طرح ملی سنجش کیفیت یادگیری دانش‌آموزان پایه ششم اجرا می‌شود

باشگاه خبرنگاران جوان - به نقل از شورای عالی آموزش و پرورش، سنجشِ یادگیری دانش‌آموزان یکی از مراحل اصلی چرخه تعلیم و تربیت به شمار می‌رود که در عرصه کلان نیز این موضوع مستثنی نیست و سیاستگذاران آموزش باید از سودمندی اقدامات و برنامه‌های خود در سطح کلان آگاه شوند.

سنجش ملی کیفیت یادگیری دانش آموزان به همین منظور طراحی شده و قرار است خلأ اطلاعاتی ناشی از کم اطلاعی مدیران و برنامه‌ریزان از کیفیت یادگیری دانش‌آموزان را تکمیل کند. این مطالعه اولین تلاش به ثمرنشسته برای تکمیل یک سنجش ملی با همه ویژگی‌ها و قابلیت‌های لازم پس از دو تجربه در انتهای دهه ۷۰ است که در آموزش و پرورش اجرا شده است.

ایده‌های اولیه در ۱۵ سال پیش مطرح شد و دو تلاشِ ناکام در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۳ نیز انجام شد ولی هیچ کدام به بار ننشست تا اینکه با تأکید وزیر وقت آموزش و پرورش در انتهای سال ۱۳۹۹ اجرای سنجش ملی دوباره به جریان افتاد و گردآوری داده‌ها در خرداد ۱۴۰۰ انجام شد. با این حال، به دلیل آنکه حمایت‌ها و پشتیبانی‌ها ادامه پیدا نکرد، مراحل بعدی تا سال ۱۴۰۳ به تعویق افتاد.

تمرکز این دور از مطالعه روی درس ریاضی بود. جدا از آزمون‌های پیشرفت تحصیلی طراحی شده، پرسشنامه‌های پیشینه کاوی به تفکیک از دانش آموزان، معلمان و مدیران گردآوری شد تا بافت و زمینه یادگیری همچون بافت خانوادگی، نگرش‌های و پنداشت‌های دانش آموزان، جو مدرسه، باور‌ها و عقاید کارگزاران آموزشی، فعالیت‌ها و اقدامات کنشگران تحلیل و مقایسه شده و ارتباطات آنها با یادگیری بررسی شود.

این تحلیل‌ها روی بیش از ۲۸ هزار دانش آموز از هزار و ۲۵۶ مدرسه گردآوری شد. حاصل کار علاوه بر توصیف و مقایسه کیفیت یادگیری در استان‌ها، یافته‌های گسترده‌ای در زمینه‌های عدالت آموزشی، بافت خانوادگی دانش آموزان، شرایط مدارس و کنشگران آموزشی و وضعیت تدریس و یادگیری در کلاس‌های درس بود که هر یک به طور جداگانه در فصلی از این گزارش تشریح شده است.

نتایج مطالعه نشان داد که کیفیت یادگیری به طور متفاوتی در کشور توزیع پیدا کرده است که از استان‌هایی همچون مرکزی، یزد و اصفهان به عنوان برترین استان‌ها تا سیستان و بلوچستان وخوزستان در انتهای فهرست قرار گرفته‌اند. با این حال، هنوز میانگین عملکرد هیچ استانی از نقطه وسط مقیاس عبور نکرده است.

علاوه بر کیفیت یادگیری افزودن مؤلفه عدالت آموزشی (با تأکید بر عدالت در کیفیت یادگیری) نیز نشان داد که حتی برخی استان‌های موفق در زمینه کیفیت یادگیری، در زمینه عدالت آموزشی کامیابی نداشته‌اند. گردآوری داده‌ها در بحبوحه جولان ویروس کرونا و با اخذ مجوز از ستاد ملی کرونا اتفاق افتاد.

تکرار سنجشِ ملی با فواصل منظم و در دروس و پایه‌های متفاوت می‌تواند خلأ اطلاعاتی چندین ساله درباره دستاورد‌های یادگیری در استان‌ها را برطرف کند و مدیران استانی را در قبال خروجی‌های یادگیری استان به جای تمرکز بر درون داده‌ها یا فرایند‌ها پاسخگو کند.

این کار در دوره ابتدایی که به طور معمول اطلاعات کمی از میزان یادگیری دانش آموزان آن تولید می‌شود، اهمیت دوچندان خواهد داشت.

در صورت تکرار این دست سنجش‌ها می‌توان مطلع شد که میزان تغییرات در گذر زمان در کل کشور یا هر یک از استان‌ها به چه میزان بوده است. پایش تغییرات می‌تواند علاوه بر یادگیری در مورد متغیر‌های پیشینه‌ای دیگر نیز انجام شود.