توقف اجرای آیین‌نامه کاهش مصرف پلاستیک به‌دلیل ضعف ضمانت اجرایی

باشگاه خبرنگاران جوان - خادم ثامنی، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: پلاستیک امروز به یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهانی تبدیل شده و در کنار آلوده‌سازی اکوسیستم‌های آبی و خاکی، تهدیدی جدی برای سلامت انسان نیز محسوب می‌شود.

وی گفت: بر اساس آمار رسمی، روزانه حدود ۵۷ هزار تن پسماند عادی شهری در کشور تولید می‌شود که ۱۱ تا ۱۲ درصد آن را پسماند‌های پلاستیکی تشکیل می‌دهند، این مواد با نفوذ به منابع آب و خاک، اثرات مخربی بر محیط زیست برجای می‌گذارند، مصرف سالانه پلاستیک در ایران برای هر نفر حدود ۳۵ کیلوگرم برآورد شده است که تقریبا هم‌سطح با متوسط جهانی است.

خادم ثامنی افزود: طبق برآورد انجمن ملی صنایع پلیمر ایران، سالانه ۳.۵ میلیون تن مواد پلیمری در بورس کالا معامله می‌شود که علاوه بر این، حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن مواد پلاستیکی به کشور وارد می‌شود.

وی اظهار کرد: تخمین‌ها نشان می‌دهد سالانه حدود ۱.۵ میلیون تن از این محصولات پلاستیکی یک‌بار مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرند که از این میان تنها ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تن بازیافت شده و مابقی سوزانده یا رهاسازی می‌شود.

پیوستن جهانی برای مهار بحران پلاستیک

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند تصریح کرد: در راستای مقابله با بحران پلاستیک، براساس گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) تاکنون ۱۲۷ کشور جهان قوانینی برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی تصویب کرده‌اند، این قوانین شامل ممنوعیت توزیع رایگان، محدودیت واردات و تولید، مالیات بر تولید و مصرف و نیز تسهیل فرآیند بازیافت می‌شود.

وی اضافه کرد: در ایران نیز آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در سال ۱۴۰۱ به تصویب هیات دولت رسید. طبق ماده ۲ این آیین‌نامه، تولیدکنندگان موظف به کاهش سالانه ۲۰ درصدی تولید کیسه‌های کمتر از ۲۵ میکرون طی یک دوره پنج‌ساله و جایگزینی آنها با کیسه‌های سازگار با محیط زیست و یا زیست‌تخریب‌پذیر هستند، با این حال، به دلیل مشکلاتی نظیر فقدان آمار دقیق تولید از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، عدم ضمانت اجرایی ماده ۳ آیین نامه مذکور، و نبود شفافیت در فرآیند نظارت، اجرای این ماده متوقف شده است.

خادم ثامنی گفت: بر اساس ماده ۳ این آیین‌نامه نیز توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی در فروشگاه‌ها ممنوع اعلام شده، اما به دلیل نداشتن ضمانت اجرایی و عدم امکان تعیین مجازات برای متخلفان، این ماده نیز اجرایی نشده است.

اصلاح آیین‌نامه در دستور کار دولت

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان افزود:در سال ۱۴۰۳، سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری نهاد‌های ذیربط و انجمن‌های تخصصی، اقدام به بازنگری آیین‌نامه کرده است، این اصلاحیه هم‌اکنون در کمیسیون امور زیربنایی، صنعت و محیط زیست دولت در حال بررسی است.

وی گفت: با توجه به اینکه روز ۲۱ تیر به عنوان روز بدون کیسه پلاستیکی در کشور با روز جهانی بدون کیسه پلاستیکی ۳ جولای (۱۲ تیر) مغایرت زمانی دارد و با توجه به تاثیرگذاری مناسبت‌ها و رخداد‌های محیط زیستی ملی - بین المللی و هم پوشانی برخی از فعالیت‌های تخصصی با تقویم رخداد‌های محیط زیستی جهانی این دفتر به منظور تقارن این دو روز از طریق مراجع ملی در حال اقدام است.

نقش مردم در مهار بحران پلاستیک

خادم ثامنی اظهار کرد: در کنار قوانین الزام‌آور، نقش مردم در کاهش مصرف پلاستیک بسیار حیاتی است، استفاده کمتر از کیسه‌های نایلونی، به کارگیری کیسه‌های پارچه‌ای یا سبد‌های خرید، پرهیز از ظروف یکبار مصرف و انتخاب محصولات با بسته‌بندی‌های کاغذی یا شیشه‌ای، از جمله اقدامات موثر در این زمینه به شمار می‌روند.

وی گفت: افزایش آگاهی عمومی درباره اثرات زیان‌بار پلاستیک و ترویج سبک زندگی دوستدار محیط زیست، می‌تواند گامی بزرگ در مسیر کاهش این بحران جهانی باشد.

منبع: روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست