بحران آب تا سال ۲۰۵۰ زندگی ۵ میلیارد نفر را تهدید می‌کند

باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - بر اساس گزارش جامع سازمان جهانی هواشناسی، منابع آبی جهان با بحرانی فزاینده رو‌به‌رو است که تا سال ۲۰۵۰ زندگی میلیارد‌ها نفر را تحت تأثیر قرار خواهد داد. این گزارش نشان می‌دهد که طی پنج سال گذشته، جریان رودخانه‌ها و ورودی سد‌ها در اکثر مناطق جهان پایین‌تر از حد نرمال بوده و فشار بی‌سابقه‌ای بر ذخایر آبی وارد کرده است. سال ۲۰۲۳ به عنوان گرم‌ترین سال ثبت‌شده در تاریخ، موجب تشدید خشکسالی‌ها و سیلاب‌های ویرانگر در سراسر جهان شده است.

در آفریقا، کشور‌های شمالی و شرقی بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند. لیبی با فروپاشی دو سد در سپتامبر ۲۰۲۳، بیش از یازده هزار قربانی داد. همچنین کشور‌های اتیوپی، کنیا، رواندا و موزامبیک با سیلاب‌های گسترده و تخریب زیرساخت‌های آبرسانی مواجه شده‌اند.

در آمریکای جنوبی، خشکسالی طولانی‌مدت در آرژانتین، برزیل، پرو و اروگوئه ادامه دارد. سطح آب رودخانه آمازون و دریاچه تیتیکاکا به پایین‌ترین سطح تاریخی خود رسیده و تولیدات کشاورزی را با کاهش چشمگیری رو‌به‌رو کرده است.

در قاره آسیا و اقیانوسیه، بحران منابع آبی در حوضه‌های گنگ، براهماپوترا و مکونگ گسترش یافته است. کشور‌های هند، چین، فیلیپین و استرالیا با ورودی سد‌هایی کمتر از میانگین جهانی مواجه هستند و تبخیر شدید، اثرات بارش‌ها را خنثی می‌کند.

وضعیت در اروپا دوگانه است؛ در حالی که شمال اروپا شامل انگلیس، ایرلند، فنلاند و جنوب سوئد از شرایط نسبتاً بهتری برخوردار است، جنوب اروپا به ویژه اسپانیا و ایتالیا با کاهش مداوم بارش و فرونشست زمین دست به گریبانند.

خاورمیانه و شمال آفریقا به عنوان یکی از سه کانون اصلی بحران جهانی آب شناخته می‌شود، جایی که تقریباً تمامی کشور‌های منطقه تحت فشار شدید منابع آبی قرار دارند. کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس شامل کویت، امارات، قطر، بحرین و عربستان سعودی در رده تنش آبی بسیار بالا (۸۰ تا ۱۰۰ درصد) قرار دارند و تقریباً فاقد جریان طبیعی آب سطحی هستند. این کشور‌ها به طور کامل به آب وارداتی و شیرین‌سازی آب دریا وابسته‌اند.

اردن با سرانه کمتر از ۱۰۰ مترمکعب در سال، یکی از فقیرترین کشور‌های جهان از نظر منابع آبی محسوب می‌شود. لبنان نیز با بحران شدید زیرساختی، آلودگی منابع سطحی و توزیع نابرابر آب در مناطق شهری مواجه است.

عراق با کاهش حدود ۶۰ درصدی جریان رودخانه‌های دجله و فرات نسبت به مقادیر تاریخی رو‌به‌رو شده و زمین‌های جنوبی این کشور به نمک‌زدگی دچار شده‌اند. سوریه نیز با نصف شدن میانگین بارندگی در دهه اخیر و تخریب گسترده زیرساخت‌های آبرسانی مواجه است.

اراضی اشغالی فلسطین در وضعیت بحران طبیعی آب قرار دارد؛ ذخایر زیرزمینی ساحلی شور شده‌اند و مناطق جنوبی از جمله نقب با کاهش شدید منابع آبی و وابستگی کامل به آب تصفیه‌شده رو‌به‌رو هستند. ایران نیز با شاخص تنش آبی ۸۰ تا ۱۰۰ درصد، یکی بحرانی‌ترین نقاط جهان قرار دارد. خشکسالی‌های مکرر، افت سطح سفره‌های زیرزمینی و کاهش جریان رودخانه‌های اصلی مانند کارون و زاینده‌رود، این کشور را در وضعیت کم‌آبی پایدار قرار داده است.

برآورد‌های سازمان ملل متحد حاکی از آن است که در حال حاضر ۳.۶ میلیارد نفر از جمعیت جهان سالانه حداقل یک ماه با کمبود شدید آب مواجه هستند و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۵۰ به بیش از ۵ میلیارد نفر افزایش یابد.

سلسته سائولو، دبیرکل سازمان جهانی هواشناسی، با بیان اینکه «بشر در قرن کنونی با دو دشمن هم‌زمان روبروست؛ آب بیش از حد و آب بسیار کم»، از راهبرد شش‌گانه سازمان ملل برای مهار بحران جهانی کم‌آبی خبر داد. این راهبرد شامل اجرای سیستم پایش داده‌ای و هشدار‌های زودهنگام تا سال ۲۰۲۷، مدیریت تلفیقی منابع آب، بازیافت و استفاده مجدد از پساب شهری، اصلاح الگوی کشت و مصرف آب کشاورزی، توسعه دیپلماسی آب و همکاری منطقه‌ای، و سرمایه‌گذاری جهانی در فناوری‌های شیرین‌سازی و پروژه‌های صرفه‌جویی پایدار با حمایت بانک جهانی و UNDP تا سال ۲۰۳۰ می‌باشد.

منبع:موسسه ذخایر جهانی