگاه و دلسوزی که اهدا کننده مستمر خون سالم هستند، وابسته است.

به گزارش ایسنا، هشتم مرداد آغاز هفته انتقال خون است. به همین بهانه بی‌مناسبت نیست که یادآوری کنیم دسترسی به خون و فرآورده‌های خونی سالم و استفاده منطقی از آن یکی از چالش‌های عمده نظام سلامت در بسیاری از کشورهای دنیاست. در این میان بنا بر اعلام مسوولان سازمان انتقال خون، ایران تنها کشور در منطقه مدیترانه شرقی است که خون‌های اهدایی مردم دو مرتبه کنترل می‌شود. به دنبال همین موضوع است که سطح سلامت خون‌ها بسیار افزایش یافته است. البته مشاوره در زمان اهدای خون نیز توسط پزشکان مجرب انجام می‌شود که این امر نیز در سلامت خون‌های اهدایی تاثیر بسزایی دارد.

خون بافت زنده‌ای است که نجات بخش زنده است و میانگین حجم آن در هر فرد بالغ بر 4.5 الی 5.5 لیتر است. خون از دو قسمت سلولی و پلاسمایی تشکیل شده است.

عناصر سلولی 45 درصد حجم خون را تشکیل می‌دهند و شامل گلبول‌های قرمز با طول 120 روز که مسوول اکسیژن رسانی به سلول‌های بدن می‌باشد، هستند. گلبول‌های سفید نیز با طول عمری از چند روز تا چند ماه که مسوول دفاع از بدن در برابر عوامل خارجی می‌باشند و نیز پلاکت‌ها با طول عمر 7 الی 10 روز که در بند آمدن خونریزی دخالت دارند، از دیگر عناصر سلولی تشکیل دهنده حجم خون هستند.

پلاسما نیز 55 درصد حجم خون را تشکیل می‌دهد و دارای پروتئین‌هایی نظیر آنتی‌بادی‌ها، فاکتورهای انعقادی خون و مواد غذایی نظیر انواع قندها، چربی‌ها، املاح مختلف و هورمون‌هاست.

شرایط اهدای خون چیست؟

- حداقل سن 18 سال تمام و حداکثر 60 سال ( در صورت اهدای خون مستمر تا 65 سال)

- حداقل وزن 50 کیلوگرم

- فواصل اهدای خون هر هشت هفته یک بار مشروط به آنکه تعداد دفعات آن در طول یکسال بیش از چهار مرتبه برای مردان و 3 مرتبه برای زنان نباشد.

- همراه داشتن کارت شناسایی معتبر عکس‌دار (ترجیحا کارت ملی)

لازم به ذکر است در صورت وجود سوابق زیر باید پزشک انتقال خون در جریان قرار گیرد:

- آلرژی‌ها: کهیر و آلرژی تنفسی و ...

- سابقه غش، صرع و تشنج

- سابقه اعتیاد به مواد مخدر تزریقی

- سابقه اعمال جراحی

- سابقه رفتارهای پرخطر (تماس جنسی خارج از چهارچوب خانواده)

- سابقه خالکوبی، حجامت و تتو

- سابقه زردی و یرقان در خود یا خانواده

- مسافرت به مناطق آندمیک مالاریاخیز

- سابقه بیماری‌ های قلبی و عروقی

- سابقه مصرف دارو

مراحل اهدای خون داوطلبانه چگونه است؟

1- ورود: بعد از ورود به بخش اهداکنندگان تابلوی پیام انتقال خون و همچنین پمفلت‌های قرار گرفته در اختیارتان را مطالعه کنید.

داوطلب اهدا ممکن است پس از مطالعه پیام انتقال خون یا پمفلت‌های موجود از اهدای خون انصراف داده و بدون هیچگونه توضیحی سازمان را ترک کند. همچنین ممکن است داوطلب پس از مطالعه و قبل از اعلام انصراف به صورت خصوصی با پزشک اهدا کنندگان مشورت کند.

2- ثبت نام با کارت شناسایی معتبر عکس‌دار صورت می‌گیرد (اعلام کدملی و کد پستی بسیار مهم است) سپس لیبل اهدا و برگه خود حذفی محرمانه به اهدا کنندگان ارایه می‌شود.

3- انجام تست هموگلوبین: در این مرحله میزان هموگلبین اهداکنندگان اندازه‌گیری می‌شود.

4- مشاوره و معاینه پزشکی: در اتاق معاینه توسط پزشک، نبض، فشار خون و وزن شما اندازه‌گیری می‌شود و از نظر کم خونی نتیجه آزمایش هموگلوبین بررسی و سپس سوالاتی درباره بیماری‌ها، داروها و رفتارهای شخصی از شما پرسیده خواهد شد. (مرحله مشاوره )این اهمیت را دارد که شما بدانید بخش مهمی از تضمین سلامت خون و فرآورده‌های آن وابسته به صداقت داوطلبین در پاسخگویی به پزشک اهداکنندگان در مورد سوابق بیماری، رفتارهای شخصی و یا مواجهه با عوامل خطرساز است.

5- اخذ رضایت نامه: پس از تایید سلامت فرد توسط پزشک، رضایت نامه اهدا توسط داوطلب اهدای خون امضا می‌شود.

6- مرحله خودحذفی محرمانه: داوطلب پس از مطالعه بروشور خودحذفی، معاینه، مشاوره پزشک و اطلاع از مطالب مربوط به رفتارهای پرخطر همانگونه که در پایین فرم ثبت نام توضیح داده شده درباره مصرف یا عدم مصرف خون اهدایی نظر خود را اعلام می‌کند.

7- در صورت انتخاب گزینه بله، خون اهدا کننده پس از آزمایشات غربالگری مورد استفاده قرار می‌گیرد ودر صورت انتخاب گزینه خیر با وجود انجام آزمایشات غربالگری خون اهدا کننده از چرخه مصرف خارج می‌شود.

8- مرحله اهدای خون: داوطلب پذیرفته شده به سالن خونگیری راهنمایی می‌شوند و خونگیری توسط تکنسین خونگیری در شرایط استریل و با استفاده از وسایل یک بار مصرف انجام می‌شود و ظرف مدت پنج الی 10 دقیقه یک واحد خون از شما اخذ خواهد شد.

9- استراحت و پذیرایی: اهداکننده خون 10 الی 15 دقیقه پس از اهدای خون بر روی تخت استراحت می‌کند و سپس پذیرایی از وی به عمل می‌آید.

توجه: لازم به ذکر است در طی هر مرحله داوطلب اهدای خون در صورت تمایل می‌تواند انصراف دهد و مرکز اهدای خون را بدون هر گونه توضیحی ترک کند.

10- اطلاع رسانی تلفنی: با ارایه بروشور مربوطه ضمن ارایه توصیه‌های پس از اهدای خون از اهدا کننده درخواست می‌شود تا در صورت بروز علایم مربوط به ابتلا به هر گونه بیماری عفونی طی روزهای آینده و یا اعلام هر گونه سوابق پزشکی فراموش شده نظیر سابقه مصرف دارویی و ... انتقال خون استان مربوطه را به منظور حذف خون اهدایی در جریان قرار دهد.

اهدای خون مستمر:

اهدا کننده مستمر فرد سالمی است که حداقل طی یک سال دو مرتبه خون اهدا کند.

مزایای اهدای خون چیست؟

اهدای خون مستمر سبب افزایش ضریب امنیت و سلامت خون شده زیرا در هر بار اهدا مشاوره انجام و کلیه آزمایشات غربالگری بر روی خون اهدایی انجام می‌شود.