تار‌های پنهان E۱: رشته‌ای برای خفه کردن امید فلسطین

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - در حالی که رژیم صهیونیستی با شدت هرچه تمام‌تر به جنایات خود در نوار غزه ادامه می‌دهد، تحرکات جدیدی در کرانه باختری رود اردن، از جمله امضای توافق‌نامه‌ای ۳۲۵ میلیون دلاری برای توسعه شهرک معله آدومیم با حضور نتانیاهو، پرده از نقشه‌ای بلندپروازانه و خطرناک برای تثبیت اشغال و نابودی هرگونه چشم‌انداز صلح عادلانه برمی‌دارد.

نقشه‌ای برای ابدیت اشغال 

طرح E۱، که بیش از دو دهه در سایه فشار‌های بین‌المللی به تعویق افتاده بود، اکنون با امضای توافق‌نامه‌ای ۳۲۵ میلیون دلاری در ۲۰ شهریور ۱۴۰۴ (۱۱ سپتامبر ۲۰۲۵) به مرحله اجرا درآمده و به مثابه تیغی بر پیکر آرمان فلسطین عمل می‌کند. این طرح که ساخت ۳۴۰۱ واحد مسکونی در شهرک معله آدومیم را در بر می‌گیرد، نه‌تنها مساحت مناطق تحت کنترل صهیونیست‌ها را دو برابر می‌کند، بلکه با ایجاد کریدوری استراتژیک بین بیت‌المقدس اشغالی و این شهرک، پیوستگی جغرافیایی کرانه باختری را به شکلی غیرقابل بازگشت مختل می‌سازد. فاصله ۲۲ کیلومتری بین رام‌الله و بیت‌لحم، که تنها مسیر باقی‌مانده برای ارتباط فلسطینیان شمال و جنوب کرانه باختری است، با این طرح به دیواری از ایست‌های بازرسی و مسیر‌های پرپیچ‌وخم تبدیل می‌شود.

بتسلائل اسموتریچ، وزیر دارایی رژیم صهیونیستی، این طرح را "انقلابی عمرانی" می‌خواند که هدفش جذب یک میلیون شهرک‌نشین جدید و "حذف ایده کشور فلسطین از میز مذاکره" است. هم‌اکنون بیش از ۵۰۰ هزار شهرک‌نشین در کرانه باختری ساکن هستند و با اجرای E۱، این تعداد می‌تواند ظرف یک دهه به بیش از یک میلیون نفر برسد، واقعیتی که دیوان بین‌المللی دادگستری در رأی مشورتی ژوئیه ۲۰۲۴ آن را نقض آشکار کنوانسیون ژنو دانسته است. سازمان صلح اکنون، که این طرح را "مهلک برای آینده صلح" توصیف کرده، هشدار می‌دهد که E۱ نه‌تنها انسجام فلسطینی را نابود می‌کند، بلکه با تخریب جوامع بادیه‌نشین مانند خان الاحمر و قطع دسترسی به خدمات اساسی، چرخه خشونت را برای دهه‌ها تضمین می‌کند.

نتانیاهو در مراسم امضا با صراحت اعلام کرد: "کشور فلسطین تأسیس نخواهد شد"، سخنی که فراتر از یک موضع سیاسی، نقشه راه رژیم برای الحاق تدریجی کرانه باختری را آشکار می‌سازد. این اقدام که با واکنش‌های تند اردن، قطر، و حتی برخی کشور‌های اروپایی مواجه شده، نشان‌دهنده عزم رژیم برای تغییر دائمی بافت جمعیتی و جغرافیایی منطقه است، اجرای E۱ می‌تواند ظرف چند ماه با آغاز زیرساخت‌ها و کمتر از یک سال با تکمیل واحد‌های مسکونی، کرانه باختری را به دو بخش جداگانه تقسیم کند و هرگونه امید به تشکیل کشوری مستقل با پایتختی بیت‌المقدس شرقی را به یأس بدل سازد.

رأی کنست: امضای رسمی بر پایان رویای دو کشوری

در ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۵، کنست رژیم صهیونیستی با ۷۱ رأی موافق در برابر ۱۳ رأی مخالف، اعلامیه‌ای را تصویب کرد که از کابینه نتانیاهو می‌خواهد حاکمیت خود را بر کرانه باختری و دره اردن اعمال کند؛ گامی که به گفته امیر اوهانا، رئیس پارلمان، تاریخی و نشانه‌ای از پایان اشغال در ۱۹۶۷ است. این رأی‌گیری، که با حمایت گسترده ائتلاف راست‌گرا و حتی برخی احزاب مخالف همراه بود، نه‌تنها یک مانور سیاسی برای جلب حمایت داخلی است، بلکه زمینه‌ساز اقدامات عملی برای الحاق کامل این مناطق محسوب می‌شود. اوهانا در سخنرانی خود با استناد به روایت‌های تاریخی و مذهبی، کرانه باختری را سرزمین مادری یهودا و شومرون خواند و تأکید کرد که صلح واقعی تنها از طریق قدرت ممکن است، عبارتی که با استراتژی کلان رژیم برای تسلط نظامی و عمرانی همخوانی دارد.

این اقدام، که با محکومیت شدید فلسطینیان و اردن به عنوان نقض حقوق بین‌الملل مواجه شد، بخشی از چرخشی بزرگ‌تر در سیاست داخلی رژیم است؛ جایی که طولانی شدن جنگ غزه و فشار‌های بین‌المللی، رژیم را به سمت تمرکز بر کرانه باختری سوق داده است. بیش از ۳ میلیون فلسطینی در کرانه باختری در برابر ۵۰۰ هزار شهرک‌نشین زندگی می‌کنند، و این رأی می‌تواند به قوانین الزام‌آوری تبدیل شود که الحاق دره اردن را عملی کند. این در حالی است که تحریم‌های اخیر بر اسموتریچ توسط بریتانیا، کانادا، و استرالیا به دلیل حمایت از شهرک‌سازی، نشان‌دهنده افزایش تنش‌های جهانی است، اما حمایت ضمنی آمریکا، به‌ویژه در دوره دوم ترامپ، این اقدامات را جسورانه‌تر کرده است. در واقع، این رأی نه‌تنها ایده راهکار دو دولتی را دفن می‌کند، بلکه با ایجاد یک اجماع داخلی در رژیم، راه را برای گام‌های بعدی، از جمله گسترش زیرساخت‌ها و تحرکات نظامی، هموار می‌سازد.

جاده‌های سلطه: سرمایه‌گذاری برای تثبیت اشغال

تنها چند روز پس از رأی کنست، میری رگو و بتسلائل اسموتریچ، وزرای حمل‌ونقل و دارایی، از سرمایه‌گذاری ۲۳۵ میلیون دلاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل کرانه باختری و دره اردن خبر دادند، اقدامی که با برنامه کلان ۱.۸ میلیارد دلاری برای ساخت جاده‌های جدید همراه است و هدفش "تسهیل تردد شهرک‌نشین‌ها و جابه‌جایی نظامیان" عنوان شده است. این پروژه‌ها، که شامل احداث چهار جاده مرکزی می‌شود، به تخریب سازه‌های فلسطینی در مسیر این جاده‌ها منجر خواهد شد و دسترسی فلسطینیان به زمین‌های کشاورزی و منابع آب را بیش از پیش محدود می‌کند. افزون بر این، موافقت اسموتریچ با ساخت ۳۵۰ واحد مسکونی در شهرک عشاعیل نزدیک الخلیل و دو برابر کردن مساحت شهرک بیتار ایلیت با افزایش ۹۰ هکتاری، نشان‌دهنده شتاب‌گیری شهرک‌سازی است که می‌تواند جمعیت معله آدومیم را از ۳۸ هزار به ۷۰ هزار نفر در پنج سال برساند.

در واقع، این سرمایه‌گذاری‌ها، که اسموتریچ آن را حاکمیت بالفعل می‌خواند، بخشی از استراتژی کلان برای تغییر بافت جمعیتی و جغرافیایی کرانه باختری است و با محکومیت‌های قطر و عربستان، که آن را نقض آشکار قانون بین‌الملل دانسته‌اند، در تضاد با تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای مذاکرات صلح قرار دارد. نکته قابل تأمل، حمایت ضمنی وزارت امور خارجه آمریکا از این طرح‌هاست که آنها را سازگار با ثبات کرانه باختری و اهداف صلح دولت ترامپ خوانده، موضعی که نشان‌دهنده چرخش واشنگتن از مخالفت‌های گذشته است.

 آینده‌ای در سایه تنش: چشم‌انداز پیش رو

با نگاهی به آینده، اجرای طرح E۱ و اقدامات مکمل آن، از جمله گسترش شهرک‌ها و زیرساخت‌ها، کرانه باختری را به سوی نقطه‌ای بی‌بازگشت سوق می‌دهد. این طرح‌ها نه‌تنها راهکار دو دولتی را غیرممکن می‌کنند، بلکه با افزایش تنش‌های داخلی و خارجی، احتمال درگیری‌های گسترده‌تر را تقویت می‌کنند. حمایت ضمنی آمریکا، در کنار سکوت برخی کشور‌های عربی، به رژیم این جرأت را داده که پروژه‌های الحاق را با سرعت بیشتری پیش ببرد، اما واکنش‌های تند اروپا، سازمان ملل، و حتی متحدان سنتی مانند اردن، نشان‌دهنده شکاف فزاینده در جامعه بین‌المللی است.

در این میان، آینده فلسطینیان در کرانه باختری به شدت در معرض خطر است؛ جایی که تقسیم جغرافیایی، محدودیت‌های اقتصادی، و تخریب زیرساخت‌های محلی، زندگی روزمره را به کابوسی مداوم تبدیل کرده است. اگر این روند ادامه یابد، کرانه باختری می‌تواند به میدان نبرد جدیدی بدل شود که نه‌تنها فلسطینیان، بلکه کل منطقه را در گرداب تنش و بی‌ثباتی فرو می‌برد.