روند نظامی سازی قطب شمال آغاز شده است

باشگاه خبرنگاران جوان؛‌ حسین مهدی‌تبار - کمپ سنتری در دهه ۱۹۵۰ توسط آمریکا در یخ‌های گرینلند ساخته شد. این پایگاه بخشی از پروژه سری "آیس‌ورم" بود که قرار بود محلی برای پرتاب موشک‌های هسته‌ای باشد، اما بدون اطلاع دولت دانمارک انجام شد. در نهایت، به گزارش ژاکوبین، به دلیل چالش‌های فنی و محیطی، پروژه در ۱۹۶۷ متروکه شد و تجهیزات و زباله‌های آن در عمق ۳۰ متری یخ باقی ماندند.  

اهمیت استراتژیک شمالگان در دوران جنگ سرد برای آمریکا و شوروی به دلیل مسیر کوتاه حمله موشکی بسیار بالا بود. سامانه "هشدار زودهنگام دوردست" که در دهه ۱۹۸۰ در کانادا ساخته شد، نشان‌دهنده نگرانی آمریکا از حملات هسته‌ای از طریق قطب شمال بود. ژاکوبین گزارش کرده است که با پایان جنگ سرد، بسیاری از این پایگاه‌ها تعطیل شدند، اما رقابت‌های استراتژیک ادامه پیدا کرد.  

در ۲۰۰۷، یک کاوشگر روسی پرچم این کشور را در بستر دریا در قطب شمال نصب کرد و بحث‌ها درباره رقابت بر سر این منطقه شدت گرفت. روسیه از آن زمان پایگاه‌های نظامی خود را گسترش داده است، اما همچنان با چالش‌های زیرساختی مواجه است. کشورهای دیگر منطقه نیز در این رقابت حضور دارند و اقدامات مشابهی انجام داده‌اند.  

در ۲۰۲۴، نیروی هوایی اوکراین اعلام کرد که دو بمب‌افکن روسی را در شبه‌جزیره کولا هدف قرار داده است. این حمله نشان داد که جنگ به شمالگان بازگشته است. روسیه از پایگاه هوایی "اولنیا" برای حملات به اوکراین استفاده کرده و برای حفاظت از تجهیزات خود، تاکتیک‌هایی مانند پوشاندن هواپیماها با لاستیک را به کار گرفته است. به گزارش ژاکوبین، این اقدامات نشان می‌دهد که زیرساخت‌های نظامی روسیه در شمالگان به یکی از اهداف اصلی جنگ تبدیل شده‌اند.  

زیرساخت‌های دوگانه که هم کاربرد غیرنظامی و هم نظامی دارند، در شمالگان به‌شدت رایج شده‌اند. کشورهای غربی نگران تأسیسات روسی و چینی در این منطقه هستند، اما خودشان نیز مشغول توسعه چنین زیرساخت‌هایی هستند. ژاکوبین گزارش کرده است که دانمارک از خرید یک پایگاه قدیمی در گرینلند توسط یک شرکت چینی جلوگیری کرد، زیرا این اقدام را تهدیدی امنیتی می‌دانست.  

مفهوم "استثنای شمالگان" که آن را جدا از تحولات ژئوپلیتیکی جهان می‌دانست، نادرست از آب درآمده است. وضعیت این منطقه بازتابی از نظم جهانی است؛ در دوران جنگ سرد، شمالگان به‌شدت نظامی بود، در دوره تک‌قطبی شدن نظم لیبرالی برقرار شد و اکنون با چندقطبی شدن جهان، دوباره به عرصه رقابت‌های استراتژیک تبدیل شده است.  

امنیت در شمالگان با توجه به رقابت‌های چندقطبی پیچیده‌تر شده است. بر اساس معاهده ۱۹۲۰، مجمع‌الجزایر سوالبارد باید غیرنظامی باشد، اما هم نروژ و هم روسیه در آنجا تأسیساتی دارند که قابلیت استفاده نظامی دارند. در ۲۰۲۲، قطع شدن یک کابل ارتباطی در این منطقه که احتمالاً با حضور کشتی‌های روسی مرتبط بود، نشان داد که زیرساخت‌های شمالگان تا چه اندازه در برابر تهدیدات آسیب‌پذیرند. ژاکوبین گزارش کرده است که این حادثه باعث شد ناتو تمرکز بیشتری روی امنیت ارتباطات در این منطقه داشته باشد.  

روسیه با ایجاد سامانه دفاعی "دژ" تلاش می‌کند تا شمالگان را به یک منطقه تحت کنترل نظامی تبدیل کند و بازدارندگی هسته‌ای خود را حفظ نماید. این سامانه به حفظ دسترسی روسیه به اقیانوس اطلس کمک می‌کند. در مقابل، آمریکا نیز در حال توسعه ناوگان یخ‌شکن‌های خود و ایجاد بنادر جدید در آلاسکا برای تقویت حضور نظامی در این منطقه است.  

مردم بومی چوکوتکا، نزدیک‌ترین منطقه روسیه به آلاسکا، در دوران جنگ سرد تغییرات گسترده‌ای را تجربه کردند و حالا دوباره تحت تأثیر تحولات نظامی قرار گرفته‌اند. بسیاری از شکارچیان ماهر بومی برای جنگ در اوکراین جذب شده‌اند، که این موضوع تهدیدی برای فرهنگ و شیوه زندگی آن‌ها محسوب می‌شود. به گزارش ژاکوبین، این روند نه‌تنها امنیت منطقه‌ای را تحت تأثیر قرار داده، بلکه موجب بی‌ثباتی اجتماعی و اقتصادی در جوامع بومی شده است.  

افزایش نظامی‌گری در شمالگان نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده است. تجربه کمپ سنتری یادآوری می‌کند که جاه‌طلبی‌های نظامی در این منطقه می‌توانند شکست‌خورده و پرهزینه باشند. با این حال، رقابت‌های کنونی نشان می‌دهد که جهان هنوز از این تجربیات درس نگرفته و همچنان به دنبال تسلط بر شمالگان است.