گزارشی از اقدامات برای مقابله با آلودگی خاک

باشگاه خبرنگاران جوان - شینا انصاری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در یادداشت تلگرامی خود با عنوان «گزارشی از اقدامات برای مقابله با آلودگی خاک» نوشت: یکی از نگرانی‌های امروز جهان و بخصوص کشور ما «خاک» است. خاک از منابع تجدیدپذیر به شمار می‌رود، اما تشکیل هر سانتیمتر خاک در شرایط مختلف آب و هوایی از ۱۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال طول می‌کشد. 

مشروح این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

«فرسایش و آلودگی دو عامل اصلی تخریب خاک است، تخریب خاک با شوری، کاهش مواد آلی، کاهش حاصلخیزی و تغییر کاربری تشدید می‌شود.

خاک در زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات نقشی اساسی دارد. به همین دلیل هرگونه آلودگی موجود در خاک می‌تواند در طی زنجیره غذایی، به سطوح بالاتر انتقال یافته و در نهایت وارد بدن انسان شود.

عدم استفاده مناسب و متناسب سموم و کود‌های شیمیایی (از عوامل مؤثر در آلودگی خاک‌های کشاورزی)، انواع فاضلاب‌های صنعتی، معدنی، خدماتی و...، و مراکز دفن غیربهداشتی پسماند از علل آلودگی خاک محسوب می‌شوند.

در سال‌های گذشته همکارانم نسبت به سیاستگذاری درباره خاک اقدام نمودند که اهم آن قانون حفاظت از خاک (مصوب ۱۳۹۸)، حدود مجاز آلودگی خاک و آلاینده‌های ورودی به آن برای کاربری‌های مختلف خاک (ابلاغ ۱۳۹۹)، خط‌مشی‌های مدیریت، حفاظت و بهره‌برداری پایداری از خاک کشور موضوع ماده (۲) قانون حفاظت از خاک (مصوب ۱۴۰۰) و آیین نامه اجرایی قانون (مصوب ۱۴۰۲) است.

مطابق مصوبات اشاره شده، موضوعات آلودگی در حیطه اختیارات اجرایی و نظارتی سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و موضوعات تخریب در حدود وظایف وزارت جهاد کشاورزی تعیین شده است. اجرای این مصوبات مورد پیگیری و اقدام است و گزارشات بصورت فصلی تهیه و به نهاد‌های قضایی و اجرایی ارایه می‌شود.

خاک قدرت فیلتر کردن و جداسازی آلاینده‌ها را دارد و مدیریت پایدار آن راهکار مناسبی برای حل بحران مدیریت منابع آب و مدیریت پسماند است. استفاده از آب‌های نامتعارف بجای آبیاری با آب شرب با رعایت استاندارد‌ها و ضوابط محیط زیستی و سلامت، از موضوعاتی است که در مصوبات بر آن تاکید شده است.

در همین ارتباط مطابق تبصره ۲ ماده ۱۹ آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت از خاک، دستورالعمل و ضوابط فنی استفاده از پساب در خاک در تطبیق با اسناد بالادستی توسط سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری دستگاه‌های اجرایی تنظیم و در تاریخ ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ ابلاغ شد و متعاقبا دادستانی کل کشور به دادستان‌های عمومی و انقلاب سراسر کشور در اجرای ماده ۲۲ «قانون آیین دادرسی کیفری» و «دستورالعمل نظارت و پیگیری حقوق عامه» آن را ابلاغ کرده است که باید ملاک عمل تمامی دستگاه‌های اجرایی باشد.

همچنین در حالی که بسیاری از مناطق کشور با بحران مدیریت پسماند مواجه است و خاک‌های کشور نیز با کمبود شدید مواد آلی و به خطر افتادن تنوع زیستی خاک و عملکرد آنها رو‌به‌رو است، فرایند تولید کمپوست استاندارد مورد غفلت قرار گرفته است. در صورتی که با تفکیک در مبدأ می‌توان کود سالم آلی تهیه نمود و همزمان بخش بزرگی از بحران پسماند و کمبود مواد آلی خاک‌های کشور را مرتفع کرد که باید در اولویت‌های برنامه‌ریزی و اقدام در مدیریت پسماند عادی توسط شهرداری و دهیاری‌ها و جایگزینی کود‌های آلی با کود‌های شیمیایی توسط وزارت جهاد کشاورزی قرار گیرد.

با توجه به شعار سال جاری که «سرمایه‌گذاری برای تولید» است، سرمایه گذاری در تولید کمپوست استاندارد منجر به تأمین مواد آلی خاک، افزایش توان تولید مواد غذایی در خاک و تضمین امنیت غذایی و حل بخش اعظمی از بحران فعلی پسماند خواهد شد.

لازم می‌دانم به بخشی از اقدامات همکارانم در سازمان حفاظت محیط زیست برای اجرای قانون حفاظت از خاک از سال ۱۳۹۹ تا پایان سال ۱۴۰۳ شامل شناسایی واحد‌های آلاینده، مواد آلاینده، صدور اخطاریه و نظارت بر حذف و رفع منشأ آلودگی، بازسازی و جبران خسارت خاک اشاره کنم.

تاکنون ۵۸۱۶ پایش آلودگی خاک انجام، که منجر به شناسایی ۵۰۴۰ آلوده کننده خاک شده است. در این ارتباط ۵۹۱۰ اخطاریه صادر شده که ۱۳۲۰ مورد تحت نظارت برای بازسازی خاک قرار دارد و ۱۶۹۳ مورد به مرجع قضایی ارجاع گردید که در حال بررسی بوده و یا منجر به صدور رأی قطعی شده است.»

منبع: پایگاه اطلاع رسانی دولت