خیام نیشابوری یکی از بزرگ‌ترین علما و شاعران ایرانی بوده است که در تمام دنیا شهرت خاصی دارد. این شاعر پرآوازه و دانشمند، باعث افتخار ایران و ایرانی بوده و آثار او باعث فخر ادب فارسی می باشد همچنین مردم بسیاری از کشورها به واسطه آثار این ادیب خوش نام، با فرهنگ ایران آشنا شدند.

به عنوان یک ایرانی، باید با زندگی نامه و افتخارات این بزرگوار آشنا باشید و برای داشتن چنین شخصی در تاریخ کشور ایران به خود ببالید. ما در این مطلب تصمیم داریم خلاصه زندگینامه خیام، برخی از آثار و افتخارات او را به شما عزیزان معرفی کنیم. پس کافیست در ادامه مقاله با ما همراه باشید!

گذری اجمالی بر زندگینامه حکیم عمر خیام

غیاث الدین ابوالفتح عمربن ابراهیم خیام نیشابوری، یکی از شاعران نام دار کشور ماست. او در 28 اردیبهشت سال 427 هجری در شهر نیشابور به دنیا آمد و دوران زندگی وی مصادف با زمان سلطنت سلجوقیان بود. خیام علاوه بر سرودن رباعیات دلنشین و اشعار بسیار، در زمینه ریاضیات، ستاره شناسی، فلسفه و علوم دیگر هم بسیار مهارت داشت و او را همه چیز دان می‌خوانند.

وی در زمان حیات خود دستاوردهای علمی و ادبی بسیار زیادی داشته که یکی از آن ها رباعیات خیام می باشد این رباعیات مجموعه ای غنی از اشعار بر جای مانده از حکیم عمر خیام می باشد و برای خرید کتاب نفیس رباعیات خیام تنها لازم است به انتشارات پیام عدالت مراجعه کنید.

مجموعه دستاوردهای خیام

خیام در تمام دوران زندگی خود به علم آموزی، تحقیقات علمی و رباعی سرایی مشغول بوده و هر دوره از زندگی او شامل دستاوردهای فراوانی است. ما در اینجا برخی از مهمترین آن‌ها در هر حوزه را به شما معرفی می‌کنیم.

نجوم

خیام در یکی از رباعیات خود در مورد چرخش جهان و چرخش ستاره‌ها صحبت کرده که حیرت و سرگردانی انسان در چنین دنیایی را به تصویر کشیده است. این موضوع باعث شده برخی از محققان ادبی، این احتمال را در نظر بگیرند که خیام قبل از منجمان مشهوری مثل کوپرنیک و گالیله به گردش سیاره‌ها پی برده است.

ریاضیات

اولین ریاضی دانی که به تحقیق منظم علمی در معادلات درجه اول تا سوم پرداخته، حکیم خیام نیشابوری است. او در نهایت موفق شده این معادلات را به شکل تحسین برانگیزی طبقه بندی کند و همین مورد یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این حکیم ایرانی به شمار می‌رود. همچنین کتاب‌های زیادی در مورد ریاضیات از خیام به جا مانده که راهگشای بسیاری از دانشمندان در سراسر جهان است.

ستاره شناسی

یکی دیگر از مهم‌ترین دستاوردهای خیام، ایجاد یک گاهشمار ایرانی است که در زمان وزارت خواجه نظام الملک و سلطنت ملک شاه انجام شد. خیام برای سروسامان دادن به این گاهشمار، مدار گردش زمین به دور خورشید را تا 16 رقم حساب می‌کرد.

فلسفه

حکیم عمر خیام به فلسفه بسیار علاقه داشت و یادگیری علوم این حوزه را در سنین میانسالی آغاز کرد. همچنین آثار و رساله‌های زیادی هم در زمینه فلسفه تدوین کرد که تا کنون 5 مورد از آن‌ها وجود دارد. البته 4 مورد از این رساله‌ها به زبان عربی هستند.

موسیقی

خیام حتی در زمینه موسیقی هم دستی داشته به طوری که ریاضی و موسیقی را با هم ترکیب کرده است. او موفق شد با اشکالی از موسیقی مانند با نیم پرده، بی نیم پرده، نیم پرده بالا رونده و یک چهارم پرده، مسائل مربوط به تقسیم یک چهارم به سه فاصله را حل کند.

شعر و ادب

مهمترین دستاورد خیام در خصوص شعر و ادب، رباعیات خیام است که یکی از مهمترین آثار ادبی کشورمان به شمار می‌رود. خیام اشعار خود را ساده و آلایش می‌سرود و پیرو هیچکس نبود. وی بیشتر سعی داشت نکات و اندیشه‌های فلسفی خود را در قالب شعر به مردم زمانه خود و آیندگان بیاموزد.

خیام در چه قرنی می زیست

خیام در قرن پنجم هجری زندگی می‌کرد و با بسیاری از شاعران بزرگ ایرانی مانند خواجه نظام الملک طوسی و بابا طاهر عریان، هم دوره است. افراد برجسته دیگری مانند نظامی عروضی و ابوالحسن بیهقی هم با او هم دوره بوده و از نزدیک با خیام ملاقات داشته‌اند.

القاب خیام نیشابوری

خیام نیشابوری را با القاب زیر هم می‌شناسند:

• خیام حکیم
• امام خراسان
• نادره فلک
• الحکیم الفاضل
• فیلسوف العالمین
• ملک الحکماء
• سلطان العلماء
• و...

خیام در بعد جهانی

رباعیات خیام در تمام دنیا شناخته شده هستند و کمتر شاعر ایرانی پیدا می‌شود که به اندازه خیام در سطح جهانی شهرت و محبوبیت داشته باشد. شعرهای او توسط ادوارد فیتزجرالد ترجمه شده و حتی آندره ژید هم در کتاب مائده‌های زمینی از این شعرها الهام گرفته است. علاوه بر این، دانشمندان جهان هنوز هم از آثار مختلف خیام در حوزه ریاضیات و نجوم استفاده می‌کنند.

ویژگی های شعر خیام

همانطور که احتمالاً می‌دانید، خیام در حوزه شعر و ادب به رباعیات خود مشهور است. او شعرهایش را به صورت ساده، کوتاه و بدون هنرنمایی یا لفافه گویی سروده ولی در عین حال، معنی عمیق و متفکرانه‌ای در اشعار او نهفته است. بیشتر رباعیات خیام در مورد اسرار آفرینش و ذات انسان بودن است و همه افراد را به تفکر و اندیشه وا می‌دارد.

اندیشه های خیام

حکیم خیام نیشابوری همواره بعد از رصد کردن ستارگان، انسان را موجود بی‌تاثیری در هستی تصور کرده و دغدغه‌های او را بی معنی تلقی می‌کرد. در اندیشه خیام، تنها دارایی انسان‌ها عمر آن‌هاست و به نظر می‌رسد که نسبت به جهان پس از مرگ تردید دارد. اگر رباعیات خیام را بخوانید، متوجه می‌شوید که او سعی داشته به ما بگوید عمرمان را غنیمت بشماریم و همواره مرگ را یاد آوری کرده است.

ابیات زیر تنها بخشی از سخنان او با انسان‌هاست:

چون عمر بسر رسد چه بغداد و چه بلخ

پیمانه چو پر شود چه شيرين و چه تلخ

خوش باش که بعد از من و تو ماه بسی

از سلخ بغره آید از غره بسلخ

آثار خیام

حکیم خیام نیشابوری آثار ارزشمند زیادی را در طول زندگی خود تدوین کرده و برایمان به جا گذاشته است. هرکدام از این آثار به حوزه خاصی مربوط می‌شوند. در اینجا مهم‌ترین آثار خیام در حوزه‌های مختلف را به شما معرفی می‌کنیم.

• آثار ادبی: رباعیات خیام، اشعار عربی، ترجمه خطبه توحیدیه ابن سینا، وصیت نامه خیام
• فیزیک: مختصر فی الطبیعیات، رساله میزان‌الحکم
• جغرافیا: رساله لوازم‌الامکنه
• تاریخ: رساله در کشف حقیقت نوروز، نوروزنامه که فقط دو نسخه خطی از آن موجود است.
• ریاضیات: رساله مشکلات الحساب، رسالة فی البراهین علی المسائل الجبر و المقابله که به زبان عربی نوشته شده، رساله در تحلیل یک مسئله، رساله شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس
• موسیقی: شرح المشکل من کتاب الموسیقی
• فلسفه: رساله در وقوع خیر و شر، رساله فی الوجود، رساله الجواب عن ثلاث مسائل، رساله فی کلیه الوجود، رساله الکون و التکلیف، رساله الضیاء العقلی فی الموضوع العلم الکلی

دین و مذهب خیام

عمر خیام مسلمان بود و به یگانگی خداوند اعتقاد داشت. برخی از افراد از شعرهای او این برداشت را می‌کنند که بی دین و مذهب بوده است اما پژوهش‌های انجام شده خلاف این موضوع را ثابت می‌کنند.

آرامگاه خیام

در خصوص تاریخ فوت خیام نیشابوری، اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد اما به نظر می‌رسد که این شاعر در سال 517 هجری قمری در نیشابور از دنیا رفت. آرامگاه او هم در همین شهر قرار دارد و همواره علاقمندان به شعر و ادب فارسی از این آرامگاه دیدن می‌کنند.

در انتها

در این مطلب سعی کردیم شما را با یکی از افراد برجسته و مشهور ایرانی، یعنی حکیم خیام نیشابوری آشنا کنیم. خیام یکی از شاعران و رباعی سرایان پرآوازه کشورمان است که در زمینه علوم مختلف مثل ستاره شناسی و ریاضیات هم مهارت‌‌های زیادی داشته و تمام جهان از او به نیکی یاد می‌کنند. پس او را نه فقط در لیست بهترین شاعران تاریخ ایران، بلکه در زمره دانشمندان نام آور کشور هم قرار می‌دهند.