به گزارش خبرنگارمهر، نمای شهری هر ساختمان به عنوان بخشی از حقوق شهروندی و حقوق عمومی تلقی می‌شود و مالکین، سازندگان و سرمایه گذاران حوزه ساختمان در برابر این حق شهروندی دارای مسئولیتی اجتماعی هستند به همین دلیل دستگاه‌ها و سازمان‌های نظارتی حوزه ساختمان، به ویژه شهرداری در این راستا تکالیفی بر عهده دارند.

در چند سال اخیر برای جلوگیری از آشفتگی و ناهماهنگی ساختمان ها و نبود الگوی مناسب در شهر کمیته ای به نام "کمیته بنا" در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری بسیاری از شهرهای بزرگ کشور، با هدف بررسی و همخوانی نمای ساختمان با محل جغرافیایی، حفظ و تقویت هویت و اصالت شهرسازی و معماری ایرانی تشکیل شده است.

با توجه به توسعه شهرهای استان و افزایش روز افزون جمعیت در بخش های مختلف آن، هنوز "کمیته بنا" در معاونت شهرسازی هیچ یک از شهرداری های گلستان تشکیل نشده است.

ضوابط و مقررات در منظر شهری وجود ندارد

یک کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، نبود ضوابط و مقررات منظر شهری در شهرهای استان را دلیل آشفتگی مناظر ساختمان های شهر دانست و گفت: خلائی که اکنون وجود دارد، نبود ضوابط و مقررات منظر شهری است؛ مقرراتی که سازندگان را ا به اجرای نما و طرح ارائه شده، الزام کند.

علی حاجیلری الگوهای معماری از پیش تعیین شده و ارائه آن به سازندگان را یکی از راه های رفع این مشکل دانست و افزود: نیاز است الگوهایی با توجه به معماری و اقلیم منطقه از قبل تدوین شود تا شاهد این ناهمگونی در شهرها نباشیم.

وی با بیان اینکه این کار به صورت ناقص از سوی مسئولین شهری تاکنون انجام شده، گفت: تاحدودی سعی در ساماندهی نمای ساختمان شهری شده اما هنوز تکامل نیافته و اصول علمی در آن رعایت نشده است.

این پژوهشگر و کارشناس برنامه ریزی شهری اظهار کرد: به عنوان مثال حتی ساخت و ساز تجاری در محور نهار خوران نیاز دارد تا با طبیعت و محیط پیرامونش همگونی داشته باشد؛ مادامی که ضوابطی در این بخش وجود نداشته باشد و سازندگان بناهای مختلف در این بخش ملزم نشوند هیچ اتفاق جدیدی نخواهد افتاد.

حاجیلری یادآور شد: در طرح تفصیلی شهر تمام ضوابط مربوط به ساخت و ساز کاربری ها قید شده اما نیاز است در کنار این ضوابط، مقرراتی هم برای نما و منظر شهری تدوین شود تا این آشفتگی معماری وجود نداشته باشد.

به گفته این مدرس دانشگاه، اگر قرار است شهری با معماری همگون داشته باشیم باید ضوابطی را برای منظرهای شهری مسئولان مربوطه تهیه کنند تا نماهای ساختمان خالی از معنا و محتوا نباشد از این رو نیاز است ضوابط برای سازندگان الزام آور باشد نه توصیه ای.

برای هر قسمت از شهر باید الگوی خاص معماری بنا تعریف شود

این کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری با اعلام این نکته که می توان برای بخش های مختلف شهر و هر منطقه، الگویی خاص برای ساخت و ساز تعریف کرد، افزود: با اجرای این روند به مرور زمان ساختمان هایی که ساخته می شوند، تا حدودی این اغتشاش بصری به وجود آمده را رفع خواهد کرد.

وی ضمن اشاره به بافت و بناهای تاریخی در شهرهای استان، گفت: اگر قرار باشد برای شهری مثل گرگان تدوین نما و منظر داشته باشیم، در نقاط مختلف معماری بنا متفاوت خواهد بود؛ در بافت تاریخی باید سازندگان به سمت ساخت بناهای همگون با بافت هدایت شوند.

با توجه به قدمت تاریخی این منطقه در نقاط مختلف شهرهای استان بناهای تاریخی بسیاری با معماری مختص این خطه به چشم می خورد که به دلیل نبود نظارت درست، در کنار این بناها ساختمان های ناهمگون و غیر متعارف ساخته شده است و موجب شده تا معماری اکثر این ساختمان ها هیچ تناسبی با هویت منطقه و شرایط اقلیمی نداشته باشد؛ ساخت و سازها تنها صرف سلیقه و نظر خسازنده و طرح معمار بنا انجام می شود.

ما دچار یک فراموشی فرهنگی شدیم

ﯾﮏ ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﻣﻌﻤﺎری از وجود ناهمگونی در نماهای شهری ابراز نارضایتی کردو گفت: ما دچار یک فراموشی فرهنگی شدیم یادمان رفته که گرگان کجاست و چه ویژگی هایی دارد، مردم این منطق چگونه زندگی می کردند؟

حسین کتولی ادامه داد: با نگاهی به بافت تاریخی شهرهای مختلف به خوبی درمی بابیم که هرشهری با توجه به شرایط اقلیمی، آداب و رسوم، معماری منحصر به خودش را داشت؛ معماری منازل در گذشته اهلیت داشت و درحالی که امروزه این اهلیت را در معماری ساختمان از دست داده ایم.

سیستم آموزش معماری در دانشگاهها به سبک غربی است

اﯾﻦ ﮐﺎرﺷﻨﺎس ارشد ﻣﻌﻤﺎری با بیان اینکه سیستم معماری و آموزش معماری به سبک غربی است، گفت: این نوع آموزش هرگونه ویژگی بومی را از تحصیلکردگان این رشته گرفته به همین دلیل دانشجوی معماری به جای آموختن رشته معماری ساختمان سازی را فرا می گیرد.

وی اضافه کرد: به تحصیلکردگان رشته معماری آموزش نمی دهند که معماری ساختمان را مطابق با بافت آن منطقه انجام دهد و چون مردم نمی دانند هر چرا که یک مهندس معماری ارائه دهد، می پذیرند.

کتولی با بیان اینکه سطح سلیقه و زیبایی شناسی مردم افت کرده، افزود: مردم تطابق زندگیشان با معماری را فراموش کردند، هیچگاه این موضوع حل نمی شود مگر اینکه یک اتفاق فرهنگی دیگری بیافتد.  

این ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﻣﻌﻤﺎری نبود ضابطه در حوزه نمای شهری را یکی از دلایل اصلی اغتشاش بصری در معماری اعلام کرد و گفت:  درطرح های تفصیلی توصیه داریم اما هیچ کدام ازین توصیه ها ضمانت اجرایی ندارد و فقط در حد شعار است.

این پژوهشگر و کارشناس معماری با بیان اینکه اکنون اسیر شرایطی هستیم که به سرعت مارا به سمت بی هویت شدن پیش می برد، تصریح کرد: این اتفاقات صدمات اجتماعی دارد؛ از نظر جامعه شناسی ثابت شده است که این نوع معماری بی هویت در رفتارها تاثیر می گذارد.

وی نقش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان را در نظم یافتن معماری شهرهای استان بسیار موثر دانست و گفت:  یکی از دلایل تاکید بر بافت تاریخی گرگان ومیراث فرهنگی این است که میراث فرهنگی آبشخور فرهنگ ماست، وقتی ما به میراثمان نگاه می کنیم یادمان می آید که چه بودیم و چه داشتیم.

کتولی ادامه داد: باید میراث فرهنگی به خانه های مردم بیاید و آنها با این موضوع درگیر شوند؛ به عبارتی هر کسی با توجه به فرهنگ گذشتگانش بداند که چه می خواهد و به کم راضی نشود درحالی که اکنون ما به کم راضی هستیم.

باید تغییر ذائقه برای مردم در بخش معماری ایجاد شود

وی با اعلام این مطلب که اولین اتفاقی که باید بیافتد فرهنگ سازی و تغییر ذائقه مردم در بخش معماری است، افزود: مردم باید معماری خوب را ببینند و سپس آن را طلب کنند در این صورت سطح خواسته های مردم افزایش می یابد.   

این پژوهشگر و کارشناس معماری تغییر ذائقه در معماری را کار فرهنگی دانست و گفت: این کاری است که مسئولین باید انجام دهند نه مردم؛ میراث فرهنگی باید داشته های خودش را در این بخش عرضه کند نه اینکه فقط به صورت موزه برای بازدید عموم قرار دهد.

حسین کتولی خاطر نشان کرد: به جز سازمان میراث فرهنگی، تمام نهادهای فرنگی که بخشی از بار فرهنگی را به دوش می کشند، در این بخش وظیفه دارند.

وی از نبود ضوابط و مقررات جدید در شهر گرگان ابراز نارضایتی کردو گفت: پس از گذشت این همه سال در شهری به وسعت گرگان کمیته سیمای شهری به صورت درستی وجود ندارد.

این مدرس دانشگاه خاطر نشان کرد: به دلیل نبود این کمیته، هر فرد به هرصورتی که مد نظرش باشد می تواند معاری خانه را انجام دهد و  هنوز در شهر گرگان چیزی به نام پایان کار نما نداریم. طرح مصوبی که به نظام مهندسی معماری نما برود در شهر نداریم، اینها مواردی است که در سایر شهرهای کشور وجود دارد ولی شهر گرگان از همین حداقل ها بهره مند نیست.

نبود طرحی مشخص برای ساخت وساز نقطه آسیبی برای شهر گرگان است

در ادامه رئیس شورای اسلامی شهر گرگان نیز از نبود طراحی مشخصی برای معماری شهر و راهی در جهت منظر و توجه به هویت معماری، ابراز ناخرسندی کرد و گفت: به دلیل این وجود این خلا، در شهر مشاهده می کنیم که هرکسی با هرمعماری و سلیقه ای، اقدام به ساخت بنا می کند که این نقطه آسیبی برای شهر گرگان به شمار می رود.

ناصر گرزین افزود: شهرداری باید در ایجاد یک نقشه راه مهم برای رفع این مشکل تلاش کند تا معماری اسلامی در شهر گرگان که دارای قدمت تاریخی است، اصلاح شود.

این عضو شورای اسلامی شهر گرگان خاطر نشان کرد: از ساخت و سازهای بی هویت و یا با هویت های جعلی که متعلق به فرهنگ شهر گرگان نیست، نگران هستم.

وی با بیان این نکته که ما برای حفظ معماری اسلامی که بخشی از آن برگرفته از قرآن است، وظیفه داریم، افزود: عمق و غنای تمدن اسلامی در معماری ساختمانهای تاریخی گرگان نمایان است به همین دلیل باید بیش از گذشته به ساخت و ساز و نوع معماری بناها و تطبیق آن با هویت معماری این منطقه توجه کنیم.

گرزین یکی از راههای تشویقی برای همگونی بناها با معماری شهر را بخشودگی سازندگان دانست و گفت: پیشنهاد دادیم تا آن دسته از سازندگانی که به بخش معماری توجه خاصی دارند مورد بخشودگی قرار گرفته و تشویقاتی برای آنها داشته باشیم؛ معاونت شهرسازی هم موظف شد در این رابطه طرح مطالعاتی را انجام دهد.

به گزارش خبرنگار مهر، نمای هر ساختمان موثر در مجموعه شهری است که در آن حضور دارد و این تاثیر را در بدنه خیابان‌ها یا میدان‌ها که در آن قرار گرفته است، می گذارد. اگر به نمای ساختمان واحدی، بدون در نظر گرفتن نمای دیگر ساختمانها فکر شود، همگونی نمای شهری در کلیت از بین می‌رود.

در بسیاری از شهر های بزرگ جهان، ضوابط و مقررات ویژه‌ای در ارتباط با سیما و کالبد شهر وجود دارد و گروهی از برجسته‌ترین افراد با تخصص‌های مرتبط هنر زیبا‌سازی و زیبایی‌شناسی به کنترل طرح های بزرگ و کوچک معماری و شهری از نقطه نظر هماهنگی نمای بیرونی ساختمان‌ها می پردازند ازاین رو انتظار می رود با توجه به اهمیت حفظ معماری بناهای مختص به این منطقه و رفع آشفتگی که در معماری شهرهای استان به وجود آمده انتظار می رود مسئولین مربوطه برای رفع این مشکل اقدامات لازم را انجام دهند.

------------------------------

گزارش از الهام رئوفی فر

عکس از ابوطالب ندری