با اینکه در گذشته اشتغال و زندگی در روستاها تفاوت‌های فراوانی با شهرها داشته اما امروز به دلیل گسترش فرهنگ شهرنشینی و ارتباطات آسان روستاها و شهرها، همچنین رفت و آمد دائمی مردم روستاها به شهرها و تحصیل فرزندان باعث تغییر نوع زندگی در روستاهای کشور شده است.

جوانان امروز روستا دیگر آن نگاه سنتی و گذشته را که باید در روستا بمانند و کار کنند، ندارند. آنها خیلی زود پس از اتمام تحصیلاتشان بار سفر می بندند و راهی شهرها می شوند. دیگر بسیاری از روستاها آن رونق گذشته را ندارد و بسیاری از مشاغل کشاورزی نابود و یا محدود شده است.

بنابراین با تغییر نوع نگاه به شغل و زندگی در روستاها، مسائل بازار کار از شهرها به روستاها نیز کشیده شده و تقریبا می توان گفت همان مسائلی که جوانان شهری در دوران بیکاری دارند، برای جوانان روستایی نیز وجود دارد. امروز دیگر جوانان تحصیل کرده آماده به کار نه تنها در شهرها، بلکه در روستاها نیز منتظر ورود به بازار کار هستند.

انتقال بحران بیکاری و غیرفعالی از شهرها به روستاها

جدیدترین گزارش وزارت کار ازوضعیت اشتغال و بازار کار در روستاهای کشور نشان می دهد که از مجموع ۱۷ میلیون و ۱۸۴ هزار جمعیت روستایی کشور، ۶ میلیون و ۳۴۰ هزار نفر شاغل و ۴۷۸ هزار نفر جویای شغل هستند. نکته حائز اهمیت در این بخش اینکه ۱۰ میلیون و ۳۶۵ هزار نفر از جمعیت روستایی کشور از نظر اقتصادی غیرفعال و در واقع دچار بیکارگی هستند و ۹۰۰ هزار نفر نیز دارای درآمد بدون کار هستند.

براساس اعلام وزارت کار، هنوز نرخ مشارکت اقتصادی از شهرها اندکی بیشتر است و در استان‌های اردبیل، آذربایجان غربی و شرقی بهترین وضعیت فعالیت اقتصادی روستانشینان وجود دارد و کمترین نرخ مشارکت روستایی کشور در استان‌های سیاستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان مشاهده می شود که به معنای این است که در این مناطق جمعیت روستایی دارای فعالیت اقتصادی پایین تری هستند.

با وجود افت شدید اشتغال زایی بخش کشاورزی در کل کشور، ۵۰.۱ درصد اشتغال روستایی کشور در حال حاضر از طریق روستاها تامین می‌شود و مابقی اشتغال نیز در قالب خدمات و صنعت صورت می گیرد. در اردبیل، کرمان و کردستان کشاورزی تا ۶۸.۷ درصد کل اشتغال را تشکیل می دهد و در نقطه مقابل در تهران، یزد و هرمزگان کشاورزی تنها ۱۰.۷ تا ۳۳.۵ درصد اشتغال موجود را تشکیل می دهد.

از مجموع ۱۰ میلیون و ۳۶۵ هزار روستایی غیرفعال کشور، بیش از ۲ میلیون نفر زیر ۲۰ سال سن دارند، همچنین یک میلیون و ۱۵۸ هزار جوان روستایی تا ۲۴ ساله هنوز تکلیف آینده خود را نمی دانند و جزو جمعیت غیرفعال اقتصادی بوده و صرفا مصرف کننده هستند.

۵.۳ میلیون جوان زیر ۳۰ سال روستایی کار نمی‌کنند

با وجود اینکه جوانان در سنین ۲۵ تا ۲۹ ساله باید وارد بازار کار شده باشند و یا در تلاش برای ورود به کار هستند، اما ۹۹۴ هزارنفر از این گروه جوانان روستایی کشور ترجیح داده اند هیچگونه فعالیت اقتصادی نداشته باشند؛ هرچند نبود زمینه های اشتغال و سختی در ورود به بازار کار نیز می تواند در افزایش تعداد غیرفعالان اقتصادی تاثیرگذار باشد. به بیان ساده، وقتی افراد می بینند امکان ورود به بازار کار تقریبا وجود ندارد، احتمالا عطای کار را به لقای آن می بخشند و امروز این وضعیت برای حدود یک میلیون جوان روستایی کشور اتفاق افتاده است.

این وضعیت در مورد جوانان سنین ۳۰ تا ۳۴ ساله نیز مشاهده می شود و در این گروه سنی نیز ۸۳۴ هزار نفر هیچگونه فعالیت اقتصادی ندارند. برای جمعیت ۳۵ تا ۳۹ ساله نیز ۶۸۳ هزارنفر غیرفعال روستایی وجود دارد و در سنین ۴۰ تا ۵۴ ساله نیز دستکم ۵۰۳ هزار نفر تا حدود ۶۰۰ هزار نفر هیچگونه فعالیت اقتصادی ندارند.

بیشترین تعداد غیرفعالان اقتصادی روستایی کشور در استان هایی مانند آذربایجان شرقی، تهران، خراسان رضوی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، لرستان و مرکزی زندگی می کنند. از کل غیرفعالان اقتصادی روستایی ۲ میلیون و ۸۹۹ هزار نفر مرد و ۷ میلیون و ۴۶۵ هزارنفر زن هستند.