قمار دیپلماتیک ترامپ؛ اقتدار ایران در برابر دام‌های مذاکراتی آمریکا

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - در حالی که دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا قرار است یکشنبه در مسقط برگزار شود، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با تأکید بر مواضع اصولی کشورمان اعلام کرد که ایران در هر گام، منافع ملی را اولویت قرار می‌دهد و در برابر زیاده‌خواهی‌ها ایستادگی خواهد کرد.

 هم‌افزایی منطقه‌ای؛ سپر توافق هسته‌ای

سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، در تشریح سفر‌های خود به عربستان سعودی و قطر، این تحرکات را بخشی از استراتژی کلان تهران برای آگاه‌سازی کشور‌های منطقه از روند مذاکرات هسته‌ای و جلب حمایت آنها دانست. او تأکید کرد که پایداری هرگونه توافق احتمالی با آمریکا، به میزان زیادی به رعایت ملاحظات، نگرانی‌ها و منافع مشترک کشور‌های همسایه بستگی دارد. این رویکرد که از ابتدای گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم با آمریکا در مسقط و رم در دستور کار قرار گرفته، نشان‌دهنده بلوغ دیپلماتیک ایران در مدیریت پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی خاورمیانه است. برخلاف برخی قدرت‌های غربی که مسائل منطقه را صرفاً از دریچه منافع خود می‌نگرند، ایران با رایزنی‌های مستمر با همسایگان، به دنبال ایجاد اجماعی منطقه‌ای است که نه‌تنها مذاکرات هسته‌ای را تقویت کند، بلکه زمینه‌ساز همکاری‌های بلندمدت در حوزه‌های اقتصادی، امنیتی و سیاسی شود.

سفر عراقچی به عربستان سعودی که یکی از بازیگران کلیدی منطقه به‌شمار می‌رود، فرصتی مناسب برای تبادل نظر درباره مسائل دوجانبه و منطقه‌ای بود. به‌نظر می‌رسد که این دیدار در شرایطی که روابط تهران و ریاض پس از سال‌ها تنش در مسیر بهبود قرار گرفته، می‌‍تواند به تحکیم اعتماد متقابل کمک‌ کند.

از سوی دیگر، حضور عراقچی در همایش گفت‌و‌گو‌های ایران و اعراب در قطر که توسط مرکز مطالعات الجزیره و شورای راهبردی روابط خارجی ایران برگزار شد، گامی مهم در راستای کاهش سوءتفاهمات و تقویت مفاهمه با جهان عرب بود. همچنین، این همایش که عراقچی در سه دور قبلی آن نقش کلیدی داشت، بستری مناسب برای تبادل دیدگاه‌ها و کاهش تنش‌ها فراهم کرد.

چالش‌های منطقه‌ای در سایه قمار ترامپ

در حالی که ایران با دیپلماسی فعال خود تلاش دارد فضای منطقه‌ای را برای مذاکرات هسته‌ای هموار کند، رویکرد جنجالی دونالد ترامپ پیچیدگی‌های جدیدی به این معادله افزوده است. دیدار اخیر ترامپ با ران درمر، وزیر امور راهبردی رژیم صهیونیستی، نشان‌دهنده شکاف عمیق میان واشنگتن و تل‌آویو بر سر مذاکرات با ایران است. در این دیدار، ترامپ بر تمایل خود برای دستیابی به توافق دیپلماتیک با ایران بدون توسل به گزینه نظامی تأکید کرد، در حالی که نتانیاهو بار‌ها خواستار تشدید تقابل نظامی با تهران شده است. این اختلاف که ریشه در تفاوت دیدگاه‌های استراتژیک دو طرف دارد، نشان می‌دهد که ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری خود، برخلاف دوره اول، به دنبال مدیریت تنش‌ها از طریق دیپلماسی است.

با این حال، اقدام غیرمنتظره ترامپ در اعلام آتش‌بس با انصارالله یمن، بدون هماهنگی با رژیم صهیونیستی، به افزایش نگرانی‌های تل‌آویو دامن زده است. به گفته یک مقام اسرائیلی به آکسیوس، این تصمیم برای تل‌آویو غافلگیرکننده بود و از طریق رسانه‌ها از آن مطلع شدند. این تحولات، نشانه‌ای از کاهش نفوذ رژیم صهیونیستی بر سیاست‌گذاری‌های آمریکا در منطقه است و می‌تواند فرصتی برای ایران باشد تا با تقویت روابط منطقه‌ای، وزن خود در مذاکرات را افزایش دهد. اما اظهارات استیو ویتکاف، نماینده آمریکا در مذاکرات هسته‌ای، که از لزوم توقف کامل برنامه غنی‌سازی ایران سخن گفته، نشان‌دهنده ادامه زیاده‌خواهی‌های واشنگتن است.

عراقچی این تناقض‌ها را نتیجه عدم انسجام در تیم جدید ترامپ یا ترفند‌های مذاکراتی می‌داند و تأکید دارد که ایران فارغ از این بازی‌های روانی، مسیر خود را دنبال خواهد کرد.

 مذاکرات مسقط: آزمون استراتژی دیپلماتیک

دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که قرار است فردا در مسقط برگزار شود، در شرایطی آغاز می‌شود که سه دور قبلی در مسقط و رم، به گفته عراقچی، پیشرفت‌هایی را به همراه داشته است. با این حال، ورود مذاکرات به مرحله بررسی جزئیات، نیازمند دقت و مشورت‌های بیشتری است. تأخیر در برگزاری این دور به دلایل فنی و لجستیکی، که از سوی عمان اعلام شد، نشان‌دهنده حساسیت بالای این مرحله است. عراقچی با تأکید بر اینکه ایران در این مذاکرات بر اساس منافع ملی عمل می‌کند، هرگونه انحراف از این اصول را غیرقابل قبول دانست. این موضع که ریشه در تجربه سال‌های گذشته ایران در مذاکرات هسته‌ای دارد، نشان‌دهنده عزم تهران برای حفظ استقلال و حقوق خود در برابر فشار‌های خارجی است.

اظهارات ضدونقیض تیم مذاکراتی آمریکا، به‌ویژه استیو ویتکاف، یکی از چالش‌های اصلی مذاکرات است. ویتکاف از یک سو بر دیپلماسی به‌عنوان راه‌حلی پایدار تأکید می‌کند و از سوی دیگر شروط غیرواقع‌بینانه‌ای مانند توقف کامل غنی‌سازی مطرح می‌کند. به‌ نظر می‌رسد این تناقض‌ها بخشی از استراتژی ترامپ برای ایجاد فشار روانی بر ایران است، در حالی که دیگران آن را نتیجه عدم هماهنگی در تیم سیاست خارجی جدید آمریکا می‌دانند. عراقچی، اما با صراحت اعلام کرده که ایران درگیر این بازی‌های روانی نخواهد شد و با تکیه بر مواضع اصولی خود، تنها در صورتی به توافق تن می‌دهد که منافع مردم تأمین شود.

تحریم‌های جدید؛ شمشیر دولبه ترامپ 

همزمان با نزدیک شدن به مذاکرات مسقط، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه دو فرد هندی، ۱۱ نهاد در چین، جزایر مارشال و سنگاپور و شش نفت‌کش مرتبط با ایران اعلام کرد. این اقدام که به نظر می‌رسد بخشی از استراتژی فشار حداکثری برای تأثیرگذاری بر مذاکرات است، در شرایطی انجام می‌شود که گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار‌ها بر پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای خود تأکید کرده است. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که تحریم‌ها نه‌تنها ایران را از پیگیری حقوق خود بازنداشته، بلکه اراده کشورمان برای تقویت خودکفایی و اقتصاد مقاومتی را افزایش داده است. 

این تحریم‌ها، که با هدف محدود کردن صادرات نفت ایران اعمال شده، می‌تواند به‌عنوان شمشیری دولبه برای ترامپ عمل کند. از یک سو، این اقدام ممکن است فشار اقتصادی بر ایران را افزایش دهد، اما از سوی دیگر، با تحریک افکار عمومی و تقویت عزم ملی در ایران، مذاکرات را به سمت بن‌بست سوق دهد. عراقچی در واکنش به این تحریم‌ها، آنها را نشانه ضعف آمریکا در برابر مقاومت ایران دانست و تأکید کرد که تهران مسیر خود را با قدرت ادامه خواهد داد.

چشم‌انداز پیش‌رو: پیروزی دیپلماسی یا سایه تهدید؟

مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، فراتر از یک گفت‌وگوی دوجانبه، به آزمونی برای استراتژی دیپلماتیک دونالد ترامپ تبدیل شده است. سفر قریب‌الوقوع او به عربستان، قطر و امارات که به گزارش آکسیوس بدون توقف در فلسطین اشغالی انجام خواهد شد، نشان‌دهنده تغییر اولویت‌های واشنگتن در منطقه است. این سفر که با هدف تقویت روابط آمریکا با کشور‌های عربی و مدیریت تنش‌های منطقه‌ای انجام خواهد شد، می‌تواند فرصتی برای ایران باشد تا با گسترش نفوذ منطقه‌ای خود، وزنه مذاکرات را به نفع خود سنگین‌تر کند. 

در این میان، نقش رژیم صهیونیستی و تلاش‌های نتانیاهو برای تخریب مذاکرات که عراقچی آن را به تحریکات گروهک منافقین و ادعا‌های جعلی رسانه‌هایی مانند فاکس نیوز نسبت داده، نمی‌تواند نادیده گرفته شود. فشار‌های نتانیاهو بر تیم ترامپ برای اتخاذ رویکردی سخت‌گیرانه‌تر علیه ایران، با مقاومت کاخ سفید مواجه شده است. این مقاومت، نشان‌دهنده تمایل ترامپ به دستیابی به توافقی است که بتواند به‌عنوان دستاوردی دیپلماتیک در کارنامه او ثبت شود.

ایران؛ ستون استوار در برابر طوفان

در نهایت، آنچه ایران را در این مذاکرات و در برابر فشار‌های خارجی سربلند نگه داشته، حمایت بی‌وقفه ملت ایران از سیاست‌های اصولی نظام است. این حمایت که در مقاومت برابر تحریم‌ها، ایستادگی در برابر تهدیدات نظامی و پشتیبانی از دیپلماسی فعال نمود یافته، پشتوانه اصلی دیپلمات‌های ایرانی در مذاکرات است. عراقچی بار‌ها تأکید کرده که ایران هرگز از منافع مردم خود کوتاه نخواهد آمد و این اصل، خط قرمز مذاکرات خواهد بود.

مذاکرات مسقط، فرصتی تاریخی برای ایران است تا بار دیگر توانمندی خود در عرصه دیپلماسی را به جهانیان نشان دهد. در این مسیر، حفظ وحدت ملی، هوشیاری در برابر توطئه‌های دشمنان و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، کلید موفقیت ایران خواهد بود. جهان نظاره‌گر است که آیا دیپلماسی هوشمند ایران بار دیگر بر قمار پرخطر ترامپ پیروز خواهد شد یا سایه تهدیدات نظامی بر منطقه سنگینی خواهد کرد؟