مشت محکم TRT بر دهان دموکراسی!

باشگاه خبرنگاران جوان - ایمان‌ عظیمی، خبرنگار گروه فرهنگ روزنامه فرهیختگان در گزارشی با اشاره به دستگیری بازیگران شبکه TRT ترکیه که در اعتراضات این کشور شرکت داشتند، نوشت:

‌اکرم امام‌اوغلو‌ (شهردار استانبول) که از او به‌عنوان یکی از چهره‌های مهم مخالف اردوغان یاد می‌کنند، در تاریخ 19 مارس بازداشت شد و همین مسئله بسیاری از مردم را به خیابان‌ها کشاند. کار در ادامه به جایی رسید که رسانه دولتی ترکیه از بازداشت 11 تن از افراد مشهور به علت حمایت از فراخوان «تحریم عمدی کالا» خبر داد. فارغ از به‌حق بودن یا نبودن اجرایی کردن این تصمیم از طرف سلبریتی‌ها، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران مطرح ترکیه باید گفت اردوغان در قدرت بار دیگر نشان داد که چندان به ارزش‌های جوامع مدرن -که بارها از وفاداری خود نسبت به آن‌ها دم زده‌اند- باور ندارد و نمی‌تواند از بروز واکنش‌های احساسی نسبت به «دیگری» در مواقع حساس سر باز بزند. از این‌ها گذشته، درج اسامی بازیگران و افراد مشهور در جمع بازداشت‌شدگان نه‌تنها جالب، بلکه حیرت‌انگیز است. حیرت‌انگیز از این بابت که پوشش خبری در مورد آن آنگونه که شایسته است فضای مدیای خارجی را دربر نگرفته و گویا «آزادی بیان» در کنار «آزادی فکر و اندیشه» و ارزش‌های منطبق بر آن ارتباط مستقیمی با خوشامد قدرت‌ها دارد. اگر دولت یا بازیگر حاضر در صحنه سیاست با «عمو سام» ببندد، کاری به کارش ندارند. باری، صحبت از دموکراسی در حوصله این گزارش نیست و ما هم براساس بازداشت‌های صورت‌گرفته به مسئله بیکار شدن سلبریتی‌های تُرک -آن‌هم تنها به دلیل پیوستن به کارزار بایکوت کالاها- اشاره می‌کنیم.

به گزارش «رادیو بین‌المللی فرانسه» و به نقل از «اتحادیه بازیگران ترکیه»، نام ‌جم ییعیت اوزوم‌اوغلو‌، بازیگر نقش سلطان محمّد دوّم (محمّد فاتح) در مستند «نتفلیکس» تحت عنوان «ظهور امپراتوری‌ها: عثمانی» در بین افراد دستگیر شده به چشم می‌خورد. خبرگزاری دولتی «آنادولو» ترکیه هم روز پنج‌شنبه (سوم آوریل) گزارش داد که دادستانی کل استانبول حکم بازداشت 16 نفر را به اتهام انجام فعل «نفرت و تبعیض» و همچنین «تحریک به نفرت و خصومت» صادر کرده است. از این تعداد تاکنون 11 نفر دستگیر شده‌اند و مابقی پس از انجام تحقیقات پلیس بازداشت می‌شوند. اما این افراد چه کسانی هستند و اهمیت بازداشت آن‌ها برای رفقای اردوغان در چیست؟ فارغ از این، تعداد دیگری از بازیگران ترکیه‌ای به دلیل پیوستن به اعتراضات مردمی کارشان را در رسانه پرطمطراق دولتی تی.آر.تی از دست داد‌ه‌اند که در ادامه گزارش به آن‌ها خواهیم پرداخت.

دُم خروس TRT با اخراج بازیگر زن بیرون زد

سال گذشته بود که ‌محمّدزاهد سوباچی‌، مدیر شبکه دولتی تی.آر.تی عنوان کرد که می‌خواهد با تأسیس بخش فارسی این شبکه ‌ایران‌ را اذیت کند. این وعده البته به علت عملکرد ضعیف مدیران بخش فارسی «تی.آر.تی» و فقدان شناخت کافی نسبت به مخاطبان ایرانی تلویزیون‌های خارجی محقق نشد، امّا بسیاری را به این فکر واداشت که این شبکه یکی از معدود شبکه‌های دولتی در منطقه است که به‌شکلی حرفه‌ای کار می‌کند و استقلال رای در آن باتوجه به قدرتمند بودن نهادهای حامی حقوق تشکل‌ها محترم شمرده می‌شود. ولی برافروخته شدن شعله اعتراضات در خیابان‌های استانبول و پیوستن بخشی از سلبریتی‌های ترکیه‌ای به مردم، پرده از واقعیت‌ها کنار زد و دُم خروس TRT را به همه‌گان نشان داد. این رسانه بدون لحاظ کردن «حقوق حقه اشخاص برای حضور در اعتراضات» جلوی اسم ‌آیبوکه پوسات‌ به دلیل حمایت از اعتراضات مردم استانبول خط قرمز کشید و مانع ادامه بازی این بازیگر در سریال «تشکیلات» شد! «تشکیلات» یکی از محصولات این شبکه است و همین باعث می‌شود که رسانه دولتی ترکیه به‌راحتی او را کنار بگذارد.

در بیانیه این شبکه درخصوص اخراج آیبوکه پوسات از سریال «تشکیلات» آمده است: «پُست‌های آیبوکه پوسات، بازیگر زن مجموعه تلویزیونی تشکیلات در فضای مجازی -که از شبکه TRT 1 پخش می‌شود- به‌هیچ‌عنوان با اصول ما در TRT مطابقت ندارد و به همین خاطر فرد موردنظر را به علت ناراحت کردن مخاطبان سریال تشکیلات از این کار حذف کردیم.»‌ این اتفاق درحالی رخ داده که بعضی از قسمت‌های سریال موردنظر فیلمبرداری شده، اما باز با این‌حال مدیران تی.آر.تی تصمیم گرفته‌اند تا با بازنگری در فیلمنامه، حذف پوسات از «تشکیلات» را منطقی جلوه دهند. آن‌ها در پایان بیانیه خود به مخاطبانشان قول دادند که در صورت تکرار وضعیت مشابه، از انجام دوباره این کار، یعنی اخراج بازیگر یا دست‌اندرکار خاطی از محصولات خود، ابایی ندارند!

در همین راستا، پخش مجموعه نمایشی «مولوی» به نویسندگی ‌علی آیدین‌ نیز به دلیل واکنش صریح این کارگردان و نویسنده نسبت به حذف آیبوکه پوسات از سریال «تشکیلات» از سرویس پخش استریم «تابی» متعلق به «TRT» متوقف شد! آیدین در این رابطه عنوان کرد: «اگر حق آزادی فکر و بیان بازیگر سریال تشکیلات را نادیده گرفته و او را با تهدید چند مزدور اخراج کنید، باید تحمل این را داشته باشید که یکی از پُربیننده‌ترین آثار تابی، یعنی «مولوی» را هم از فهرست تابی بیرون بیاورید.» در واکنش به صحبت‌های علی آیدین، مدیرکُل شبکه تی.آر.تی بیان کرد که این کارگردان و نویسنده هیچ رابطه‌ کاری خاصی با شبکه فوق ندارد و سریال او به‌راحتی از سرویس پخش استریم «تی.آر.تی» حذف می‌شود! این حرف واکنش بعدی ‌علی آیدین‌ را در پی داشت، به‌طوری‌که او با لحنی تندتر نسبت به گذشته گفت: «شبکه تحت مدیریت سوباچی توانایی تولید محتوا ندارد و فقط قادر است با شمشیر و سپر ژانگولربازی دربیاورد. لقمه تی.آر.تی از گلوی من پایین نمی‌رود چون این‌ها پول مردم کشور من است که خرج آثار بی‌کیفیت می‌شود.»

استانبول! ما هم بهاری داشتیم

‌مورات دالتابان‌ یکی دیگر از بازیگرانی بود که تاوان پیوستنش به اعتراضات مردمی در استانبول را با حذف از سریال «روزی روزگاری استانبول» داد! در این رابطه هم پای شبکه دولتی تی.آر.تی در میان بود! براساس گزارش Muhalif.com ‌مورات دالتابان‌، بازیگر نقش کنعان در سریال Bir Zamanlar Istanbul (روزی روزگاری در استانبول) که از طریق شبکه TRT1 پخش می‌شود، مجموعه را ترک کرده است. گفته شده که شخصیت او در قسمت جدید سریال می‌میرد و او با داستان خداحافظی می‌کند! در حال حاضر، هیچ بیانیه‌ای از طرف «تی.آرتی» و سازندگان سریال در این خصوص منتشر نشده؛ ولی کسی نیست که نداند او به خاطر حمایت از کارزار یک‌روزه خرید کالا از این سریال کنار گذاشته شده است.

حمایت از ‌آیبوکه پوسات‌ تا اطلاع ثانوی ممنوع! حتی شما دوست عزیز

حمایت از ‌آیبوکه پوسات‌، بازیگر سریال تشکیلات، در میان تعدادی از هُنرپیشه‌های معروف ترکیه‌ای دامنه‌دار شد و همین مسئله سبب گردید تا سرویس پخش استریم «تابی» متعلق به شبکه دولتی «تی.آر.تی» و همچنین خود این شبکه، بدون هیچ اخطاری عذر آن‌ها را بخواهد و این جماعت را از بازی در آثارش حذف کند! در یکی دیگر از این واکنش‌ها، نام ‌فورکان آندیچ‌ نامزد «پوسات» و بازیگر اصلی سریال «گزارشگر» به چشم می‌خورد. ‌آندیچ‌ پس از حذف ‌پوسات‌ از سریال «تشکیلات» با انتشار یک استوری در اینستاگرام شخصی‌اش نوشت: «من با تو هستم عزیزم‌.» شاید فکر کنید این واکنش ساده و بی‌هزینه باشد، ولی «تی.آر.تی» مثل شما فکر نمی‌کند، چون این شبکه در ادامه، نامزد مربوطه را هم بدون هیچ توضیحی از فهرست بازیگران سریال «گزارشگر» کنار گذاشت.

براساس گزارش وبسایت Bizimtv ‌بوران کوزوم‌ یکی دیگر از حامیان «پوسات» هم از بازی در یکی از آثار «TRT» به نام «Bir Ruh Akşaması» منع شد و کارش را در این رسانه از دست داد. سیاهه واکنش‌ها به اخراجی‌های شبکه تی.آر.تی به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ ‌کیوانچ تاتلیتوغ‌، بازیگر معروف ترکیه‌ای با حمایت توامان از فراخوان تحریم خرید کالا و ‌آیبوکه پوسات، در بیانیه‌ای خطاب به دولت نوشت: «بایکوت و تحریم خرید کالا شکلی از اعتراض است که می‌توان آن را در محدوده آزادی بیان و نشر عقاید تلقی کرد. اصول 25، 26 و 34 قانون اساسی ترکیه هم این حق را برای شهروندان تضمین کرده است. من اخبار مربوط به همکارمان آیبوکه پوسات را با دقت دنبال می‌کنم و در کنار او ایستاده‌ام. کار هنری و آزادی بیان نه‌تنها هیچ منافاتی با هم ندارند، بلکه ملازم یکدیگرند.»

بهشت پوشالی

دامنه اقدامات فراقانونی دولت اردوغان نسبت به مخالفانش تنها به اخراج بازیگران معترض از شبکه تی.آر.تی ختم نشد، بلکه بازداشت و ایجاد فضای امنیتی برای ترساندن مخالفان هم بخشی از آن بود. در این بین، مأموران برای جلب ‌یاسین آکگول‌ عکاس خبری، در تاریخ 23 مارس به خانه‌اش حمله‌ور شدند و او را در کنار شش خبرنگار دیگر بازداشت کردند. ‌آکگول‌ که از او به‌عنوان عکاس خبری «خبرگزاری فرانسه» نام می‌برند، مدت مدیدی را به کار در «سوریه» و «عراق» در دوران سیطره داعش در بخش‌هایی از خاک این دو کشور گذرانده و بارها در حین انجام گزارش توسط پلیس ترکیه مورد ضرب و شتم قرار گرفته و بازداشت شده است. ولی دستگیری در خانه برای اولین‌ مرتبه است که نصیب او می‌شود. ‌آکگول‌ به اتهام «شرکت در تجمعات و همچنین تظاهرات غیرقانونی» مجرم شناخته شده، اما خودش عنوان می‌کند که جز ثبت واقعیت از «بزرگ‌ترین ناآرامی‌های چند وقت اخیر ترکیه» کاری انجام نداده است.