عملیات شمشیر سوزان و جهنم اوسیراک

باشگاه خبرنگاران جوان - ۴۵ سال قبل فانتوم‌های ایرانی با حمله به نیروگاه‌های اتمی اوسیراک در نزدیکی بغداد، بدنه اصلی رآکتور، ساختمان‌ها و تجهیزات این مجموعه را با ۱۲ بمب‌ام-کا ۸۲ به آتش کشیدند. لیدر این حمله نیز کسی نبود جز سرهنگ دوم خلبان محمد‌حسین قهستانی یکی از با سابقه‌ترین خلبانان جنگی ایران با سابقه ۲ هزار و ۸۴۸ ساعت پرواز. نیروی هوایی در عملیاتی به نام «شمشیر سوزان» یا «بمب آهنین» به فرماندهی جواد فکوری به این تاسیسات حمله کرد.

حمله سه‌جانبه به تموز

درباره نیروگاه اتمی عراق می‌نویسیم؛ تاسیسات اتمی اوسیراک یا همان تموز عراق، ابتدا در سال ۱۹۸۰ با نام عملیاتی شمشیر سوزان مورد حمله ایران قرار گرفت و ضربه اول و اصلی را به این نیروگاه‌ها زد، یک سال بعد اسرائیل در عملیاتی با نام اُپرا (بابل) به آن حمله و در سال ۱۹۹۱ نیز ارتش آمریکا آن را نابود کرد!

بلندپروازی‌های صدام

در دهه ۷۰ میلادی به‌دنبال جهش قیمت نفت، صدام‌حسین به‌دنبال بلندپروازی‌های عجیبی رفت که یکی از آنها دستیابی به بمب اتم بود و عجیب آنکه نه روس‌ها بلکه این اروپایی‌ها و به ویژه فرانسی‌ها بودند که آماده کمک به این مرد خطرناک برای تجهیز اتمی شدند. عراق با کمک فرانسه در ۱۹ کیلومتری بغداد در ساحل دجله در منطقه تویثه اقدام به ایجاد سه تاسیسات کوچک هسته‌ای و سه رآکتور ۷۰ مگاواتی را فعال کرد. از همان زمان ایران پیشرفت این پروژه سیاه را تعقیب می‌کرد. با آغاز جنگ، این فرصت برای ایران پیش آمد که یک بار برای همیشه خیال منطقه را از بابت این تاسیسات مخوف راحت کند.

طرح زاگرس

آنگونه که سرتیپ ستاد، علیرضا نمکی از طراحان عملیات در زمان جنگ می‌گوید، قبل از انقلاب، نابودسازی نیروگاه اتمی عراق در دستور کار نیروی هوایی و طرح زاگرس بود، اما بعد از انقلاب از طراحان عملیات زمان شاه، خبری نبود و طراحان جدید باید دوباره طرح‌ها را بازنویسی می‌کردند. کمتر کسی در نیروی هوایی جرات آن را داشت که حمله به یک نیروگاه اتمی را بپذیرد. البته ما حدس می‌زدیم این نیروگاه فعال نباشد. او حتی این فرض را مطرح می‌کند که روز ۸ مهر شاید قهستانی نمی‌دانسته در حال بمباران یک نیروگاه اتمی است.

به گفته علی غفوری، وقتی از معاونت عملیات نیروی هوایی تهران دستوری محرمانه و مستقیم رسید که زدن هدفی را در جنوب بغداد نشان می‌داد آنگونه که خلبانان مستقر در مراکز فرماندهی می‌گفتند کسی نمی‌دانست این هدف رآکتور‌های تموز است، اما بریفینگ‌های قبل از پرواز نشان می‌داد که این منطقه بسیار حفاظت شده است و حتی پدافند‌های برد کوتاه رولاند فرانسوی از آن در کنار موشک‌های سام ۶ مراقبت می‌کنند.

محافظت توسط ۳ رینگ پدافندی

عکس‌های دقیق نشان می‌داد که این منطقه توسط ۳ سه رینگ پدافندی مراقبت می‌شود و اگر خلبانان بخواهند دشمن را غافلگیر کنند، باید تا لحظه‌های آخر، مسیر خود را جایی متفاوت با هدف اصلی نشان دهند. هنوز هم پس از ۴۵ سال شکل این عملیات در هاله‌ای از ابهام است.

لیدری سرهنگ قهستانی

به هر تقدیر ۸ مهر چهار فانتوم به فرماندهی سرهنگ قهستانی به قصد جنوب بغداد حرکت کرده و تا ۳۰ کیلومتری بغداد را در اختفای کامل و سطح زمین حرکت کردند و تنها در یک دقیقه آخر به دو دسته تبدیل شده و دسته اول با تغییر مسیر به سمت نیروگاه برق بغداد ارتفاع خود را افزایش دادند تا پدافند‌های شهر عمدا آنها را ببینند و از حمله اصلی غافل شوند؛ بنابراین قسمت اصلی عملیات در ثانیه‌های آخر رخ داد. دو فانتوم به لیدری قهستانی با گرفتن سرعتی بیش از ۸۰۰ کیلومتر و رساندن ارتفاع به ۹۰ پایی تقریبا همسطح درختان به سمت اوسیراک راندند. پدافند‌های اصلی شهر متمرکز روی دو فانتوم دسته یکم بودند و اساسا جدا شدن دسته دوم را ندیدند.

فانتوم‌های دسته‌دوم در ۴ مایلی هدف به سرعت ارتفاع را افزایش داده و در حالیکه هیچ راداری آنها را نگرفته بود، طی ۶ ثانیه با رسیدن به ارتفاع ۲ هزار پایی، ۱۲ بمب‌ام-کا ۸۲ را روی منطقه ریخته و با همان سرعت دوباره ارتفاع را به ۱۰۰ پا رسانده و آنگاه به شرق گردش کردند. نیرو‌های مدافع نیروگاه حتی نتوانستند یک گلوله یا موشک شلیک کنند و تنها ناظر انهدام نیروگاه‌های نازنین ۲۷۵ میلیون دلاری صدام بودند.

ضربه کاری ایران؛ حمله تبلیغاتی اسرائیل

‌تا ۲۵ سال بعد، کسی از عملیات شمشیر سوزان یا بمب آهنین یاد نکرد و حتی هنگامی که صهیونیست‌ها در عملیات موسوم به «ابوالهول» زیر نور پروژکتور خبرنگاران اعلام کردند که این مجموعه نیروگاه را به‌کلی ویران کرده‌اند، هرگز اشاره نکردند که این ایران بود که ضربه اول و اصلی را به این نیروگاه‌ها زد و سبب شد تا فرانسوی‌ها و ایتالیایی‌ها همان ماه اول جنگ از این کشور خارج شوند. سرتیپ نمکی می‌گوید: «در همان حمله اول، ایران کار نیروگاه را تمام کرد و ۴۰۰ کارشناس اروپایی همان فردا خاک عراق را ترک کردند. در حقیقت حمله سال بعد اسرائیلی‌ها بیشتر شکل تبلیغاتی داشت.»

منبع: روزنامه هفت صبح