از آن زمان 1.5 سال می‌گذرد اما طبق اعلام رئیس سازمان بورس تاکنون حتی یک شرکت شبه دولتی هم اطلاعات مالی‌اش را شفاف نکرده است. براساس آمار سازمان بورس تعداد شرکت‌های شبه دولتی مشمول بند6 اصلاحیه قانون اصل44 معادل 19هزار شرکت است.

سازمان بورس به‌عنوان مجری قانون شفافیت مالی شرکت‌های شبه‌دولتی از چند‌ماه پیش با تشکیل اداره‌ای مستقل اقدامات گسترده‌ای را برای شفاف‌سازی‌ فعالیت مالی شرکت‌های شبه‌دولتی آغاز کرده و بارها با تعیین ضرب‌الاجل از مدیران این شرکت‌ها خواسته است اطلاعات مالی- اقتصادی‌شان را ارائه کنند اما آنطور که مسئولان سازمان بورس و سعید رضوانی فرد، رئیس اداره تمرکز اطلاعات نهادهای عمومی سازمان بورس به همشهری گفته عمده‌ترین مانع برای مشخص شدن نقش شبه دولتی‌ها در اقتصاد ایران همین مدیران شبه دولتی هستند. سعید رضوانی فرد در گفت‌وگوی زیر اطلاعات کلی را در این زمینه ارائه می‌کند.

• فهرست شرکت‌های شبه‌دولتی که مشمول قانون اصلاحیه بند 6قانون اصل 44می‌شوند چه تعداد است و به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

طبق قانون اصلاح مواد «1»، «6» و «7» قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44قانون اساسی، شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی متعلق به 6گروه از اشخاص حقوقی شامل: الف) مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی موضوع ماده«5» قانون محاسبات عمومی، ب) نهادهای نظامی و انتظامی کشور، ج) سازمان‌ها و مؤسسات خیریه کشور، د) نهادها و سازمان‌های وقفی و بقاع متبرکه، هـ) همه صندوق‌های بازنشستگی اعم از کشوری و لشکری، نظیر صندوق‌های بازنشستگی وابسته به دستگاه‌های اجرایی و وابسته به دستگاهایی که شمول قانون مستلزم ذکر یا تصریح نام است، و) نهادهای انقلاب اسلامی موظفند حسب مورد نسبت به ارائه اطلاعات کامل مالی خود برای ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار مطابق قوانین و مقررات مربوطه عمل کنند. این بنگاه‌ها موظفند درصورت لزوم نسبت به مطابقت ساختار و شیوه گزارشگری مالی برابر قوانین و مقررات بازار سرمایه اقدام کنند.

با توجه به اینکه سازمان بورس به فهرست سرمایه‌گذاری و همچنین صورت‌های مالی حسابرسی شده شرکت‌های شبه دولتی دسترسی ندارد، بنابر این تعداد دقیق این شرکت‌ها نیز مشخص نیست امابا توجه به برآوردهای انجام شده تعداد این شرکت‌ها بین 15تا 19هزار شرکت تخمین زده شده است.

• این شرکت‌ها عمدتا در چه حوزه‌هایی فعال هستند، آیا شرکت‌های سهامی عام هستند یا سهامی خاص؟

گستره فعالیت این شرکت‌ها در کل اقتصاد ایران است و شامل همه حوزه‌ها مانند صنعت بانکداری، مسکن، صنایع تولیدی، پتروشیمی، نفت و گاز، برق، دارو و... می‌شود. از دیدگاه تقسیم بندی قانون تجارت تقریبا تمام شرکت‌های سهامی خاص، مسئولیت محدود، شرکت‌های سهامی عام معاف از ثبت نزد سازمان و... شامل این قانون هستند.

• آیا تعداد شرکت‌های شبه‌دولتی وزارت رفاه، وزارت دفاع، وزارت نفت و سایر وزارتخانه‌ها یا سازمان‌های مهم مثل بنیاد مستضعفان و جانبازان، آستان قدس رضوی و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) مشخص است؟تعداد شرکت‌های شبه‌دولتی هر وزارتخانه چقدر است؟

شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی به نیابت از وزارت رفاه تا‌کنون فهرست حدود 240شرکت را در اختیار سازمان بورس و اوراق بهادار قرار داده که حدود 35درصد شرکت‌های پذیرفته شده و نهاد مالی است.این شرکت‌ها هم‌اکنون در بورس هستند و اطلاعات آنها دریافت و افشا می‌شود اما بقیه آنها خارج از بورس هستند.

این شرکت در حال انجام مراحل دریافت امضای الکترونیک برای ارسال اطلاعات است اما تا‌کنون اطلاعات مالی خود را مطابق درخواست ارسال نکرده است.در مجموعه وزارت نفت نیزشرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی به نیابت از وزارت نفت فهرست حدود 27شرکت را در اختیار سازمان بورس قرار داده است که حدود 4شرکت از این تعداد در بورس پذیرفته شده‌اند و اطلاعات مالی آنها افشا می‌شود. این شرکت نیز در حال انجام مراحل دریافت امضای الکترونیک برای ارسال اطلاعات است اماخودش هنوز اطلاعات مالی خود را مطابق درخواست ارسال نکرده است.

ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح نیز جلساتی را با سازمان در این‌باره برگزار کرده اما هنوز فهرستی از شرکت‌های خود ارائه نکرده است. برخی دیگر از فهرست مذکور در این خصوص در حال همکاری لازم با سازمان هستند و تعداد دیگری نیز هیچ‌گونه همکاری با سازمان بورس نکرده و نامه‌های مربوطه را جواب نداده‌اند. به همین دلیل سازمان بورس با جدیت مشغول مکاتبه دوباره با آنها برای اجرای هرچه بهتر قانون است.

• وزیر رفاه به تازگی در گفت‌وگو با همشهری درباره اینکه چرا شرکت‌های شبه دولتی زیرمجموعه این وزارتخانه اطلاعات نمی‌دهند گفته 85درصد از شرکت‌های این وزارتخانه در بورس حضور دارند، آیا این اطلاعات درست است؟

طبق فهرست ارائه شده به سازمان بورس تعداد شرکت‌های ثبت شده این وزارتخانه نزد سازمان بورس کمتر از 35درصد است.

• پیش از این سازمان بورس 6‌ماه به شرکت‌های شبه دولتی برای ارائه اطلاعاتشان فرصت داد اما تاکنون اطلاعات مالی این شرکت‌ها منتشر نشده است، علت چیست؟

مهم‌ترین علت همکاری نکردن مدیران ارشد 6گروه مذکور و شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی زیرگروه آنهاست.

• خبردار شدیم قرار است برای افزایش ضمانت اجرای اصلاحیه بند 6قانون اصل 44لایحه‌ای به مجلس پیشنهاد شود، طبق این پیشنهاد قرار است با متخلفان چه برخوردی بشود؟

از مهم‌ترین مشکلات اجرای اصلاحیه بند6 قانون اصل44دسترسی نداشتن به فهرست شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی مشمول، همکاری نکردن مدیران گروه‌های 6گانه مذکور و در نهایت همکاری نکردن مدیران و اعضای هیأت مدیره شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی مذکور با سازمان بورس برای اجرای صحیح قانون است. در اصلاحیه ارسالی سعی شده است ضمانت‌های اجرایی کافی برای هر یک از گروه‌های مذکور شامل انفصال از خدمات دولتی، جریمه نقدی و... و راهکارهایی برای رفع سایر مشکلات درنظر گرفته شود.

• سازمان بورس تاکنون چه اقداماتی رابرای دریافت اطلاعات از شرکت‌های شبه‌دولتی انجام داده است؟

1) طبق قانون شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی مشمول قانون موظف به مراجعه به سازمان بورس و ارسال گزارش‌های مالی خود هستند اما با توجه به اجرا نشدن مفاد قانون در مهلت تعیین شده، سازمان بورس از طریق سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران اوراق بهادار(کدال) به نشانی اینترنتی www.codal.ir از همه شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی مشمول قانون درخواست کرد وظایف قانونی‌شان را انجام و اطلاعات کامل مالی‌شان را ارائه کنند.

این سازمان دوباره و در 2 مرحله فراخوان عمومی از طریق سایت رسمی سازمان به نشانی اینترنتی www.seo.ir از همه شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی مشمول قانون اصلاحیه بند 6 اصل44 درخواست کرد اطلاعاتشان را ارائه کنند، اما با توجه به مراجعه نکردن هیچ‌یک از اشخاص حقوقی مشمول، این سازمان دوباره در 3فقره فراخوان در 5 روزنامه کثیرالانتشار جمعا به تعداد 15فقره اقدام به اطلاع‌رسانی عمومی به مشمولان کرد.

با توجه به اینکه هیچ‌یک از اشخاص حقوقی مشمول، به‌رغم صراحت قانونی تاکنون مراجعه نکرده‌اند سازمان بورس در اقدامی فراتر از وظایف تعیین شده اقدام به مکاتبه با مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی موضوع ماده«5» قانون محاسبات عمومی و صندوق‌های بازنشستگی اعم از کشوری و لشکری، نظیر صندوق‌های بازنشستگی وابسته به دستگاه‌های اجرایی و وابسته به دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است، کرده و در عین حال انجام مکاتبه با سایر مشمولان تا حصول نتیجه در دستور کار است.