چرا دوبله ایران «استاندارد طلایی» گذشته را ندارد؟

باشگاه خبرنگاران جوان - به نقل از روابط عمومی صداوسیما، مدیر واحد دوبلاژ سیما عوامل اصلی افت یا تغییر کیفیت دوبله در سال‌های اخیر را شامل رقابت سکو‌های اینترنتی، کاهش احتمالی بودجه و تغییر اولویت‌ها، فشار برای سرعت تولید آثار جدید، مشکلات مربوط به نسل جدید گویندگان، تغییر در سبک بازیگری آثار مدرن و مسائل فنی و مدیریتی در استودیو‌ها دانست.

فرشید شکیبا تصریح کرد: این موارد در کنار هم باعث شده تا دوبله، اگرچه همچنان فعال است، اما شاید دیگر آن «استاندارد طلایی» گذشته را نداشته باشد، هرچند امکان بهبود همچنان وجود دارد.

 مدیر واحد دوبلاژ سیما درباره نقش تلویزیون در تثبیت و گسترش فرهنگ زبان‌گردانی ایرانی اظهار کرد: بی‌گمان تلویزیون، نقشی بسیار پررنگ و محوری در تثبیت و گسترش فرهنگ دوبله ایرانی داشته است؛ به‌طوری که می‌توان گفت بدون تلویزیون، دوبله هرگز به جایگاه کنونی خود در ایران نمی‌رسید.

فرشید شکیبا در ادامه گفت: تلویزیون با فراهم آوردن دسترسی همگانی و سراسری به آثار خارجی زبان‌گردانی‌شده، این هنر را از سینما‌ها فراتر برد و به خانه‌ها آورد. این امر باعث ایجاد عادت تماشای محتوای خارجی با زبان فارسی در مردم شد و میلیون‌ها نفر را با آثار جهانی آشنا کرد.

وی افزود: تقاضای بالای تلویزیون باعث حرفه‌ای شدن هنر دوبله و پرورش نسل‌های متخصص در این حوزه شد. البته دوبله‌های تلویزیونی به تثبیت الگو‌های زبانی و گاهی بومی‌سازی محتوا برای فرهنگ ایرانی کمک کردند. باید اذعان داشت تلویزیون با خاطره‌سازی، جایگاه دوبله را در دل مردم محکم و آن را به بخش جدایی‌ناپذیری از فرهنگ ایرانی تبدیل کرد و امروز بزرگان دوبله ایران تلویزیون را خانه خود می‌دانند و همچنان با عشق کار می‌کنند تا مردم از تماشای بهترین دوبله‌ها لذت ببرند.

مدیر واحد دوبلاژ سیما در تشریح ویژگی‌های یک صداپیشه موفق هم گفت: دوبله هنری اســت که از درون می‌جوشد و کسانی که استعداد و توانایی ذاتی این کار را ندارند باید بخت خود را در سایر عرصه‌ها امتحان کنند. بسـیاری از پیشکسوتان هنر دوبله بر این باورند کـه ماندن در حرفه دوبله و گویندگی بـدون علاقه امکان‌پذیر نخواهد بود و افرادی که به دنبال کسب شهرت و موقعیت بــه این حرفه روی می‌آورند، هرگز در این راه موفق نخواهند شــد.

شکیبا ادامه داد: درواقع مهم‌ترین ویژگی‌های موردنیاز یک دوبلور موفق علاقه بــه این حرفه و داشتن صدای خوب است. امکان تطبیق صدا و تصویر با یکدیگر در زمان دوبله، شفاف کردن صــدا، تپق نزدن در زمان خواندن متن و روان‌خوانی متن، داشتن اعتمادبـه‌نفس در زمان خواندن و همراه داشتن لبخنـد در زمان خواندن متن‌های عادی، توانایی انتقال احساسات متفاوت به وسیله نوع لحن و گویش، تغییر چهره برای بیان احساسات متفاوت و انتقال بهترین احساسات، امکان ایجاد فرازوفرود در زمان بازخوانی، داشتن ویژگی بداهه‌گویی، تمرین‌های نفس‌گیری متنوع و استفاده از آنها در زمان نیاز، شفاف‌سازی صدا و استفاده از کلمات شمرده و خوانا از دیگر ویژگی‌های یک دوبلور موفق است.

وی در پاسخ به اینکه برای حفظ هویت فرهنگی دوبله در تلویزیون چه اصلاحاتی ضروری است، عنوان کرد: برای حفظ هویت فرهنگی دوبله تلویزیونی، اصلاحات اساسی در چند حوزه ضروری است؛ نخست، بازنگری در معیار‌های ترجمه با اولویت دادن به خلاقیت و بومی‌سازی دقیق، ضمن استفاده از هوش مصنوعی به عنوان ابزار کمکی. دوم، حمایت از گویندگان و حفظ صدا‌های بومی‌به‌عنوان سرمایه‌های فرهنگی و آموزش گویندگان جوان توسط پیشکسوتان. سوم، تقویت نقش مدیر دوبلاژ در هدایت هنری و فرهنگی اثر، با توجه به نیاز به آموزش‌های تخصصی در این زمینه. چهارم، تدوین چارچوب‌های اخلاقی و حقوقی شفاف برای استفاده از فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی، به‌ویژه در زمینه صدا.

مدیر واحد دوبلاژ سیما ادامه داد: درنهایت، ترویج آموزش‌های مستمر برای تمام دست‌اندرکاران دوبله، از مترجم تا گوینده و مدیر دوبلاژ، باندساز و صدابردار، برای آشنایی با مبانی هویت فرهنگی و به‌کارگیری هوشمندانه فناوری، گامی حیاتی در این مسیر است. این رویکرد ترکیبی تضمین می‌کند که دوبله تلویزیونی همسو با پیشرفت‌های روز باشد و درعین‌حال، روح و اصالت فرهنگی خود را حفظ کند.