به گزارش خبرگزاری فارس از آبیک، در احکام دین به تمام واجبات و مستحبات معروف و به تمام محرمات و مکروهات منکر گفته می‌شود؛ بنابراین واداشتن افراد جامعه به انجام کارهای واجب و مستحب امر به معروف و بازداشتن آن‌ها از کارهای حرام و مکروه نهی از منکر است.

البته در نوشته‌های دانشمندان دینی امر به معروفی که واجب است، واجب و امر به معروفی که مستحب است، مستحب؛ همچنین نهی از منکری که حرام است، واجب بوده و نهی از منکری که مکروه است، مستحب است.

در جامعه امروزی امر به معروف و نهی از منکر در جامعه، فریضه‌ای است که در حال فراموشی بوده لذا لازم است مردم و مسئولان با هم‌فکری یکدیگر در احیای این فریضه الهی گام‌های مؤثری بردارند.

به بهانه نام‌گذاری هفته امر به معروف و نهی از منکر در هفته نخست ماه محرم، با حجت‌الاسلام سیدجلال حسینی رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان آبیک گفت‌وگویی ترتیب دادیم که از نظر می‌گذرد.

فارس: در خصوص اهمیت فریضه الهی امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه ائمه اطهار (ع) توضیح دهید؟

امر به معروف و نهی از منکر دو فریضه بسیار مهم و بزرگ الهی است که با احیای آنها، فرایض عبادی دیگر مورد قبول واقع می‌شود یعنی این فریضه دروازه ورود به دیگر واجبات و فرایض دینی است.

امام باقر (ع) در حدیثی فرموده است: «به واسطه امر به معروف و نهی از منکر واجب‌ها انجام و محرمات ترک می‌شود، راه‌ها امن می‌شود و زکات پرداخت می‌شود»؛ براساس این حدیث، احیای امر به معروف و نهی از منکر سبب امنیت در جامعه می‌شود و همه چیز به این فریضه بستگی دارد.

پیامبر اکرم (ص) در مقام آمر به معروف و ناهی از منکر فرموده است: «کسی که امر به معروف می‌کند خلیفه خدا، جانشین پیامبر اکرم (ص) و جانشین قرآن کریم روی زمین است.»

بنابراین لازم است همه در راستای احیای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه گام برداشته و این دو فریضه مظلوم را از مظلومیت نجات دهیم؛ البته باید هر کسی این فریضه را از خود و خانواده‌اش آغاز کند و از محرمات اجتناب و واجبات را انجام دهد چرا که امام حسین (ع) از خودش آغاز کرد و خانواده خود را وارد میدان آورد و برای بقای دین اسلام قیام کرد.

با توجه به فراهم نبودن بسترهای لازم برای احیای امر به معروف نهی از منکر در جامعه و بی‌توجهی، این دو فریضه الهی در جامعه مظلوم مانده است.

فارس: فلسفه امر به معروف و نهی از منکر چیست؟

فلسفه این فروع دین، انجام واجبات و ترک محرمات است؛ امروز اگر کسی بخواهد امر به معروف و نهی از منکر کند باید عامل به گفته‌های خود باشد و تذکر لسانی را با گشاده‌رویی و دلسوزانه انجام دهد؛ تنبیه و برخورد باید بر عهده دولت و حاکمیت گذاشته شده و در این زمینه وارد عمل نشود.

فارس: آمران به معروف و ناهیان از منکر چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟

آمران به معروف و ناهیان از منکر نخست اینکه باید در زمینه واجبات و محرمات بصیرت و آگاهی داشته باشند و وظیفه خود را بدانند؛ دوم اینکه باید دارای حسن خلق بوده و اراده و عزم راسخ داشته باشند، کار خود را براساس قهر و صلح مردم تنظیم نکنند که در سوره مبارکه لقمان آیه 17 نیز بر این امر تأکید شده است.

آمران به معروف و ناهیان از منکر باید امر به معروف و نهی از منکر را برای کسب رضایت الهی انجام دهند مانند حضرت موسی (ع) و حضرت خضر (ع) زمانی که وارد دیاری شدند از این دو پیامبر الهی پذیرایی نکردند ولی آنها دیواری که در این دیار در آستانه ویران شدن بود را تعمیر کردند یعنی بی‌وفایی مردم بر روی این دو پیامبر (ع) تأثیر نگذاشت.

چهارم اینکه در امر به معروف و نهی از منکر از سلیقه شخصی و سیاسی و عقده درونی استفاده نکرده و کار را برای رضای خدا انجام دهند چراکه در سوره مبارکه توبه آیه 58 ریشه برخی از انتقادات، مسائل شخصی ذکر شده است.

آمران به معروف و ناهیان از منکر باید سعه صدر و روحیه قوی داشته و انتقادپذیر باشند و از کارشان دست برندارند.

فارس: چرا امر به معروف و نهی از منکر در جامعه کمرنگ است؟

بی‌توجهی آحاد جامعه به امر به معروف و نهی از منکر یکی از دلایل کمرنگ بودن این فریضه است که هنوز در بین خانواده‌ها و جامعه به صورت فرهنگ درنیامده است؛ بسیاری از افرادی که امر و نهی می‌کنند خودشان عامل به عمل نیستند تا تأثیرگذار باشند.

مقطعی عمل کردن مسئولان در زمینه امر به معروف و نهی از منکر نیز از دیگر دلایل کمرنگ بودن این فریضه در جامعه محسوب می‌شود؛ اگر چه برخی از توجیهات نیز به این موضوع دامن زده است که می‌توان به ترس، خجالت کشیدن، نداشتن آمادگی و منافع خود را در خطر دیدن و ترس از انتقاد مردم از عملکرد خود اشاره کرد.

در روایتی آمده است که از امر به معروف و نهی از منکر کردن نترسید که نه رزق انسان را قطع می‌کند و نه مرگ انسان نزدیک می‌شود.

البته رضایت به انجام گناه، کمک به انجام گناه، ارتکاب گناه، اصرار در انجام گناه، عادی شدن ارتکاب گناه، معتاد شدن به گناه و لذت بردن از آن را می‌توان از آثار شوم امر به معروف و نهی از منکر نکردن در جامعه نام برد.

از آثار مثبت احیای این فریضه الهی نیز می‌توان به جلای قلب، برآورده شدن حاجات، محبوبیت در دل مردم، محو و آمرزش گناهان، نورانیت و روشنی، تکامل ایمان، آرامش روحی، تعدیل اقتصادی، ورود به بهشت و همنشینی با پیامبر اکرم (ص) اشاره کرد.

فارس: برای انجام فریضه امر به معروف ونهی از منکر باید از چه شیوه‌هایی استفاده شود؟

توجه به کرامت انسان‌ها، زمینه‌سازی برای پذیرش امر به معروف و نهی از منکر توسط مسئولان، مسدود کردن بسترها و زمینه‌های گناه، غنی کردن اوقات فراغت افراد جامعه، تشویق و سوق دادن مردم به معروفات و دوری از منکرات، امید دادن به افراد با توجه به ظرفیت وجودی افراد از جمله راه‌های انجام این فریضه الهی است.

همچنین از ایجاد محبت در مردم، تکرار در انجام امر به معروف و نهی از منکر، احترام به ارزش‌های دینی و خشکاندن ریشه‌های فساد در جامعه، جایگزین کردن موضوعات مطلوب و استفاده از روش‌های مکتوب و غیرحضوری می‌توان برای احیای این فریضه الهی در جامعه استفاده کرد.

البته باید آیینه‌وار امر به معروف و نهی از منکر کنیم چراکه پیامبر (ص) فرمودند: مؤمن آیینه مؤمن است یعنی باید انتقادپذیر بوده و همانند آیینه باشیم.

فارس: چگونه می‌توانیم مانند آیینه باشیم و امر به معروف و نهی از منکر کنیم؟

ما نیز باید مانند آیینه که بدون سر و صدا و جنجال عیب را می‌گوید و عیوب و نواقص را چند برابر نمی‌کند امر به معروف نهی از منکر را در جامعه انجام دهیم.

همان‌طور که آیینه بدون قصد و غرض عیوب را منعکس می‌کند ما نیز باید در گفتن معایب، ملاحظه پست و مقام افراد را نکنیم و در امر به معروف و نهی از منکر ترس و واهمه نداشته باشیم.

باید مانند آیینه که عیوب را در صفحه خود نگه نمی‌دارد و تجسس نمی‌کند، عیوب مردم را در دل خود زندانی نکنیم و تجسس نکنیم؛ باید همان‌گونه که آیینه عیب را رو در رو می‌گوید و پشت سر سکوت می‌کند ما نیز این گونه عمل کنیم.