فرهنگی‌هنری 08:39 - 10 بهمن 1401

«مجمع الادوار» خواندنی شد/ طرح نکته‌های متفاوت در یک کتاب

شهاب منا ناشر، نویسنده و پژوهشگر موسیقی در گفتگو با خبرنگار مهر از بازنویسی و انتشار مجموعه کتاب‌های «مجمع الادوار» به تالیف و تتبع مهدی قلی هدایت (مخبر السلطنه) خبر داد و گفت: مجمع‌الادوار، تألیف و تتبع مهدی‌قلی هدایت، اثری است نظری که در سه بخش «احوال‌النغم»، درباره فیزیک صوت، فواصل، «تألیف‌النغم»، درباره تئوری موسیقی قدیم ایران و تئوری موسیقی غربی و «در تحقیق وضعیت حاضره»، درباره تئوری موسیقی دستگاهی تدوین شده است. این مجموعه کتاب ضمیمه‌ای با عنوان «رساله ابجدی در کتابت موسیقی» نیز دارد که به شرح خط موسیقی ابداعی هدایت می‌پردازد.

وی افزود: این سه جلد کتاب در سال ۱۳۱۷ به‌صورت یک جلد واحد به‌صورت چاپ سنگی منتشر شده بود که بنده براساس اسکن دو نسخه آن، موجود در کتابخانه مجلس سنا و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، متن را بازنویسی کرده‌ام. این بازنویسی هم شامل حروف‌نگاری تایپی، نت‌نویسی کامپیوتری، ترسیم کامپیوتری نمودارها و شکل‌ها، افزودن فهرست لغات عربی و اصطلاحات موسیقایی و درج آنها در ابتدای هر بخش، تصحیح و تکمیل فهرست اشخاص و اصطلاحات مندرج در انتهای کتاب (نگاشته مؤلف)، تصحیح اشکالات تایپی و گاه افزودن توضیح بر نوشته مؤلف به‌صورت زیرنویس است.

این ناشر و پژوهشگر موسیقی توضیح داد: از آنجا که حجم این سه مجلد در نسخه اصل بیش از پانصد صفحه بود و به دلیل افزایش قیمت کتاب امکان خرید علاقه‌مندان و استقبال از اثر کم می‌شد و نیز اینکه موضوعات هریک از سه فصل به‌صورت جداگانه از هم نیز قابلیت ارائه و استفاده دارند، در ارائه بازنویسی اثر آن‌را در سه مجلد جداگانه ارائه کردم که علی‌رغم افزوده‌ها، مجموعاً تعداد صفحات آن حدود هشتاد صفحه از دستنویس کمتر شد.

«مجمع الادوار» خواندنی شد/ طرح نکته‌های متفاوت در یک کتاب

منا بیان کرد: علی‌رغم اینکه هدایت، مجمع‌الادوار را در سال ۱۳۱۷ خورشیدی چاپ کرده، زبان او غامض و سرشار از واژگان عربی غیرمعمول در فارسی معاصر است. چون زبان مردی می‌ماند که از قرن‌ها قبل آمده و پدیده‌های نوین را به آن زبان شرح می‌دهد! افراط در عربی‌نویسی و ترجیح آن به استفاده از واژگان فارسی در نوشته‌های قاجار و مراسلات آن دوره به‌وفور به‌چشم می‌خورد و احتمالاً این رویه در متن هدایت نیز متأثر از این موضوع است. ازاین‌رو، در ارائه مستقل هریک از سه جلد مجمع‌الادوار، پیش از شروع متن فهرستی از لغات عربی و اصطلاحات موسیقایی به‌کاررفته و معانی آنها را به‌تفکیک براساس محتوای هر جلد افزوده‌ام تا متن برای خواننده قابل استفاده باشد.

وی با اشاره به دیگر جزییات این کتاب اظهار کرد: تعدادی از اصطلاحاتی که هدایت در سه نوبت مجمع‌الادوار به‌کار برده در فرهنگ اصطلاحات موسیقی ایرانی تاکنون درج نشده و به جاست اکنون که مجموعه اصطلاحات به‌کاررفته در کتاب وزین مجمع‌الادوار استخراج شده‌اند این اصطلاحات نیز به فرهنگ اصطلاحات موسیقی ایرانی افزوده شوند.

این پژوهشگر موسیقی درباره نحوه بازنویسی مجموعه کتاب‌های مجمع الادوار موسیقی گفت: تمام تلاش خود را به کار گرفتم تا کتاب هیات پیشین خود را حفظ کند. ازاین‌رو، از قلم نسخ قرآنی استفاده کردم که به دستخط مندرج در نسخه چاپ سنگی نزدیک باشد و پیوستگی و جدانویسی کلمات را مطابق با نسخه چاپ سنگی رعایت کردم و آن‌را به رسم‌الخط کنونی برنگرداندم.

منا در بخش دیگری از صحبت‌های خود بیان کرد: از جمله نکات بسیار جالب مجمع‌الادوار واژه‌گزینی‌های هدایت برای اصطلاحات موسیقی غربی به عربی و فارسی برای اولین‌بار در موسیقی ایرانی است که بیش از همه آن‌را در مجلد دوم مطرح کرده است. از معادل‌های عربی و فارسی زیبای او می‌توان به «تک‌آهنگی» (هوموفونی)، «هم‌آهنگی» (پولی‌فونی)، «فراهنگی» (هارمونی)، «مایه» (تنیک)، معادل‌سازی برخی اصطلاحات تُندا، از جمله «بشتاب» ( (Presto، «پرده‌شکستن» (مدولاسیون)، «میان‌پرده» (نیم‌پرده)، «دستان سفید» و «دستان سیاه» (شستی/کلاویه سیاه یا سفید پیانو)، «جنبش» در انگشت (ویبره)، «خانه» (میزان)، «یگاه» (اونیسون«اربع‌اوتار» (تتراکورد) و «میزان‌النغمه» (دیاپازن) اشاره کرد.

«مجمع الادوار» خواندنی شد/ طرح نکته‌های متفاوت در یک کتاب

این نویسنده موسیقی ضمن ارائه توضیحاتی مبسوط درباره بخش سوم این کتاب، بیان کرد: متمایزترین بخش مجمع‌الادوار بخش سوم آن است که جزو اولین متون منتشرشده درباره تئوری موسیقی دستگاهی است که برخلاف رویکرد مکتب وزیری برای تئوریزه کردن موسیقی دستگاهی، برمبنای تئوری موسیقی غربی سعی کرده تئوری موسیقی ایرانی را از دل موسیقی پیشادستگاهی و با نگاه درون‌فرهنگی استخراج کند. چند دهه بعد، دیگر موسیقی‌شناسان سعی کردند با این نگاه تئوری موسیقی ایرانی را تشریح کنند و در این باب اثر هدایت و نگاه او چندان که باید مطرح نشده و مغفول مانده است.


11799450
 
پربازدید ها
پر بحث ترین ها

مهمترین اخبار فرهنگی‌هنری

فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» تهیه‌کننده «رویای ریحانه» گفت: این سریال جزو اولین سریال‌های تخصصی در زمینه فرزندآوری محسوب می‌شود، که به مباحث آموزشی و ترویج فرهنگی فرزندآوری می‌پردازد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» پنجشنبه ۱۰ مهرماه ۱۴۰۴، صفحه اینستاگرامی برنامه تلویزیونی «به افق فلسطین» در آستانه دو سالگی، توسط صهیونیست‌ها مسدود شد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» برای اینکه بتوانیم یار و یاور معصومین (ع) باشیم باید برخی نکات را مد نظر داشته باشیم.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» رقابت این قسمت از مسابقه بزرگ ۱۰۰ به اوج خود رسید.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» محمدعلی حامد رضوی کارشناس کتاب به معرفی کتاب کلارا و خورشید پرداخت.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» رئیس رسانه ملی با صدور پیامی درگذشت همسر علی آقامحمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام را تسلیت گفت.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» پیش‌فروش بلیت‌های سی‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان ویژه شهر اصفهان از روز جمعه ۱۱ مهرماه ساعت ۱۲ ظهر، آغاز می‌شود.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» سریال «امپراتور بادها» از امشب جایگزین سریال محبوب «افسانه جومونگ» می‌شود.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» سازندگان مجموعه‌ی «پسران هور» در اطلاعیه‌ای هم‌زمان با آغاز پخش این سریال از تلویزیون اعلام کردند روایت این سریال صرفا بازنمایی یک مقطع تاریخی است و هیچ‌گونه قصد یا هدفی برای خدشه به شأن و منزلت مجموعه محترم قضایی کشور در آن وجود ندارد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» با تمام شدن مهلت قانونی ارسال فیلم از سوی کشورها، تکلیف فیلم‌های حاضر در رقابت شاخه بهترین فیلم بین‌المللی اسکار ۲۰۲۶ تا حد زیادی مشخص شد.

مشاهده مهمترین خبرها در صدر رسانه‌ها

صفحه اصلی | درباره‌ما | تماس‌با‌ما | تبلیغات | حفظ حریم شخصی

تمامی اخبار بطور خودکار از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شود و این سایت مسئولیتی در قبال محتوای اخبار ندارد

کلیه خدمات ارائه شده در این سایت دارای مجوز های لازم از مراجع مربوطه و تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد.

کلیه حقوق محفوظ است