به گزارش خبرنگار مهر، نشست روز پژوهش علوم انسانی با حضور شخصیت های علمی و اجرایی کشور به مناسبت هفته پژوهش در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.
در بخش دوم این نشست میزگرد تخصصی آسیب شناسی پژوهش در علوم انسانی و ارائه توصیه های سیاستی برگزار شد.
محمدرضا عاملی در این میزگرد با اشاره به اینکه بخش عظیمی از پدیده های اجتماعی در ایران فرامحلی شده اند، تأکید کرد: به خاطر پا گذاشتن در فضای اینترنت که توانست انسان را فرامحلی کند، هر چه جلوتر رفتیم این پدیده توسعه و عمق بیشتری یافت. اکنون فرهنگ مردم ایران بسیار فرامحلی شده است و امروز مولفه ای بنام قدرت و بی قدرتی فرهنگ منوط به این است که این مسئله را درک کنیم.
این جامعه شناس با اشاره به پدیده «کسی بودن» در افراد توضیح داد: این مسئله که همه موبایل دارند، پدیده «کسی بودن» را در افراد بوجود آورده است که یک انفجار عظیم اجتماعی است که اگر کسی آن را درک نکند، متفاوت بودن را حمل بر اعتراض می داند در حالی که اینطور نیست. اکنون هم آن افراد در جامعه احساس کسی بودن دارند. همچنین در حوزه فرهنگ نوستالژی هایی بوجود آمده که تصور می کند جای دیگری خبرهای بهتری هست که به آن پدیده «از جا کنده شدن» می گویند. بعضی از مهاجرت هایی که اخیرا در ایران اتفاق می افتد به همین دلیل است. همچنین امروز با مقوله ای مواجه هستیم که مهاجرت به معنی تغییر خانه نیست، بلکه مهاجرت مجازی شکل گرفته است که خانه اش در اینجا است ولی فرهنگِ جای دیگری را پذیرفته است. مهاجرت فیزیکی و مهاجرت مجازی بدون تغییر منزل در دنیای کنونی شکل گرفته است. فضای مجازی موضوعات علوم اجتماعی و علوم انسانی را تغییر داده که اگر بخواهیم با سنت قدیم آنها را مطالعه کنیم قطعا اختلال در فهم پیدا خواهیم کرد. بنابراین برای رفع این اختلال مستلزم پرداختن به این موضوعات در علوم انسانی هستیم.
در ادامه این میزگرد حسن بختیاری، جامعه شناس در سخنانی با بیان اینکه با وصله های کهنه نمی توان دردهای جامعه امروز را دوا کرد، گفت: در ماهیت خواسته ها و انتظارات انقلابی تغییری حاصل نشده است اما باید دید چرا تاکنون آنها در جامعه محقق نشده اند. بخشی از این موضوع مربوط به زیرساخت های نظام آموزشی ما است. آموزش عالی فقط نظام برنامه ریزی درسی نیست بلکه مسائل دیگری را نیز دربر می گیرد. اکنون در نظام آموزشی ما، برنامه ها مطابق با نیاز روز نیست و چالش های امروز جامعه را در بر نمی گیرد. برنامه های درسی و نظام آموزشی ما تغییراتی در این جهت داشته اند که باید عملکردهای ما بازنگری شود. در کارگروه های ما تخصص برنامه ریزی درسی وجود ندارد در حالی که تدوین برنامه دانشگاهی مستلزم حضور کارشناس برنامه درسی است که به سطح مدیریتی دانشگاه تامین داده می‌شود. وقتی ریشه آن بررسی شود در می یابیم متخصصان امور آموزشی در این حوزه ها کم هستند. آیا حق این نیست که در سیستم آموزش عالی ما مدیران حرفه ای داشته باشیم که دارای دانش تخصصی تعلیم و تربیت باشند؟ باید به جای نگاه خرد به این موضوع نگاه کلان داشته باشیم و آنچه را که دنبال آن هستیم در بازطراحی نظام آموزشی پیدا کنیم.
ابوالفضل دلاوری نیز در این میزگرد به سیاست های کلان وزیر علوم اشاره کرد که باید در دانشگاهها دنبال شوند و گفت: از منظر آسیب شناسی تاریخی علوم انسانی در ایران باید علوم اجتماعی از علوم انسانی تفکیک شوند. چنانچه علوم انسانی سنت های آموزشی و پژوهشی داشته است اما علوم اجتماعی کمی متأخرتر از آن است. حدود ۶۰ سال در تولد علوم اجتماعی در ایران تأخیر داشتیم و با انقلاب گسستی در آن ایجاد شد. در سالهای اخیر هم تلاشی برای جبران این عقب ماندگی انجام شد ولی هنوز جامعه شناسی در جامعه جلو نیافتاده است.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود به رهاسازی پژوهشگر از قید و بندهای صوری اعم از اداری و تئوریک به عنوان یکی از راهکارهای رشد علوم اجتماعی اشاره کرد و گفت: پژوهش به همان سنت سابق به علائق و دغدغه های دانشمند و نه لزوما استاد یا دانشجو باید سپرده شود.
حسین میرزایی نیز در این میزگرد با اشاره به غفلت از عوامل محلی که کار را در علوم انسانی تنگ تر می کند، گفت: آنچه که اکنون اتفاق افتاده جهانی شدن نیست و کشورها به واسطه اینکه در کشور و منطقه خود چیزی باشند می توانند در عرضه جهانی حضور داشته باشند. به همین جهت مقوله توسعه اجتماع بنیاد خیلی جدی گرفته می‌شود. در علوم انسانی هم اگر دانشگاهی در منطقه ای وجود دارد نمی تواند نسبت به آنچه که در آن منطقه اتفاق می افتد بی تفاوت باشد. به نظرم باید تواضع را کنار گذاشت. اگر مسئولی در حوزه ای قرار گرفت باید تخصص کافی در آن زمینه را داشته باشد. در علوم انسانی غیر تخصصی بودن افراد بیشتر مشاهده می‌شود که می توانند آسیب زا در این حوزه باشد. بحث مکان مند بودن از ضروریاتی است که باید در علوم انسانی به آن بیشتر توجه کرد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه اگر بتوانیم مسائل محلی را که در آن زندگی می کنیم در پایان نامه ها و مقاله های خود حل کنیم در مسائل علوم انسانی بسیار کارآمد خواهد بود که در این خصوص بحث مسئولیت اجتماعی دانشگاه بسیار مهم است که در دانشگاههای آمریکایی مطرح شده و ارتباط بین دانشگاه و جامعه را برقرار کرده اند.
میرزایی با تاکید بر لزوم نگاه بنیادین به علوم انسانی تصریح کرد: پژوهش ما اگر نتواند زمینه مند باشد و نظام آموزشی اگر نتواند ارتباط ارگانیک با نظام آموزشی داشته باشد باعث جدایی بیشتر با جامعه می‌شود. امیدوارم اتفاقی که در دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان دانشگاه مادر در حوزه علوم انسانی افتاده است بتواند ورود جدی تری را در حل مسائل علوم انسانی در کشور داشته باشد.
