توکیو شهری بزرگ است با بیش از 13 میلون جعیت. خیابان‌های بزرگ و پهن، خیابان‌های بسیار باریک، خطوط اتوبوس و تاکسی و مترو و مبلمان شهری در این شهر و دو شهر دیگری که دیدم، یعین کیوتو و کانازاوا، با آنچه که در تهران و دیگر شهرهای کشور می‌بینیم متفاوت است.

• شهر‌هایی بدون تابلوهای پارک ممنوع

در شهرهایی که من دیدم هیچ تابلوی پارک ممنوعی دیده نمی‌شود. دلیل آن است که اصولا هیچ وسیله نقلیه‌ای در هیچ نقطه شهری حق پارک کردن در هیچ خیابانی را دارد. در کشوری که تولید کننده اتومبیل‌های متنوع است، رانندگان اجازه ندارند در خیابان پارک کنند به همین دلیل خرید اتومبیل امری دشوار است.

کی‌ای کو(keiko) همراه جوان من در این سفر می‌گفت که نمی‌تواند ماشین بخرد. او سه دلیل داشت؛ قیمت اتومبیل به همراه مالیات آن بالاست. سوخت گران است. امکان خرید یا اجاره پارکینگ برای اتومبیل را ندارد.

ما در فارسی مثلی داریم که می‌گوید؛" اول چاه را بکن و بعد منار را بدزد." این مثال حکایت خرید اتومبیل در ژاپن است. کسی که می‌خواهد اتومبیل بخرد پیش از هر اقدامی باید بداند که آیا می‌تواند در محل زندگی خود و در محل کارش پارکینگی برای پارک اتومبیل خود بخرد یا کرایه کند؟ اتومبیل‌ها در ژاپن از پارکینگ خارج می‌شوند و باید در یک پارکینگ پارک شوند. فرق نمی‌کند چه شغلی داری باید در محل کارت یا پارکینگی در آن نزدیکی‌ها یا هرجای دیگر یک محل پارک داشته باشی تا با ارائه سند آن بتوانی اتومبیل داشته باشی. به طور کلی تنها اتومبیل‌های مستقر در کنار خیابان‌ها، تاکسی‌ها هستند که درایستگاه‌های خود پشت سر هم قرار دارند و یا اتومبیل‌های حامل یک خدمت یا عرضه محصول.

• اتوبوس، دوچرخه، مترو

بعضی از شهرهای ژاپن مثل کانازاوا مترو ندارند در این شهرها و دیگر شهرهایی هم که مترو دارند، مردم از اتوبوس برای رفت و آمد استفاده می‌کنند. در ایستگاه‌ها خطوط مختلف شهری توقف دارند. ساعت حرکت‌ها دقیقا مشخص است و با تقریب بسیار کمی اتوبوس‌ها در ایستگاه‌ها حاضر می‌شوند. اتوبوس‌ها نیز بسیار مدرن و راحت هستند.

مردم کمتر از تاکسی استفاده می‌کنند چون گران است. تعداد بسیار زیادی از شهروندان دراین شهرها از دوچرخه استفاده می‌کنند. تصویر زنان و مردانی که در سنین مختلف و با تیپ‌های مختلف حتی با لباس رسمی اداری با دوچرخه در حال تردد هستند یک امر طبیعی است. در زیر باران مادرانی را می‌بینید که کودک خود را در ترک‌بند ایمن دوچرخه خود سوار کرده و حتی چتری در یک دست دارند و در حال حرکت‌اند.

اما در توکیو مترو حرف اول را می‌زند. شهر بسیار بزرگ است و گاه برای سفر از محل زندگی به محل کار، فرد باید یک ساعت زمان صرف کند و دو یا سه بار خط مترو را عوض کند. در ابتدای روز، حضور مردم در مترو وحشتناک است و فشردگی در داخل واگن‌ها عجیب.

خطوط مترو توکیو بسیار پیچیده است و تقاطع‌های فراوانی دارد از این روی اکثر افراد از برنامه نرم‌افزاری خطوط مترو برای پیدا کردن مقصد‌های کمتر آشنای خود استفاده می‌کنند.

خرید بلیت نیز به صورت اتوماسیون است و برحسب مسافت و خطوط مختلف قیمت‌ها تفاوت دارد. داخل واگن‌ها نیز بسیار راحت و تمیز و پر از تابلوها و بنرهای تبلیغاتی است.

بخشی از نقشه خطوط مترو توکیو

تمام ایستگاه‌های مترو شماره دارند و درون واگن‌ها قبل از رسیدن به هر ایستگاه از طریق بلندگو به زبان ژاپنی و انگلیسی نام ایستگاه اعلام می‌شود همچنین تابلوهای الکترونیکی داخل واگن‌ها ضمن نشان دادن نام ایستگاه‌ها به انگلیسی و ژاپنی، شماره ایستگاه‌ها را نیز به نمایش می‌گذارند. با این احوال احتمال اینگه یک ناآشنا به مترو توکیو در سفرهای اول خود در میان انبوه ایستگا‌ها و شماره‌ها گم شود بسیار زیاد است.

• تابلوهای راهنمایی

در شهرها با مشارکت پلیس و شهردای تابلوی متعدد راهنمایی و رانندگی در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها نصب است تا رانندگان از دستورات، هشدارها و راهنمایی‌ها خبردار شوند. اما در شهرهای ژاپن از جمله توکیو این تابلوها بسیار نادراند. آنها بخش بزرگی از این اطلاعات را به کف خیابان‌ها منتقل کرده‌اند، تا تصویر شهری کمتر مخدوش شود. تغییر محل تابلوها به سطح حتی در پیاده‌روها نیز دیده می‌شود. روی سنگ‌فرش پیاده‌روها انواع اطلاعات در قابل تصویرهای کلیشه شده و رنگ‌ها نقش بسته تا عابران و دوچرخه‌سوارها بدانند که چه رفتار ترافیکی داشته باشند.

چراغ‌های راهنمایی نیز به یک زنگ یا به تعبیری ملودی آرام بخش متصل هستند. با سبز شدن چراغ عابر این ملودی ملایم پخش می‌شود تا نابینایان بدانند که اجازه حرکت دارند.

کسی که وارد این شهرها می‌شود باور نمی‌کند که قدم در توکیوی13 میلیونی یا شهرهای دو میلیونی گذاشته است. به غیر از مراکز بزرگ خرید یا ایستگاه‌های زیر زمینی مترو، همه شهر آرام است. کمتر صدایی وجود دارد. مسلما در این شهرها کارگاه‌ها و مراکزی است که تولید صدا می‌کنند ما صدایی شنیده نمی‌شود. حتی صدای خفیف اگزوز اتومبیل‌ها نیز آنقدر موثر نیست که احساس صدای مزاحم کنید. قدم زدن در شهر خیابان‌های ساکت که می‌توان صدای وزش باد در لابلای برگ‌ها یا برخورد باران با سطوح مختلف را شنید تجربه‌ای خوشایند است.