نسل جدید پزشکان در راه است؟

باشگاه خبرنگاران جوان- برگزاری سراسری آزمون پزشکی از مقطع کارشناسی، بیش از آنکه یک تغییر کمیتی باشد، یک انقلاب کیفی در فلسفه پذیرش دانشجو و گامی مهم به سوی گزینش پزشکانی با مهارت‌های فراتر از دانش علمی صِرف است. این آزمون، نقص بزرگ نظام سنجش سنتی (کنکور) را هدف گرفته است که منظور ناتوانی در سنجش صلاحیت‌های انسانی و حرفه‌ای لازم برای طبابت است.

روز پنجشنبه، ۲۲ آبان‌ماه، رویدادی در نظام آموزش پزشکی کشور رقم خورد که شاید در هیاهوی اخبار روزمره کمتر به عمق و اهمیت آن پرداخته شد. برگزاری اولین آزمون سراسری پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی، که با حضور نزدیک به ۱۱ هزار داوطلب در ۱۳ دانشگاه علوم پزشکی کشور برگزار شد، یک نقطه عطف در بازنگری معیار‌های ورود به حرفه پزشکی است. این آزمون را نباید صرفاً یک راه فرعی جدید برای پزشک شدن دید؛ بلکه باید آن را به عنوان یک بیانیه سیاستی مهم در اصلاح نظام سلامت تحلیل کرد.

عبور از سد حافظه‌محوری

نگاهی به مواد آزمونی و ساختار آن، به وضوح نشان می‌دهد که طراحان این آزمون به دنبال گزینش نوع متفاوتی از داوطلبان هستند. تخصیص ۲۰ سوال مستقیم به مهارت‌های استدلال و تفکر نقاد و تاکید بر سنجش مفاهیم حل مسئله، نشان‌دهنده یک شیفت سرمشق از دانش انباشته به توانایی تحلیل است. نظام سنجش سنتی سال‌هاست متهم است که دانش‌آموزانی را به رشته‌های حساس مانند پزشکی هدایت می‌کند که لزوماً بهترین تحلیل‌گران یا حل‌کنندگان مسئله نیستند، بلکه صرفاً بهترین حافظه‌کنندگان فرمول‌ها و مفاهیم بوده‌اند. این آزمون جدید، به دنبال شکستن این چرخه و یافتن افرادی است که می‌توانند در شرایط بحرانی، فراتر از دانسته‌های کتابی خود فکر کنند.

گزینش انسان‌محور

مهم‌ترین وجه تمایز این فرآیند، مرحله دوم آن یعنی مصاحبه و ارزیابی‌های فراشناختی است که ۴۰ درصد نمره نهایی را تشکیل می‌دهد. در این مرحله، معیار‌هایی سنجیده می‌شود که در هیچ آزمون کتبی قابل اندازه‌گیری نیست:

●    مهارت‌های ارتباطی: توانایی برقراری ارتباط موثر با بیمار.

●    اخلاق و تعهد حرفه‌ای: سنجش وجدان کاری و اصول اخلاقی.

●    هوش هیجانی: درک و مدیریت احساسات خود و دیگران.

این همان حلقه مفقوده‌ای است که بسیاری از شهروندان در تعامل با سیستم درمان از آن گله‌مند هستند. پزشکی که بالاترین نمرات علمی را دارد، اما فاقد توانایی همدلی و ارتباط با بیمار است، نمی‌تواند یک درمانگر کامل باشد. این آزمون به صراحت اعلام می‌کند که برای نظام سلامت آینده، «شخصیت حرفه‌ای» داوطلب به اندازه «دانش علمی» او اهمیت دارد.

مسیری برای نخبگان بالغ و باانگیزه

داوطلبان این آزمون، افرادی هستند که یک دوره چهارساله کارشناسی را در رشته‌های دیگر به پایان رسانده‌اند. این ویژگی دو مزیت بزرگ به همراه دارد: این افراد در سنین بالاتر و با شناخت بیشتری از توانایی‌ها و علایق خود، رشته پزشکی را انتخاب می‌کنند. این انتخاب، برخلاف تصمیم‌گیری‌های هیجانی یا تحت فشار خانواده در سن ۱۸ سالگی، احتمالاً از روی علاقه و انگیزه واقعی است که می‌تواند به تعهد بیشتر و فرسودگی شغلی کمتر در آینده منجر شود. ورود فارغ‌التحصیلان رشته‌های متنوع (مانند علوم پایه، مهندسی یا حتی علوم انسانی) به پزشکی، می‌تواند به غنای این حوزه و شکل‌گیری دیدگاه‌های جامع‌تر در نظام سلامت کمک کند.

برگزاری سراسری آزمون پزشکی از مقطع کارشناسی، یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه بر روی کیفیت نیروی انسانی در نظام سلامت آینده است. این اقدام، به جای تکرار مسیر‌های گذشته، به دنبال اصلاح ریشه‌ای در فرآیند گزینش و تربیت پزشکان است. این آزمون به ما می‌گوید که پزشک آینده ایران، نباید فقط یک دانشمند علوم زیستی باشد، بلکه باید یک متفکر نقاد، یک ارتباط‌گر ماهر و یک انسان متعهد باشد. موفقیت این طرح می‌تواند الگویی برای بازنگری‌های بزرگتر در کل نظام سنجش و پذیرش دانشجو در کشور قرار گیرد و اولین گام در مسیر تربیت نسلی از پزشکان باشد که هم درمان می‌کنند و هم التیام می‌بخشند.