اقتصادی 09:10 - 02 فروردین 1404
ترکیه طی دهه های 1980 و 1990 با نرخ های تورم بسیار بالا مواجه بود. در برخی سال ها تورم بیش از 100 درصد ثبت شد و ارزش پول ملی به شدت کاهش یافت، به طوری که قیمت کالاها بصورت میلیون ها و میلیاردها لیر محاسبه می شد.

اصلاح پولی ترکیه در سال ۲۰۰۵؛ تجربه‌ای مهم در مهار تورم

گروه اقتصادی خبرگزاری تسنیم؛ پرونده "باجِ باجه"؛ بخش 209 - ترکیه در سال 2005 یکی از بزرگ‌ترین اصلاحات پولی تاریخ خود را تجربه کرد و با حذف شش صفر از لیر، گام مهمی در مسیر ثبات اقتصادی برداشت. این اقدام که با تغییر واحد پول از «لیر قدیمی ترکیه» (TRL) به «لیر جدید ترکیه» (YTL) همراه بود، بخشی از برنامه گسترده اصلاحات اقتصادی این کشور به‌شمار می‌رفت. در ادامه، به بررسی جزئیات این اصلاح، زمینه‌های شکل‌گیری ضرورت آن، اثرات مثبت و منفی آن بر اقتصاد ترکیه، و قابلیت تطبیق این تجربه در ایران می‌پردازیم.

در همین زمینه بیشتر بخوانید

شرایط تورمی و عدم ثبات اقتصادی

ترکیه طی دهه‌های 1980 و 1990 یکی از بالاترین نرخ‌های تورم جهان را تجربه کرد. رشد شدید نقدینگی و سیاست‌های پولی نامناسب، چاپ پول بی‌رویه توسط بانک مرکزی و افزایش شدید حجم نقدینگی بدون پشتوانه تولیدی برای جبران کسری بودجه دولت، افزایش بدهی‌های خارجی، و همچنین بی‌ثباتی اقتصادی و بحران‌های مکرر اختلالاتی بود که از حیث ساختاری چنین شرایطی را رقم زده بود. پول ملی ترکیه ارزش خود را چنان از دست داد که در سال 2004، برای خرید یک فنجان چای، باید میلیون‌ها لیر پرداخت می‌شد. این عوامل، دولت ترکیه را به این نتیجه رساند که ضمن اصلاحات ساختاری، اصلاحات پولی و حذف صفرها از پول ملی را در دستور کار قرار دهد.

پرونده "باجِ باجه" , اصلاح واحد پول ملی | حذف چهار صفر ,

نقش کمال درویش در اصلاحات اقتصادی ترکیه

کمال درویش (Kemal Derviş) را معمار اصلاحات اقتصادی ترکیه می‌دانند. او که متولد استانبول در سال 1949 است، پس از اینکه مدرک دکترای خود را در اقتصاد از دانشگاه پرینستون گرفت، بیش از 22 سال در بانک جهانی فعالیت کرد، و در طراحی برنامه‌های اصلاحات اقتصادی برای ترکیه نقش داشت. در سال 2001 و در اوج بحران مالی ترکیه، نخست‌وزیر وقت بلنت اجویت (Bülent Ecevit) از او دعوت کرد که مسئولیت هدایت اقتصاد ترکیه را بر عهده بگیرد. به این ترتیب او پس از بحران مالی 2001 به‌عنوان وزیر امور اقتصادی ترکیه منصوب شد و مجموعه‌ای از اصلاحات گسترده را برای بازگرداندن ثبات اقتصادی اجرا کرد. اصلاحات او، عمدتاً تحت نظارت صندوق بین‌المللی پول (IMF) و با حمایت بانک جهانی انجام شد.

درویش اصلاحات گسترده‌ای در سیستم بانکی انجام داد که شامل تعطیلی یا ادغام بانک‌های ضعیف و ورشکسته، سخت‌گیری در نظارت بانکی و اجرای استانداردهای جدید، و تقویت بانک مرکزی برای استقلال در سیاست‌گذاری پولی می‌شد. وی همچنین برنامه تثبیت اقتصادی را اجرا کرد که کاهش هزینه‌های دولتی و جلوگیری از چاپ پول برای تأمین بودجه، افزایش شفافیت در سیاست‌های پولی، حذف تدریجی یارانه‌های ناکارآمد و همچنین اصلاح ساختار مالیاتی برای افزایش درآمدهای پایدار را دربرداشت. در کنار اینها، خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی برای افزایش کارایی، جذب وام‌های کم‌بهره از صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود سرمایه جدید به ترکیه، و تقویت روند الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا با اجرای اصلاحات ساختاری، بخش‌های حاشیه‌ای این اصلاحات ساختاری بود.

باید دقت کرد که اصلاح شکلی پول ترکیه و حذف 6صفر از واحد پولی این کشور، تنها پس از اجرای این اصلاحات گسترده ممکن و نتیجه‌بخش شد. افزایش اعتماد عمومی به پول ملی، کاهش هزینه‌های معاملاتی، کنترل پایدار تورم، تقویت سیستم بانکی، رشد اقتصادی، افزایش جذب سرمایه‌گذاری، و ایجاد ثبات اقتصادی از نتایج این اصلاحات بود. البته اجرای این اصلاحات با ریاضت اقتصادی شدید همراه بود که در کوتاه‌مدت به افزایش بیکاری و فشار بر قشرهای ضعیف منجر شد. اگرچه اصلاحات پولی و اقتصادی ترکیه در سال‌های بعدی نیز تحت هدایت رجب طیب اردوغان و علی باباجان ادامه یافت، اما سنگ بنای این موفقیت‌ها توسط کمال درویش گذاشته شد.

درس‌هایی برای ایران

شرایط تورمی ایران طی سه دهه اخیر، مشابهت‌هایی با شرایط ترکیه در دهه‌های 1980 و 1990 دارد. لکن ساختار اقتصاد ایران و ترکیه تفاوت‌هایی دارد که مستلزم دقت در نوع طراحی و اجرای سیاست‌های اقتصادی مختص این کشور است. در ایران نیز کسری بودجه، عدم استقلال بانک مرکزی، بحران سیستم بانکی و ضعف نهادهای مالی، جزو اختلال‌های اقتصادی است که نیازمند بازطراحی و تغییرات ساختاری است. درعین‌حال، ساختار درآمدی دولت و وابستگی به نفت، وجود تحریم‌ها، بخش خصولتی فربه، و الزامات دینی و مذهبی (مانند شبهه‌های استفاده از اوراق قرضه) و مواردی از این قبیل، شرایطی متفاوت با ترکیه را رقم می‌زند. 

به هر رو، توجه به این نکته لازم است که تجربه ترکیه نشان می‌دهد که اصلاح پولی زمانی موفق خواهد بود که همراه با سیاست‌های اقتصادی مکمل باشد. ترکیه نه‌تنها صفرها را حذف کرد، بلکه مجموعه‌ای از اصلاحات ساختاری مانند کنترل نقدینگی، کاهش کسری بودجه، ثبات در سیاست‌های پولی و تقویت بخش خصوصی را نیز اجرا کرد. درواقع، اگرچه حذف صفرها می‌تواند تسهیل روانی و عملیاتی ایجاد کند، اما تنها یک ابزار تکمیلی در سیاست‌گذاری اقتصادی محسوب می‌شود، نه یک راه‌حل نهایی برای مهار تورم.

انتهای پیام/


12169516
 
پربازدید ها
پر بحث ترین ها

مهمترین اخبار اقتصادی

اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» قیمت خودرو در بازار آزاد امروز چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه بر اساس معاملات انجام شده نسبت به آخرین معاملات روز‌های گذشته در سایت‌های خرید و فروش خودرو به شرح زیر است.
اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون گفت: در محصولاتی نظیر زعفران، زرشک، انار، خرما و زعفران جزء ۵ تولیدکننده برتر هستیم که می‌توان این محصولات و فرآرده‌های جانبی آن را به برزیل صادر کرد.
اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» مدیرکل دفتر حفاظت خاک آبخیزداری سازمان جنگل‌ها گفت: اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در سطح ۴۲ میلیون هکتار از اراضی بالای سد‌ها و ۸۳ میلیون هکتار از اراضی دیگر باید مورد توجه قرار بگیرد.
اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» مدیر عامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران از تشکیل صندوق سرمایه گذاری ارزی برای تبدیل اسکناس ارز به حواله خبر داد.
اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» شرکت توانیر اعلام کرد: برنامه مدیریت مصرف برق صنایع شهرک‌های صنعتی با جابه‌جایی یک روز کاری با روز تعطیل قابل جبران است.
اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» وزارت صنعت، معدن و تجارت با اعلام آمادگی برای مشارکت فعال در بازنگری فرآیند ترخیص کانتینری در بندر‌ها مطابق تاکید رئیس جمهور، توضیحاتی را ارائه کرد.
اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» مدیرکل دفتر بازرگانی شرکت فرودگاه‌ها گفت: در راستای اجرایی شدن شعار سال، ۱۴ بسته سرمایه‌گذاری در فرودگاه‌های کشور به ارزش ۳۳ همت آماده شده است.
اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» در یک داده نما میانگین تورم ماهانه از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۳ بررسی شده است.
اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» وزیر نیرو با بیان اینکه تهران دیگر توانایی بارگذاری جمعیتی بیشتر را ندارد، هشدار داد: هم اکنون از همه پتانسیل‌ها برای تامین آب تهران استفاده شده است.
اقتصادی
«باشگاه خبرنگاران» سازمان هواپیمایی کشور هشدار به گران فروشان بلیت ایام مناسبی داده این در حالیست که بررسی‌ها نشان میدهد که بلیت مشهد کمتر از ۳ میلیون تومان نایاب شده است.

مشاهده مهمترین خبرها در صدر رسانه‌ها

صفحه اصلی | درباره‌ما | تماس‌با‌ما | تبلیغات | حفظ حریم شخصی

تمامی اخبار بطور خودکار از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شود و این سایت مسئولیتی در قبال محتوای اخبار ندارد

کلیه خدمات ارائه شده در این سایت دارای مجوز های لازم از مراجع مربوطه و تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد.

کلیه حقوق محفوظ است