دکتر مهدی کلاهی در وبینار بنیاد بین‌المللی توسعه علم و فناوری خوارزمی با عنوان «کنش‌های محیط زیست‌گرایانه در نظام آموزش عالی کشور»، اظهار کرد: با توجه به اهمیت موضوع، باید دید که آموزش عالی تا چه اندازه با فلسفه وجودی و جایگاهی که دارد توانسته در کنش‌های محیط زیست‌گرایانه وارد شود و حرفی برای گفتن داشته باشد.
وی افزود: اگر در فلسفه محیط زیست دقت کنیم، چهار نگرش انسان محوری، ادراک محوری، زیست محوری و بوم محوری وجود دارد و آیا امروزه در دانشگاه‌های ما انسان محوری مورد بحث است یا بوم محوری؟ محیط زیست‌گرایانه که نگرش مثبتی دارد، در اثر کنش که با نیت و فعل منفی همراه باشد، ممکن است ما را به سمت سوددهی یا به سمت زیان برساند. بنابراین کنش زیست‌گرایانه مبحثی است که بسیار در مورد آن می‌توان صحبت کرد که آیا کنش‌ها واقعا کنش‌های محیط زیست‌گرایانه هستند یا خیر.
این عضو هیات علمی گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه فردوسی بیان کرد: برای اینکه شاهد این موضوع باشیم که دانشگاه‌ها چقدر در خصوص نگرش محیط زیست‌گرایانه توانسته‌اند فعالیت کنند، پرسش‌نامه‌ای را در تابستان سال جاری در سطح اینترنت منتشر کردیم و توانستیم آمار خوبی از این اطلاعات، از سوی اساتید دانشگاه‌های مختلف به دست آوریم.
وی اضافه کرد: مهمترین سوالاتی که مطرح شد عبارتند از: میزان فعالیت‌های علمی پژوهشی شما در مورد مسائل محیط زیست چقدر است؟ شما نسبت به مسائل محیط زیست چقدر نگران هستید؟ دانشجویان خود را چقدر نسبت به مسائل زیست محیطی کنشگر بار می‌آورید؟ چقدر حاضرید برای حل مسائل زیست محیطی داوطلبانه همکاری کنید؟ حتی در مورد دانشگاه‌ها هم سوال کردیم که آیا دانشگاه شما سعی می‌کند دانشجویان پرسشگر نسبت به مسائل محیط زیستی بار بیاورد؟
کلاهی ادامه داد: در مورد سوال اول تنها ۲۰ الی ۲۳ درصد از اساتید، فعالیت‌های علمی پژوهشی در راستای مسائل محیط زیست انجام می‌دهند و دانشگاه‌ها آمار بسیار کمی از مطالعات خود را برای مسائل محیط زیستی اختصاص می‌دهند و تنها ۲۳ درصد از اساتید در مسائل محیط زیستی وارد می‌شوند و جمعیت زیادی از اساتید را در این قسمت از دست می‌دهیم.
وی تصریح کرد: برای سوال دوم اکثر قریب به اتفاق اساتید نگران مسائل محیط زیست بودند و نظام آموزش عالی که اساتید جزو آن هستند، نسبت به محیط زیست نگران است. همچنین برای داوطلبانه بودن اساتید نسبت به حل مسائل زیست محیطی آمار خوبی رقم خورد که نشان می‌دهد بیشتر اساتید حاضر هستند برای مسائل محیط زیستی داوطالبانه فعالیت کنند. NGOها که در این زمینه فعالیت می‌کنند باید این پتانسیل را بشناسند و از اساتید برای همراهی در محیط زیست کمک بگیرند.
این عضو هیات علمی گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه فردوسی اظهار کرد: در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا عضو سازمان‌های مردمی محیط زیست هستید؟ ۹۰ درصد افراد پاسخ منفی دادند و بسیار جای نگرانی دارد که تنها ۱۰ درصد اساتید عضو NGOها بودند و باید به این سوال پاسخ داده شود که چرا آن ۹۰ درصد را نمی‌توانیم جذب این سازمان‌های مردمی کنیم. همچنین در پاسخ به این سوال که آیا دانشجویان خود را در بحث مسائل محیط زیستی کنشگر بار می‌آورید؟ پاسخ مثبت بود و اساتید توانستند این ذهنیت را برای دانشجویان داشته باشند و این نگرانی‌ها را به دانشجویان خود انتقال دهند.
وی گفت: ما به جای اینکه موضوع را به سمت اساتید بکشانیم و آن را فردی کنیم، باید سیستمی عمل کنیم. با توجه به اینکه دانشگاه متشکل از اساتید است اما واقعا تنها وظیفه اساتید است که به حل مسأله محیط زیست بپردازند؟ دانشگاه به قدری برای خود آیین‌نامه، بخش‌نامه و موارد دیگر اعمال کرده که دست و پای اساتید و دانشجویان را بسته است. از نظر اساتید این دانشگاه‌ها آن پتانسیلی را که باید در اختیار دانشجو قرار دهند، نداده و دانشجو را نسبت به مسائل محیط زیستی حساس نکرده‌اند.
کلاهی عنوان کرد: دانشگاهی که نسل‌های مختلف را امتحان می‌کند امروز با آن چالش داریم که نتوانسته آن جایگاه خود را داشته باشد و از آن نسل اول، دوم و سوم خود به نسل چهارم تغییر پیدا کند. دانشگاه‌ها در مباحث آموزشی و پژوهشی متوقف شده‌اند و نتوانسته‌اند دانشجویان را پرسشگر بار بیاورند تا دغدغه‌ای برای دانشجویان شود و به سراغ مباحث و حل محیط زیست سوق پیدا کنند.
وی تصریح کرد: اندیشه‌های محیط زیست‌گرایانه را می‌توان در پنج بخش تقسیم کرد. ابتدا صنعت است و افرادی که به دنبال این هستند اخلاق محیط زیستی مباحث مربوط به بوم محوری، طبیعت، اکوسیستم‌های طبیعی و... رعایت شود. همچنین از صنعتی که محدودیت‌های رشد را نمی‌بیند و آلوده کننده است و در جایگاه خود قرار نمی‌گیرد، این صنعت را مخرب می‌دانیم و در مقابل، بحث قناعت را مطرح می‌کنند و معتقد هستند که صنعت نمی‌تواند برای جامعه ما ماندگاری ایجاد کند.
این عضو هیات علمی گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: اکنون بسیاری از افراد ممکن است مبحث فناوری را قبول داشته باشند و فناوری به ما کمک می‌کند که بتوانیم زندگی راحت‌تری داشته باشیم، اما اگر فناوری را به درستی استفاده نکنیم و آن کنش به بدکنش سوق پیدا کند، این فناوری نمی‌تواند جامعه ماندگار را ایجاد کند.
کلاهی افزود: متاسفانه صنعت ثابت کرده است که باوجود همه خوبی‌هایی که می‌تواند داشته باشد و کمتر از آن صحبت می‌شود، به یکباره مصیبت‌های فراوان و شوک کننده‌ای را برای ما تحمیل کند مانند کرونا که پیامد صنعت محیط زیستی است. مورد دیگری که در اندیشه‌های محیط زیست‌گرایانه وجود دارد جمعیت است و آن اضافه جمعیتی که امروزه در دنیا وجود دارد، ردپای اکولوژیکی است که ما در مبحث محیط زیست‌گرایانه به ظرفیت زمین توجه می‌کنیم. همچنین اندیشه‌های سیاست، اجتماع و اقتصاد محیط زیست نیز وجود دارد. بنابراین اگر در دانشگاهی روی بحث ردپا و ظرفیت اکولوژیکی کار نشود و به سمت صنایع سبز حرکت نکند، این دانشگاه‌ها و نظام آموزش عالی نمی‌تواند پویایی خود را داشته باشند.
انتهای پیام
