فرزندان مراکز بهزیستی به شرط توانمندسازی شغلی و روانی ترخیص می‌شوند

باشگاه خبرنگاران جوان - حمیدرضا الوند گفت: در هیچیک از مراکز بهزیستی دختران و پسران الزاما در ۱۸ سالگی از مرکز بیرون نمی‌روند چرا که نه فرهنگ ایرانی ما و نه فرهنگ شرعی چنین چیزی را نمی‌پذیرد. در خانواده‌های خود ما هم فرزند در ۱۸ سالگی خانه را ترک نمی‌کند. آنچه به غلط متداول شده، ناشی از گروه‌بندی سنی در مراکز است. ما مراکز صفر تا سه سال داریم که شیرخوارگاه‌ها هستند، سه تا شش سال که خانه‌های نوباوگان و نونهالان است، شش تا ۱۲ سال دخترانه و پسرانه و ۱۲ تا ۱۸ سال دختران و پسران. همین تقسیم‌بندی موجب شده برخی تصور کنند همه فرزندان بعد از ۱۸ سالگی الزاما ترخیص می‌شوند، در حالی که این‌طور نیست. به‌ویژه دختران ما تا زمانی که ازدواج نکرده‌اند یا شغل مناسب پیدا نکرده‌اند، از مراکز خارج نمی‌شوند.

وی افزود: دختران به دلیل شرایط خاص معمولا در ۱۸ سالگی از مراکز خارج نمی‌شوند. ممکن است تا زمان ازدواج، یافتن شغل یا ادامه تحصیل در دانشگاه در مراکز باقی بمانند. اگر در دانشگاه شهر دیگری پذیرفته شوند برای آنان خوابگاه فراهم می‌کنیم و همچنان تحت نظارت و امداد سازمان بهزیستی قرار دارند و همه هزینه‌هایشان پرداخت می‌شود.

کمک هزینه ماهانه به پسران در سربازی

الوند ادامه داد: ما هیچ فرزند ۱۸ ساله‌ای را بدون شغل و پشتوانه از مراکز خارج نمی‌کنیم، البته پسران تفاوتی با دختران دارند و باید به خدمت سربازی بروند. فرزندان پسر یا وارد دانشگاه می‌شوند یا به سربازی می‌روند، اگر فرزند ما به دانشگاه برود حتی دانشگاه آزاد برای او خوابگاه فراهم می‌کنیم و امداد ماهانه نیز تعلق می‌گیرد. در صورت اعزام به سربازی، اگر محل خدمت در محل زندگی او باشد پس از اتمام خدمت دوباره به مراکز ما بازمی‌گردد اما اگر سن او بالاتر باشد مثلاً ۲۰ ساله در خانه‌های نیمه‌مستقل سکونت خواهد داشت و همچنان تحت نظارت ما خواهد بود تا دوران سربازی به پایان برسد، در این مدت ماهانه کمک‌هزینه دریافت می‌کند که امسال به ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است تا بتواند زندگی خود را مدیریت کند.

وی اضافه کرد: ممکن است دادگاه فرزندی ۱۵ ساله را به ما معرفی کند و تیم مراقبت پس از بررسی شرایط خانوادگی و آموزشی او تشخیص دهد که ادامه تحصیل اولویت نیست و بهتر است وارد حرفه‌آموزی شود چنین فردی شاید در ۱۷ سالگی استادکار شود و شغلی پایدار پیدا کند اگر تیم مراقبت تشخیص دهد که او توانمند و مستقل شده و خود فرد هم تمایل داشته باشد، حتی در زیر ۱۸ سال نیز با ترخیص او موافقت خواهد شد.

تمایل کم فرزندان پسر برای کار

مدیرکل دفتر مراقبت و توانمندسازی کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی با اشاره به یکی از چالش‌های جدی فرزندان در مراکز بهزیستی گفت: یکی از مشکلات بچه‌ها این است که در شغل خود پایدار نمی‌مانند. برای حل این موضوع، تفاهم‌نامه‌هایی با سایپا، ایران‌خودرو و ایساکو امضا کرده‌ایم. هفته گذشته ۶۰ نفر از فرزندان ما برای همکاری به ایران‌خودرو معرفی شدند اما تنها ۱۶ نفر تمایل به حضور داشتند و مابقی علاقه‌ای نشان ندادند، برخی نیز شغل و درآمد دارند اما بعد از یک سال کار خود را رها می‌کنند.

وی گفت: برای فرزندانی که بالای ۱۸ سال دارند، خانه‌های مستقل فراهم می‌کنیم. این فرزندان در مراکزی مانند مرکز "آرا" ساکن می‌شوند و بین ۶ ماه تا یک سال در آنجا زندگی می‌کنند پس از آنکه ثبات شغلی پیدا کردند و شرایط زندگی مستقل برایشان مهیا شد از مرکز ترخیص خواهند شد.

تلاش برای رهسپاری موفق فرزندان بهزیستی

علیرضا محمدی معاون سلامت اجتماعی بهزیستی استان تهران نیز درباره روند ترخیص و رهسپاری فرزندان تحت پوشش از سازمان بهزیستی گفت: زمانی که یک فرزند به مرحله‌ای می‌رسد که زندگی مستقل می‌خواهد و دیگر مایل نیست در مرکز بماند، ما موظفیم تمام اقدامات لازم را انجام دهیم و در این مسیر پول ترخیص را تأمین کرده، خانه برای او تهیه می‌کنیم، لوازم ضروری منزل را از طریق خیرین یا همان منابع مالی که نزد سازمان دارد فراهم می‌کنیم و شغلی برایش پیدا می‌کنیم تا بتواند مستقل شود. هرچند گاهی نظر خودمان این است که فرزند هنوز زود است از مرکز خارج شود، اما وقتی او به بالای ۱۸ سالگی رسیده و استقلال را می‌خواهد، با وجود همه چالش‌ها تلاش می‌کنیم به بهترین شکل ممکن رهسپاری انجام شود.

وی افزود: بخشی از فرزندان پسر ما در دوره خدمت سربازی قرار می‌گیرند. در این دوره نیز ما حمایت‌های لازم را داریم، امداد لازم را می‌گذاریم و پیگیری می‌کنیم تا فرزند پس از پایان خدمت، آماده زندگی مستقل شود و دیگر به مرکز بازنگردد. برخی معتقدند این بچه‌ها نباید به سربازی بروند، اما تجربه نشان داده که اتفاقا بخشی از توانمندسازی روانی، اجتماعی و توسعه فردی در همین دوره رخ می‌دهد. بسیاری از فرزندان ما در محل خدمت سربازی مهارت‌های شغلی یاد گرفته‌اند؛ مثلا یکی از فرزندان در خدمت سربازی وارد آرایشگاه شد یا در بخش تأسیسات کار کرد و بعد از پایان خدمت همان شغل را ادامه داد. حتی نمونه‌ای داشتیم که در خدمت سربازی سیم‌کشی ساختمان آموخت و امروز در همین شغل فعالیت دارد و توانسته خواهر و برادر خود را هم از مراکز بهزیستی خارج کرده و همراه خود ببرد.



محمدی ادامه داد: گاهی برخی از فرزندان در ۱۸ سالگی ترخیص می‌شوند زیرا شرایط استقلال دارند یعنی شغل پیدا کرده‌اند، خانه برایشان تهیه شده و آمادگی استقلال را دارند در این شرایط ترخیص خواهند شد.

اولویت بهزیستی همواره بازگشت فرزندان به خانواده است

معاون سلامت اجتماعی بهزیستی استان تهران با اشاره به اینکه اولویت ما همواره بازگشت به خانواده است، گفت: زمانی که کودکی در مراکز ما پذیرش می‌شود اولین اقدام ما یافتن خانواده، گفت‌وگو با آنان، بررسی مشکلات و تلاش برای حل آن است تا کودک به خانواده بازگردد. حتی بهترین مراکز ما هم نمی‌توانند جایگزین خانواده باشند حتی خانواده آسیب‌دیده اگر مورد حمایت قرار گیرد، محیطی بهتر از هر مرکز برای کودک فراهم می‌کند، کودک بیش از هر چیز به آغوش خانواده و کسب مهارت در دل خانواده نیاز دارد.

معاون سلامت اجتماعی بهزیستی استان تهران افزود: ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا مدیریت مورد (Case Management) انجام دهیم، یعنی مشکلات خانواده را شناسایی و حل کنیم تا کودک به والدین بازگردد. در برخی موارد ممکن است بازپیوند انجام شود اما بعد از مدتی کودک دوباره در شرایط مخاطره قرار گیرد. در این مواقع، فرزند دوباره به مراکز بازمی‌گردد زیرا حفظ امنیت و سلامت او برای ما اولویت دارد بنابراین بازپیوند به معنای پایان کار نیست و همواره پایش و پیگیری ادامه دارد.

محمدی ادامه داد: ترخیص از مراکز بهزیستی اشکال مختلفی دارد برخی فرزندان به فرزندخواندگی سپرده می‌شوند، برخی به خانواده بازمی‌گردند و برخی نیز وارد فرآیند میزبانی می‌شوند. اما یکی از مهم‌ترین بخش‌های ترخیص، موضوع رهسپاری یا همان زندگی مستقل است که زمانی محقق می‌شود که فرزند به رشد و بلوغ برسد این اتفاق معمولا در ۱۸ سال به بالا رخ می‌دهد، اما صرف رسیدن به ۱۸ سالگی ملاک ترخیص نیست، بلکه استقلال و توانمندی فرزند شرط اصلی است.

معاون سلامت اجتماعی بهزیستی استان تهران خاطرنشان کرد: توانمندسازی فقط به شغل محدود نمی‌شود. حتی اگر فرزندی شغل و درآمد داشته باشد باید توانمندی روانی، اجتماعی و توسعه فردی او هم احراز شود تا بتواند مستقل در جامعه زندگی کند. در مراکز ما دختران ۱۹ و ۲۰ ساله‌ای وجود دارند که شاغل‌ هستند، اما هنوز به استقلال روانی و اجتماعی لازم نرسیده‌اند و به همین دلیل تیم مددکاری با ترخیص آنها موافقت نمی‌کند.

وی گفت: بر اساس بخشنامه‌ای، همه مؤسسات موظف شدند در کنار مرکز خود خانه‌های مستقل داشته باشند. این خانه‌ها فرصتی برای آماده‌سازی بچه‌ها به شمار می‌رود تا قبل از ورود به جامعه، زندگی مستقل را تمرین کنند در این خانه‌ها، نوجوانان خرید و آشپزی خود را انجام می‌دهند، هزینه‌های آب و برق را مدیریت می‌کنند و در عین حال مددکار بر وضعیت شغل، تحصیل و مهارت‌های آنان نظارت دارد.

منبع: سازمان بهزیستی