چند درصد مهاجران در جهان به کشورشان باز می‌گردند؟

معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در سال‌های اخیر پرچمدار زمینه سازی برای بازگشت مهاجران نخبه به کشور شده است؛ تا جایی که معاون سابق علمی و فناوری در دولت شهیدرئیسی در این باره گفت: «من افتخار می‌کنم که طبق آمار سامانه‌های جذب، شناسایی و توسعه همکاری بین‌المللی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ همکاری‌هایمان با ایرانی‌های خارج از کشور در حوزه نخبگان ۳برابر شده است. بازگشت نخبگان ما از ۲۰۰ دانشگاه برتر به کشور هم ۸/۱ برابر ارتقا پیدا کرده بود.» بر همین اساس باید قبول کرد که در میان موج مهاجرت‌ها از ایران که گاهی مبتنی بر تصمیم آگاهانه و بعضی اوقات نیز براساس تصمیم‌های هیجانی شکل می‌گیرد، کم نیستند متخصصان و نخبه‌هایی که مسیر بازگشت به ایران را انتخاب کرده‌اند.

مهاجران بازگشتی چه کسانی هستند؟

طبق تعریف سازمان ملل متحد از مهاجرت‌های بازگشتی، چنانچه اتباع یا شهروندان یک کشور پس از یک دوره مهاجرت بین‌المللی به کشوری دیگر (بلندمدت یا کوتاه‌مدت)، مجددا به کشور مبدأ خود بازگردند و قصد داشته باشند که حداقل یک سال در مبدأ خود اقامت گزینند، به‌عنوان مهاجران بازگشتی شناخته می‌شوند. بر همین اساس بازگشت، جزئی از فرایند مهاجرت تعریف شده است که در بعضی موارد می‌تواند به‌صورت دائمی و در بعضی موارد به‌صورت موقتی اتفاق بیفتد.

اولین چالش اساسی در زمینه مهاجرت‌های بازگشتی، خلأ‌های آماری و پژوهشی آن است، به‌علت دشواری رصد و پایش مهاجران پس از یک دوره کار یا تحصیل در خارج از کشور، آمار دقیقی در مورد میزان مهاجرت بازگشتی در دسترس نیست.

براساس یافته‌های گالوپ از مصاحبه با ۶۴ هزار مهاجر در ۱۶۰ کشور مختلف طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸، میانگین میل به بازگشت در میان مهاجران جهان حدود ۷درصد است.

بازگشت ۱۱۹۱ متخصص در سال ۱۴۰۲

روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی و فناوری دولت سیزدهم در روز‌های منتهی به دولت قبل، آمار و ارقام جالبی در مورد بازگشت مهاجران ارائه داده بود.

به‌گفته او «در سال ۱۴۰۲ نزدیک به هزار و ۱۹۱ متخصص به کشور بازگشتند. یکی از سیاست‌های جدی که در مسیر دیپلماسی علمی و فناوری پیگیری شد، بحث آماده‌سازی برای همکاری با متخصصان ایرانی خارج از کشور و دانشجویان ایرانی در خارج از کشور بود.» علاوه بر آیین‌نامه جامعی که در دولت قبل برای حمایت از نخبگان از طریق حمایت‌های استخدامی، تحصیلی و... صادر شده بود، سامانه کانکت (سامانه همکاری با متخصصان) نیز در این معاونت شرایط جایگزینی پروژه‌های فناورانه ایرانی‌های خارج از کشور با خدمت سربازی را مهیا کرد.

منبع: روزنامه همشهری